Tổng cục Môi trường làm khó doanh nghiệp?

Dự án Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam, công suất thiết kế 100 triệu m2 vải/năm với diện tích thuê đất 53,4 ha tại Khu công nghiệp (KCN) Sông Công II, thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên do Công ty Interweave Holding Limited (Hồng Kông) làm chủ đầu tư. Dự án này hứa hẹn sẽ mang lại những hiệu quả kinh tế xã hội lớn cho tỉnh Thái Nguyên.

Tuy nhiên, dù đã nộp hồ sơ từ nhiều tháng trước nhưng đến nay, Báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Dự án này vẫn chưa được Tổng cục Môi trường, Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt. Sự việc này đang thu hút sự quan tâm của dư luận và các chuyên gia về môi trường.

Theo lí giải của Tổng cục Môi trường, Dự án này có những điểm không phù hợp với KCN Sông Công II. Cụ thể, theo Quyết định số 2599/QĐ-BTNMT ngày 16/8/2018 của Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường về việc phê duyệt báo cáo ĐTM của Dự án KCN Sông Công II đã quy định rõ yêu cầu về bảo vệ môi trường đối với KCN Sông Công II là “chỉ tiếp nhận vào khu công nghiệp các dự án đầu tư thuộc những ngành công nghiệp có định mức sử dụng nước thấp đã nêu trong báo cáo ĐTM”; đồng thời, báo cáo ĐTM của Dự án KCN Sông Công II, tỉnh Thái Nguyên nêu rõ các ngành nghề ưu tiên thu hút đầu tư vào KCN, trong đó không có công đoạn nhuộm.

Trong khi đó, “Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam” lại có công đoạn nhuộm, có định mức sử dụng nước lớn, tổng lượng nước thải phát sinh ước tính trung bình 12.000 m3/ngày đêm (và lớn nhất lên đến 14.400 m3/ngày đêm).

Mặt khác, Dự án xây dựng hạ tầng KCN Sông Công II, diện tích 250 ha tại thành phố Sông Công, tỉnh Thái Nguyên do BQL các KCN tỉnh Thái Nguyên làm chủ đầu tư đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt Báo cáo ĐTM từ ngày 16/8/2018.

Tuy nhiên, đến thời điểm cuối năm 2018, Dự án KCN Sông Công II vẫn chưa được triển khai xây dựng bất cứ hạng mục hạ tầng kỹ thuật nào; chưa bảo đảm cho việc triển khai các dự án nằm trong phạm vi KCN.

Bên cạnh đó, tại Quyết định số 3218/QĐ-BCT ngày 11/4/2014 của Bộ trưởng Bộ Công thương về việc phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp Dệt May Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến 2030 đã nêu rõ: “tiếp tục phát triển các nhà máy sợi, dệt, nhuộm tại các KCN Thụy Vân, Trung Hà, Tam Nông - tỉnh Phú Thọ, KCN Phổ Yên - tỉnh Thái Nguyên đồng thời phát triển các nhà máy may tại các tỉnh Thái Nguyên, Yên Bái, Tuyên Quang, Bắc Giang, Bắc Kạn” (không đề cập đến KCN Sông Công II - Thái Nguyên).

Qua đó có thể thấy rằng, dự án “Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam” có rất nhiều điểm không phù hợp với KCN Sông Công II, không phù hợp với Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp Dệt May Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030 cũng như với báo cáo ĐTM của KCN này.

Nhiều vấn đề cần được làm rõ

Nội dung ĐTM của Dự án KCN Sông Công II đã nêu rõ: Tất cả các nhà máy thành viên có nước thải phải được đấu nối vào Trạm xử lý nước thải tập trung của KCN Sông Công II, công suất thiết kế tối đa 5.000 m3/ngày đêm.

Tuy nhiên, theo nội dung báo cáo ĐTM của Dự án “Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam” thì dự án thuộc ngành nghề dệt có công đoạn nhuộm, tổng lượng nước thải phát sinh ước tính trung bình 12.000 m3/ngày đêm và lớn nhất lên tới 14.400 m3/ngày đêm, cao hơn rất nhiều so với công suất thiết kế tối đa của Trạm xử lý nước thải tập trung tại KCN Sông Công II.

Đồng thời, theo quy trình công nghệ sản xuất vải, Dự án này có công đoạn nhuộm, khối lượng nước thải phát sinh lớn; là một trong những ngành, lĩnh vực có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường cao nên vấn đề xử lý nước thải cần phải được đặc biệt chú ý.

Mặt khác, theo đề xuất của chủ dự án, nước thải sau khi được xử lý tại Nhà máy xử lý nước thải của Công ty sẽ được xả thải trực tiếp ra Sông Công, không qua hệ thống xử lý nước thải của KCN Sông Công II. Tuy nhiên, khu vực xả thải lại là nguồn chính cấp nước cho trạm xử lý nước cấp sinh hoạt cho thành phố Sông Công và khu vực xung quanh, trong đó có một số tỉnh thuộc lưu vực sông Cầu như Bắc Ninh, Bắc Giang, Hải Dương.

Hiện nay, trên lưu vực sông Cầu đang có một số các nhà máy khai thác cấp nước sinh hoạt cho các cộng đồng dân cư dọc lưu vực sông Công và sông Cầu. Việc xả thải nước thải của Dự án sau khi xử lý (mặc dù Chủ dự án cam kết đạt quy chuẩn môi trường QCVN 40:2008/BTNMT, cột A) nhưng nước thải sau xử lý vẫn tồn tại các thông số ô nhiễm và có các thông số kim loại nặng có trong hóa chất, thuốc nhuộm sẽ tiềm ẩn gây ra tác động tích lũy qua các chuỗi thức ăn, ảnh hưởng đến sức khỏe các cộng đồng dân cư khi sử dụng nước từ nhà máy nước cấp sinh hoạt Sông Công và các nhà máy cấp nước khác; ăn các động vật đáy sinh sống trong môi trường nước sông Công và trong lưu vực sông Cầu.

Liên quan đến việc Chủ đầu tư Dự án “Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam” đề nghị được tự xử lý nước thải, PGS.TS. Lê Trình, Phó Chủ tịch Hội Đánh giá tác động môi trường Việt Nam chia sẻ với báo chí: Về lý thuyết, bản thân chủ đầu tư dự án nhà máy trong KCN có quyền đề nghị xây dựng hệ thống xử lý nước thải riêng, không đấu nối với hệ thống xử lý trong KCN nếu thấy rằng hệ thống đó không đảm bảo khối lượng xử lý, không xử lý được những thành phần chất thải đặc biệt của nhà máy dệt, may, nhuộm...

Tuy nhiên, đề nghị này phải được đơn vị chịu trách nhiệm xử lý nước thải của KCN đồng ý. Và trạm xử lý nước thải riêng của nhà máy này phải đảm bảo quy chuẩn quốc gia về chất thải công nghiệp, quy chuẩn chất thải dệt, may, nhuộm..., tổ chức giám sát tốt, cam kết với địa phương về việc đảm bảo chất thải đã được xử lý ra môi trường.

Trước những vấn đề nêu trên, Tổng cục Môi trường đã có văn bản số 4651/TCMT-TĐ yêu cầu Chủ đầu tư Dự án “Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam” làm rõ căn cứ pháp lý, nội dung ĐTM của Dự án.

Cụ thể, Tổng cục đề nghị Công ty bổ sung giải trình làm rõ lưu lượng, phương thức và vị trí xả thải nước thải sau khi xử lý ra nguồn tiếp nhận (lưu lượng xả thải của Dự án ước tính trung bình 12.000 m3/ngày đêm và lớn nhất lên tới 14.400 m3/ngày đêm, xả thải trực tiếp ra sông Công).

Đồng thời, Tổng cục Môi trường nêu rõ: Báo cáo ĐTM của Dự án này sẽ được thẩm định, phê duyệt sau khi báo cáo ĐTM của Dự án KCN Sông Công II được phê duyệt điều chỉnh, bổ sung theo quy định của pháp luật.

Được biết, BQL các KCN tỉnh Thái Nguyên đã có văn bản gửi Văn phòng Chính phủ đề nghị lãnh đạo Chính phủ vào cuộc, chỉ đạo cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý và giải quyết dứt điểm việc Tổng cục Môi trường trả hồ sơ ĐTM Dự án "Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam".

Bên cạnh những vấn đề nói trên, việc chấp nhận chủ trương đầu tư và BQL các KCN tỉnh Thái Nguyên cấp chứng nhận đầu tư đối với Dự án "Nhà máy sản xuất vải áo sơ mi cao cấp Việt Nam" cũng đang còn có những vấn đề cần được làm rõ.

Báo Nhà báo và Công luận sẽ tiếp tục thông tin tới bạn đọc rõ hơn về thẩm quyền chấp nhận chủ trương đầu tư và phê duyệt Dự án này trong các bài viết tiếp theo.

Ngọc Thành - Hoàng Thao