Gừng càng già càng cay

Đoạn clip, quay từ bên trong một trong các xe điều khiển của khẩu đội Crotale-NG, cho thấy cảm biến quang học của hệ thống được khóa vào một tên lửa hành trình của Nga đang lao tới mục tiêu ở Ukraine. Phát bắn đầu tiên vào tên lửa dường như trượt, nhưng phát thứ hai, có thể được nhìn thấy rõ qua màn hình, đã vượt qua mục tiêu và phát nổ dữ dội, khiến kíp điều khiển reo hò ầm ĩ.

Bộ trưởng Quốc phòng Pháp Sébastien Lecornu lần đầu tiên xác nhận việc chuyển giao hai khẩu đội Crotale-NG vào tháng 11/2022. Tổng thống Emmanuel Macron sau đó đã nhắc đến khoản viện trợ này trong bài phát biểu trên tàu sân bay Pháp Charles de Gaulle vào tháng 12.

Crotale là một hệ thống phòng không tầm ngắn được thiết kế trong Chiến tranh Lạnh để bảo vệ một khu vực phòng thủ chống lại các máy bay tầm trung và tầm thấp - cũng là tầm bay mà các tên lửa hành trình Nga thường phóng tới Ukraine.

Mặc dù không thể tiếp cận máy bay ở độ cao lớn, nhưng các khẩu đội Crotale-NG vẫn là mối đe dọa lớn đối với máy bay trực thăng, máy bay không người lái ở độ cao từ thấp đến trung bình và máy bay chiến đấu trong trường hợp chúng bổ nhào để ném bom hoặc bắn tên lửa tấn công mặt đất.

Các khẩu đội Crotale-NG (với biệt danh “rắn đuôi chuông”) mà Paris viện trợ cho Kiev bao gồm 2 thành phần: những xe rơ-moóc có tháp pháo xoay nặng 4,3 tấn được nạp 8 tên lửa VT1 mỗi xe và một xe điều khiển hỏa lực có thể kết nối với 2 đến 4 xe phóng.

Xe điều khiển hỏa lực cung cấp khả năng phát hiện tới 12 mối đe dọa cùng lúc ở cự ly 20 km bằng radar doppler Mirador IV băng tần S. Nó cũng có thể phân loại mục tiêu bằng chức năng Nhận diện bạn-thù (IFF) để chỉ thị cho bệ phóng.

Tiếp theo, các bệ phóng này khóa mục tiêu bằng radar điều khiển hỏa lực gắn trên tháp pháo; radar này có thể đeo bám một mục tiêu cụ thể trong một quãng đường lên tới 30 km. Tháp pháo cũng sử dụng cả hai cảm biến quang học ngày và đêm cùng một máy đo khoảng cách hồng ngoại có thể theo dõi mục tiêu một cách trực quan trong phạm vi 15-20 km.

Nhờ mức độ tự động hóa cao, quá trình phát hiện, nhận dạng và ra quyết định tác chiến của “rắn đuôi chuông” chỉ mất 5 giây. Khi nhận lệnh khai hỏa, các bệ phóng có thể phóng liên tiếp tối đa 2 tên lửa VT-1 cho mỗi mục tiêu. Một loạt bắn 2 tên lửa của Crotale-NG ước tính đạt được xác suất tiêu diệt 90% đối với các mục tiêu.

Các tên lửa VT1 đạt vận tốc gấp 3,5 lần tốc độ âm thanh và được dẫn đường thông qua các lệnh vô tuyến chùm tia hẹp dựa trên sự kết hợp giữa radar và cảm biến quang học. Việc sử dụng nhiều cảm biến giúp hệ thống dẫn đường chính xác hơn, khó bị đối phó hơn và có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết.

Loại tên lửa này được thiết kế để bay vượt lên trên mục tiêu trước khi phóng đầu đạn phân mảnh nặng 13,5 kg, thứ sẽ xé nát mọi thứ phía sau nó trong một vòng cung chết chóc dài 8 mét.

Giao diện kiểu Star Trek cổ điển, tương tự - với màn hình CRT và đèn màu nhấp nháy - là bằng chứng không thể chối cãi rằng Crotale-NG có từ cuối những năm 1980. Đó là loại tên lửa khá cũ so với các hệ thống phòng không tầm ngắn tiên tiến như NASAMS và IRIS-T cũng được phương Tây viện trợ cho Ukraine.

Nhưng thực tế cho thấy, Crotale-NG vẫn rất hiệu quả, như từng thể hiện trên chiến trường hàng chục năm qua. Trong hai thập kỷ cuối của Chiến tranh Lạnh, các hệ thống Crotale-NG đã được triển khai trong cuộc chiến tranh Iran - Iraq, được phóng vào các máy bay Tu-22 của Libya trên bầu trời Chad, và được Libya bắn vào các máy bay F-111 của Mỹ năm 1986 rồi được triển khai trong Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991.

Bây giờ, ở tuổi “trung niên”, Crotale-NG vẫn chiến đấu rất cừ, với minh chứng là pha đánh chặn tên lửa hành trình xuất sắc mà Ukraine mới chia sẻ. Được biết, các hệ thống Crotale-NG Kiev nhận từ Paris là kiểu thiết kế thuộc thế hệ thứ hai, với nhiều sửa đổi và ra mắt vào năm 1989.

Khi đôi bên ném tất cả vào cuộc chiến…

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã công khai tuyên bố rằng ông vẫn hy vọng nhận từ Pháp hoặc Ý hệ thống phòng không tầm trung đến tầm xa SAMP/T được trang bị tên lửa Aster. Với khả năng tiêu diệt mục tiêu ở độ cao từ 15-30 km (tùy biến thể Aster 15 hay Aster 30), đây là loại tên lửa Tây Âu tiệm cận nhất với hệ thống Patriot của Mỹ.

Nhưng sẽ là một sai lầm nếu chế giễu việc chuyển giao các SAM cũ hơn như Crotale hoặc tên lửa MIM-23 HAWK của Mỹ đến Ukraine. Bởi những cuộc tấn công dữ dội và dày đặc bằng tên lửa tầm xa của Nga chẳng khác nào một cuộc chiến tiêu hao nhằm vào hệ thống phòng không của Ukraine.

Nga gần như dốc hết kho tên lửa hành trình của mình vào cuộc chiến. Họ đã phải sử dụng cả tên lửa chống hạm Bastion và tên lửa phòng không S-300 cho mục đích tấn công mặt đất, cũng như loại bỏ đầu đạn hạt nhân khỏi một số tên lửa hành trình để chúng có thể tấn công Ukraine bằng đầu đạn thông thường.

Trong khi đó, nhiều tên lửa phòng không có từ thời Liên Xô của Ukraine - đặc biệt là các hệ thống tầm xa và tầm trung như S-300 và Buk - hầu hết không thể bổ sung do phụ thuộc vào các bộ phận chỉ được chế tạo ở Nga, bao gồm cả ống chân không klystron.

Vì vậy, việc có thể đánh chặn nhiều tên lửa hơn, với bất kể chi phí/giá trị và tầm bắn nào, đều rất quan trọng với Ukraine. Kiev không được để cạn kiệt vũ khí phòng không và nếu sử dụng hiệu quả các “đồ chơi” đời cũ như Crotale-NG, họ có thể dự trữ những vũ khí tốt nhất để đối phó với máy bay chiến đấu có người lái, máy bay không người lái tầm cao tiên tiến hoặc tên lửa đạn đạo.

“Rắn đuôi chuông” cũng sẽ là vũ khí hiệu quả và ít tốn kém để đánh chặn tên lửa hành trình bay ở tốc độ cận âm hoặc máy bay không người lái kamikaze giá rẻ mà Nga mua từ Iran. Do đó, viện trợ Crotale-NG là một phương án “lợi cả đôi đường” đối với hệ thống tên lửa mà Pháp dự định cho nghỉ hưu trong thập kỷ tới.

Quang Anh