Biến chủng mới có thể đã xuất hiện ngoài cộng đồng

Ngày 28/12, Bộ Y tế công bố Việt Nam ghi nhận người nhiễm biến thể Omicron đầu tiên. Về vấn đề này, PGS.TS Trần Đắc Phu, nguyên Cục trưởng Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế), cố vấn cao cấp của Trung tâm Đáp ứng khẩn cấp sự kiện y tế công cộng Việt Nam, cho rằng, việc mở rộng giao thương trở lại thì nguy cơ biến thể Omicron xâm nhập Việt Nam là điều nằm trong dự báo.

Biến chủng này lây lan rất nhanh, đã xuất hiện tại hơn 100 nước trên thế giới. Việt Nam sẽ tiếp tục có ca mới nhiễm biến thể này.

Theo ông Phu, " Đây là trường hợp đầu tiên được phát hiện, nhưng chúng ta phải đề phòng có thể không phải là  trường hợp duy nhất tại Việt Nam đến thời điểm này.

Có thể đã có trường hợp nhiễm biển chủng này vì nhiều nước cũng đã phát hiện những ca cộng đồng không thấy sự liên quan tới những trường hợp nhâp cảnh vì muốn phát hiện thì phải giải trình tự gen”.

Ngoài khả năng lây lan nhanh, PGS.TS Trần Đắc Phu còn đánh giá đây là biến chủng nguy hiểm vì đã có đột biến, chứa đến 36 đột biến trong protein gai, trong khi đó protein gai đã giúp vi rút SARS-CoV-2 xâm nhập vào tế bào người nên gây nên sự lây lan nhanh. “Chúng ta cần đánh giá xem nó có làm vô hiệu hóa vắc xin hay không” – ông Trần Đắc Phu lo lắng.

Vị chuyên gia này chia sẻ thêm, biến thể này gây ra các triệu chứng nhẹ như một số các nghiên cứu được công bố trước đó, nhưng theo ông, nếu không kiểm soát được sẽ dẫn tới ca nhiễm tăng dễ dẫn tới quá tải cho các bệnh viện, hệ thống y tế, từ đó tăng ca tử vong.

Đặc biệt ông Trần Đắc Phu cho rằng: “Nguy cơ lây lan dịch trong dịp Tết dương lịch và âm lịch là rất lớn do chúng ta đang phải đối phó với chủng Delta, lại xuất hiện chủng Omicron.

Bên cạnh đó, dịp Tết nhu cầu đi lại của người dân tăng đột biến. Như vậy nguy cơ không phải trong phạm vi một tỉnh, TP mà nguy cơ giữa các tỉnh, cả nước”.

Ông Phu cũng đề cập đến nguy cơ do lây lan nhanh, nên số lượng người nhiễm biến chủng này tăng dẫn đến việc phân tầng điều trị không chuẩn. Từ đó, dẫn đến nhiều trường hợp nhẹ được can thiệp y tế nhưng những trường hợp nặng lại không được can thiệp, làm tăng nguy cơ bệnh nhân tử vong.

Người dân cần quyết liệt hơn trong phòng bệnh

Dù biến chủng Delta hay Omicron, theo PGS.TS Trần Đắc Phu, virus vẫn lây lan qua đường hô hấp từ người này sang người kia. Ngoài ra, khi virus dính vào bề mặt vật dụng do ta thở ra hoặc ho bắn vào, tồn tại trên các bề mặt, sau đó, chúng ta chạm tay vào và đưa lên mũi, miệng cũng làm lây lan virus.

Nguy cơ lây lan dịch bệnh vẫn là do tiếp xúc gần với nguồn lây, tụ tập đông người, trong phòng kín… vì vậy các biện pháp phòng dịch vẫn không thay đổi so với biến chủng Delta. Nhưng chúng ta cần quyết liệt hơn để giảm lây lan.

Người dân cần thực hiện nghiêm túc các khuyến cáo 5K, nâng cao ý thức hơn trong việc phòng dịch. Quan trọng nhất vẫn là việc hạn chế xuất hiện nơi đông người, hạn chế tiếp xúc gần hay tiếp xúc trong môi trường kín.

Cần tránh tư tưởng tiêm vắc xin phòng Covid-19 sẽ không bị nhiễm bệnh hoặc nhiễm bệnh không chuyển nặng, từ đó có tâm lý chủ quan, lơ là dẫn đến dịch lây lan mạnh.

Đặc biệt, trong dịp Tết cận kề, người dân nên hạn chế đi lại, không đi lại khi không cần thiết. Nếu bắt buộc về quê nên có các biện pháp phòng dịch ví dụ chọn phương tiện đi lại an toàn, ưu tiên phương tiện cá nhân. Ví dụ về quê thắp hương nhưng không thăm hỏi nhau, không tụ tập ăn uống, …

Nguy cơ quá tải bệnh viện

Về phía chính quyền, chuyên gia cũng nhấn mạnh, chúng ta cần chuẩn bị hệ thống y tế đáp ứng để không bị động khi số ca mắc tăng lên.

Các địa phương phải đánh giá nguy cơ, phải có kịch bản cụ thể chi tiết đến từng xã/phường, quận/huyện. Đó là kịch bản tùy từng tình hình để đánh giá hoạt động nào được phép, hoạt động nào tạm dừng, hoạt động nào được phép hoạt động có điều kiện (điều kiện an toàn dịch bệnh).

Trong các biện pháp ứng phó với chủng mới, PGS.TS Phu khẳng định, tiêu chí ưu tiên bảo vệ người cao tuổi, người bệnh nền vẫn được đặt lên hàng đầu. “Họ có hệ miễn dịch yếu dễ bị lây nhiễm và lúc lây nhiễm sẽ nhiều nguy cơ trở nặng.

Khi xuất hiện nhiều ca nặng khiến hệ thống y tế quá tải dẫn đến tăng ca tử vong, vì vậy để đối phó với chủng mới, chúng ta vẫn ưu tiên bảo vệ nhóm đối tượng này”, vị này giải thích thêm.

Đứng trước mối lo lắng này, PGS.TS Trần Đắc Phu nhấn mạnh, các địa phương cần phải xây dựng kịch bản đối phó với Omicron một cách kỹ lưỡng, bài bản để tránh bị động khi chủng mới này xuất hiện, lây nhiễm trên địa bàn.

Với các địa phương, việc thực hiện Nghị quyết 128 của Chính phủ vẫn đang hoàn toàn phù hợp bởi đảm bảo 3 tiêu chí là: kiểm soát ca mắc mới, tiêm vắc xin (trong đó ưu tiên cho người già, người bệnh nền) chuẩn bị cơ sở điều trị để người cần can thiệp y tế phải được điều trị kịp thời.

Trong báo cáo mới nhất của WHO, dữ liệu nghiên cứu giai đoạn đầu từ Nam Phi, Vương quốc Anh và Đan Mạch cho thấy chủng Omicron có nguy cơ nhập viện thấp hơn so với Delta. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo không nên quá lạc quan về vấn đề này.

“Dù triệu chứng, theo công bố nhẹ hơn nhưng chắc chắn tốc độ lây lan nhanh. Nếu không kiểm soát được có thể gây quá tải hệ thống y tế, bệnh nhân chuyển nặng dẫn đến tử vong”, PGS.TS. Trần Đắc Phu nhận định.

Ông cũng đặc biệt lưu ý về hiện tượng quá tải y tế ảo khi số ca mắc tăng cao và không điều tiết không tốt. Theo đó, mhững bệnh nhân F0 triệu chứng nhẹ, không triệu chứng cần được điều trị tại nhà, nếu đưa đi viện hoặc điều trị không hợp lý thì những người bệnh nặng lại không được tiếp cận dịch vụ y tế khi quá tải. Từ đó, nguy cơ người bệnh chuyển nặng và tử vong lại càng tăng cao.