Thành phố Hồ Chí Minh có thể là thành phố khởi nghiệp?

Thứ sáu, 17/03/2017 18:16 PM - 0 Trả lời

Ngày 16/3, tại Vietnam Business Matching (VBM) TP.HCM đã diễn ra hội thảo về vai trò của đại học trong đổi mới sáng tạo khởi nghiệp.

(CLO) Ngày 16/3, tại Vietnam Business Matching (VBM) TP.HCM đã diễn ra hội thảo về vai trò của đại học trong đổi mới sáng tạo khởi nghiệp. Hội thảo đã thu hút sự tham gia khá đông đảo của các giảng viên đến tham dự từ nhiều trường đại học lớn của khu vực phía Nam.

[caption id="attachment_154677" align="aligncenter" width="600"]Báo Công luận Ông Huỳnh Kim Tước – Giám đốc Trung tâm tiết kiệm năng lượng TP.HCM phát biểu tại hội thảo.[/caption]

Hạ tầng khởi nghiệp

Tại hội thảo, Thầy Nguyễn Ngọc Dũng - Phó giám đốc, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Công nghệ - Trường Đại học Bách Khoa; giảng viên Khoa Kỹ thuật Giao thông – Trường Đại học Bách Khoa; Người sáng lập Lean Startup Lab; sáng lập Student Idea Competition; đồng sáng lập Phiên chợ Khởi nghiệp trăn trở đặt vấn đề: “Cần giúp sinh viên xác định rõ khởi nghiệp là gì? Khởi nghiệp có vai trò như thế nào trong cộng đồng xã hội, vai trò đối với các tỉnh thành, quốc gia?”

[caption id="attachment_154678" align="aligncenter" width="600"]Báo Công luận Ông Vũ Tuấn Anh - Trưởng dự án cộng đồng khởi nghiệp Hoa Sen Group.[/caption]

Ông Vũ Tuấn Anh - Trưởng dự án cộng đồng khởi nghiệp Hoa Sen Group đưa ra khái niệm hạ tầng khởi nghiệp nhằm giúp cho Việt Nam trở thành quốc gia khởi nghiệp. Hạ tầng khởi nghiệp, theo ông Vũ Tuấn Anh, bao gồm tất cả những nền tảng cung cấp đầu vào tới nhân lực như hạ tầng nhân lực, hạ tầng tri thức, hạ tầng công nghệ chiếm vai trò rất quan trọng và có thể nói là chính yếu, nhằm giúp Việt Nam đột phá trở thành quốc gia khởi nghiệp.

Hạ tầng khởi nghiệp sẽ giúp Việt Nam xác định đầu tư khởi nghiệp hiệu quả hơn. Nhà nước cần tư duy quốc gia khởi nghiệp như tạo dựng hạt giống, tạo dựng phương pháp chăm sóc, tạo dựng người chăm sóc hạt giống, tạo dựng các vườn ươm tốt cho ba thành phần nói trên hoạt động tạo ra các start up thành công. Chúng ta hãy tư duy đầu tư cho hạ tầng khởi nghiệp thay vì cách hỗ trợ thông thường” – ông Vũ Tuấn Anh chia sẻ.

[caption id="attachment_154679" align="alignnone" width="600"]Báo Công luận Một buổi lễ tốt nghiệp của sinh viên MBA Đại học Kinh tế TP.HCM.[/caption]

Ông Vũ Tuấn Anh cũng đề cập tới thông tin năm 2016 TP.HCM đã chi 100 tỉ đồng cho khởi nghiệp nhưng chưa ai nhìn thấy hiệu quả của con số đầu tư khổng lồ này. Hơn nữa, ông Vũ Tuấn Anh cho rằng nhìn đâu cũng thấy các cuộc thi khởi nghiệp dành cho sinh viên không phải là hay, đến nỗi có nhiều đội đi thi chuyên nghiệp để lấy giải, nhưng thi xong rồi các bạn trẻ này có thể khởi nghiệp được thật hay không? “Chỉ riêng năm 2016, TP.HCM mở mới 110.000 doanh nghiệp, và con số thống kê cho thấy có hơn 220 doanh nghiệp chết đi mỗi ngày. Nếu như số tiền này đầu tư cho hạ tầng khởi nghiệp thì sẽ tạo ra sự phát triển bền vững của TP.HCM- thành phố khởi nghiệp” – Ông Vũ Tuấn Anh nói.

Thiếu động cơ khởi nghiệp

Cô Đinh Huỳnh Thái Linh (giảng viên Đại học Việt Đức) trăn trở: “Trước khi giúp được các em sinh viên, chính đội ngũ giảng viên chúng ta cần nhận thức rõ vai trò của đại học trong khởi nghiệp là gì? Làm sao để đổi mới sáng tạo trong khởi nghiệp? Nhất là khi ở Việt Nam hầu như sinh viên hoàn toàn chưa có động lực cá nhân nào cho khởi nghiệp vì vẫn đang được bố mẹ nuôi ăn, ở và trả tiền học phí”.

[caption id="attachment_154680" align="aligncenter" width="600"]Báo Công luận Sinh viên tốt nghiệp MBA Đại học Kinh tế TP.HCM.[/caption]

Cô Nguyễn Thị Hà Thanh (giảng viên Đại học Nguyễn Tất Thành) cho rằng: “Dẫu biết nền tảng của sinh viên MBA rất khác biệt so với sinh viên thông thường. Sinh viên MBA đã có nền tảng tốt nên tiếp cận với các vấn đề về khởi nghiệp mới có đủ nhận thức và phát huy được. Sinh viên thông thường của nhiều trường đại học ở VN hiện đang rất thụ động, thiếu kiến thức và kinh nghiệm. Nhưng là giảng viên, vẫn phải giúp sinh viên nâng cao tâm thế về khởi nghiệp, sinh viên nào có sản phẩm thì các trường cần đưa vào ươm mầm, tạo cơ hội để sinh viên trải nghiệm, kể cả thành công hay thất bại. Nếu thất bại, sinh viên sẽ có được kinh nghiệm cho lần khởi nghiệp tiếp theo”.

Thầy cô cần đổi mới

Một giảng viên của đại học Đồng Tháp nói lên suy nghĩ: “Chủ đề khởi nghiệp và trao đổi của các giảng viên đến từ các đại học thật sự rất bổ ích, nhất là đối với các đại học đặt trên địa bàn tỉnh như chúng tôi. Với các đại học ở thành phố lớn, mà nền tảng của sinh viên đã thấp, thì môi trường địa phương còn kém hơn rất nhiều. Có thể, chính các giảng viên chúng ta đừng nên quá đặt kỳ vọng vào sinh viên mà ngược lại, chính giảng viên cần hiểu rõ sứ mệnh của mình trong quá trình đổi mới, sáng tạo phương pháp dậy và học”.

Gần 70 giảng viên đến từ nhiều trường đại học lớn đều là những người tâm huyết trăn trở với vấn đề khởi nghiệp và vai trò của đại học trong đổi mới sáng tạo khởi nghiệp. Nhiều giảng viên được đào tạo ở nước ngoài về, từng có kinh nghiệm tiếp xúc với giáo dục đào tạo nước ngoài cho biết: “Khi đi ra ngoài thế giới, chúng tôi không dám nhận mình là đang học thạc sĩ, bởi vì ở Việt Nam những kiến thức đã học được hầu như không kết nối được với thế giới, với giảng viên còn như thế, nên số đông sinh viên đều không biết các kiến thức các bạn học được ở trường có đem ứng dụng được trong thực tế hay không?”

Ông Huỳnh Kim Tước – Giám đốc Trung tâm tiết kiệm năng lượng TP.HCM nhận định: “Việt Nam chúng ta đã bỏ trống một mặt trận là nghiên cứu vấn đề đổi mới sáng tạo trong khởi nghiệp trong khi nhiều trường không biết mình cần phải nghiên cứu cái gì. Trong khi chúng ta còn đang loay hoay thì thế giới đã đi rất xa. Việt Nam đang ươm tạo mất từ 3-5 năm, trong khi thế giới hiện giờ chỉ làm từ 3-5 tháng”.

Tiếp lời ông Huỳnh Kim Tước, cô Nguyễn Thị Hà Thanh (Đại học Nguyễn Tất Thành) khẳng định: “Từng giảng viên phải tự tìm cách bước qua thực tại buồn và lỗ hổng lớn khiến giáo dục Việt Nam cách biệt quá xa với giáo dục quốc tế. Nếu các giảng viên tâm huyết, thì chính môi trường đại học sẽ là nơi tạo ra được những lớp người có tâm thế sẵn sàng khởi nghiệp, có nền tảng và kiến thức để khởi nghiệp”.

Nhằm đào tạo nên một thế hệ sinh viên xuất sắc trong hệ thống Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh, đồng thời là nòng cốt phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp trong cộng đồng sinh viên TP.Hồ Chí Minh và các tỉnh phía Nam, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Công nghệ - Trường Đại học Bách Khoa và Vietnam Business Matching đã thiết kế và xây dựng Dự án Giáo dục với tên gọi: "HẠT GIỐNG KHỞI NGHIỆP - STARTUP SEED" do thầy thầy Nguyễn Ngọc Dũng - Phó giám đốc, Trung tâm Ươm tạo Doanh nghiệp Công nghệ - Trường Đại học Bách Khoa phụ trách.

Không phải là “xúi” sinh viên chỉ học ngắn hạn hoặc bỏ học đi khởi nghiệp mà như ông Huỳnh Kim Tước nhận định: “Cần đưa khởi nghiệp vào thành chương trình chính quy giảng dạy trong các trường đại học, cần có những hoạt động trong không gian đổi mới sáng tạo huấn luận về tinh thần khởi nghiệp, văn hoá khởi nghiệp, tâm thức khởi nghiệp, rồi đến bước cuối cùng là ươm tạo, chuẩn bị khởi nghiệp”.

Thu Hiền

Tin mới

Google tinh chỉnh Gemini: Cấu trúc lại giao diện, tăng trải nghiệm người dùng

Google tinh chỉnh Gemini: Cấu trúc lại giao diện, tăng trải nghiệm người dùng

(CLO) Google cải tiến ứng dụng Gemini với giao diện tối ưu, giảm lộn xộn, hợp nhất menu, và thiết kế thẻ hiện đại, mang lại trải nghiệm người dùng mượt mà hơn.

Sức sống số
Phu nhân Chủ tịch nước và Phu nhân Tổng thống Bulgaria thăm Trường Mầm non Việt - Bun

Phu nhân Chủ tịch nước và Phu nhân Tổng thống Bulgaria thăm Trường Mầm non Việt - Bun

(CLO) Chiều 25/11, trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam của Tổng thống Bulgaria, bà Nguyễn Thị Minh Nguyệt, Phu nhân Chủ tịch nước Lương Cường và bà Desislava Radeva, Phu nhân Tổng thống Bulgaria Rumen Radev đã đến thăm Trường Mầm non Việt-Bun (quận Hai Bà Trưng, Hà Nội).

Tin tức
Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng Tổng thống Bulgaria tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam

Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng Tổng thống Bulgaria tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam

(CLO) Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Việt Nam, chiều 25/11, Tổng thống Cộng hòa Bulgaria Rumen Radev và Đoàn đại biểu cấp cao Nhà nước Bulgaria tham quan Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam. Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân cùng dự.

Tin tức
Chiến lược của Tập đoàn Maersk phù hợp với lựa chọn của Việt Nam về phát triển xanh, Net Zero

Chiến lược của Tập đoàn Maersk phù hợp với lựa chọn của Việt Nam về phát triển xanh, Net Zero

(CLO) Tại cuộc thăm, làm việc tại trụ sở tập đoàn AP Moller Maersk­­ (Maersk), Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà khẳng định: Chiến lược của Maersk phù hợp với lựa chọn của Việt Nam về phát triển xanh, Net Zero, cũng như xây dựng hệ thống hạ tầng cảng biển và logistic công suất lớn, cũng như xây dựng đội tàu vận tải biển.

Tin tức
Ericsson có thể đưa Việt Nam trở thành một cứ điểm hợp tác, đầu tư

Ericsson có thể đưa Việt Nam trở thành một cứ điểm hợp tác, đầu tư

(CLO) Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nêu rõ: Việt Nam mong muốn và sẵn sàng hợp tác chiến lược, lâu dài với Ericsson, Ericsson có thể đưa Việt Nam trở thành một cứ điểm hợp tác, đầu tư và là nơi thí điểm để thực hiện các ý tưởng mới, hợp tác và cạnh tranh lành mạnh với các tập đoàn lớn khác.

Tin tức
Ông Trần Thắng giữ chức Phó Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương

Ông Trần Thắng giữ chức Phó Bí thư Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương

(CLO) Tối 25/11, tại Hà Nội, Đảng ủy Khối Doanh nghiệp Trung ương tổ chức Hội nghị công bố các quyết định của Ban Bí thư về công tác cán bộ của Đảng ủy Khối.

Tin tức
Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Bulgaria Rumen Radev

Tổng Bí thư Tô Lâm tiếp Tổng thống Bulgaria Rumen Radev

(CLO) Chiều 25/11, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Tô Lâm đã tiếp Tổng thống Bulgaria Rumen Radev nhân chuyến thăm chính thức Việt Nam.

Tin tức
Phạt tù gã trai đánh chết cụ ông hàng xóm

Phạt tù gã trai đánh chết cụ ông hàng xóm

(CLO) Đang đi trên đường, cụ ông 70 tuổi bất ngờ bị gã thanh niên hàng xóm dùng gậy gỗ đánh chết. Tại tòa, kẻ gây án đã khai ra động cơ phạm tội.

Vụ án
Tạm giữ nguyên Chủ tịch UBND phường Hàng Kênh vì liên quan đến ma túy

Tạm giữ nguyên Chủ tịch UBND phường Hàng Kênh vì liên quan đến ma túy

(CLO) Ngày 25/11, thông tin từ Cơ quan CSĐT Công an TP Hải Phòng cho biết, đang tạm giữ ông Bùi Đức Hiếu (SN 1981, nguyên Chủ tịch UBND phường Hàng Kênh) vì có liên quan đến ma túy

Vụ án
'Gói thầu khủng' hầm chui đường Vành đai 3,5 vẫn chưa tìm được đơn vị thi công

'Gói thầu khủng' hầm chui đường Vành đai 3,5 vẫn chưa tìm được đơn vị thi công

(CLO) Được đầu tư với kinh phí hơn 2.300 tỷ đồng nhưng hiện gói thầu xây lắp giá trị lớn nhất hơn 1.725 tỷ đồng của dự án hầm chui đường Vành đai 3,5 vẫn chưa tìm được nhà thầu thi công.

Giao thông
Nga bắt giữ công dân Anh chiến đấu cùng Ukraine ở khu vực Kursk

Nga bắt giữ công dân Anh chiến đấu cùng Ukraine ở khu vực Kursk

(CLO) Quân đội Nga đã bắt giữ một công dân Anh đang chiến đấu cùng quân đội Ukraine tại khu vực Kursk mà Ukraine chiếm đóng một phần, theo hãng thông tấn TASS đưa tin hôm 25/11, trích dẫn nguồn tin giấu tên trong lực lượng thực thi pháp luật.

Thế giới 24h
CEO TikTok tìm kiếm lời khuyên từ Elon Musk

CEO TikTok tìm kiếm lời khuyên từ Elon Musk

(CLO) CEO TikTok Shou Chew gặp Elon Musk để tìm kiếm tư vấn đối phó thách thức tại Mỹ. ByteDance đối mặt nguy cơ cấm TikTok, trong khi nỗ lực pháp lý vẫn tiếp diễn.

Sức sống số
Dự báo thời tiết ngày 26/11: Bắc Bộ trời chuyển rét, vùng núi cao dưới 10 độ

Dự báo thời tiết ngày 26/11: Bắc Bộ trời chuyển rét, vùng núi cao dưới 10 độ

(CLO) Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn, ngày 26/11, khu vực Bắc Bộ trời chuyển rét do ảnh hưởng từ không khí lạnh, trời có mưa rào rải rác. Bắc Trung Bộ có mưa rào rải rác, riêng Hà Tĩnh có mưa vừa, mưa to. Trung Trung Bộ có mưa vừa, mưa to, cục bộ có nơi mưa rất to. Các khu vực khác có mưa rào và dông vài nơi; riêng Bình Định, Phú Yên từ đêm 26/11 có mưa vừa, cục bộ có mưa to đến rất to.

Tin tức
Gần 41.000 tỷ đồng bồi thường 6.000 hộ dân ảnh hưởng dự án Vành đai 4 TP HCM

Gần 41.000 tỷ đồng bồi thường 6.000 hộ dân ảnh hưởng dự án Vành đai 4 TP HCM

(CLO) Chủ tịch UBND TP HCM vừa ký Tờ trình gửi Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư về Báo cáo nghiên cứu tiền khả thi dự án Đầu tư xây dựng đường Vành đai 4 TP HCM.

Dự án - Đầu tư
Tìm nhà đầu tư trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam đoạn Quy Nhơn - Chí Thạnh

Tìm nhà đầu tư trạm dừng nghỉ trên cao tốc Bắc - Nam đoạn Quy Nhơn - Chí Thạnh

(CLO) Ban quản lý dự án 85 (Bộ Giao thông Vận tải) đang mời thầu nhà đầu tư thực hiện dự án trạm dừng nghỉ Km41+500 thuộc dự án thành phần Quy Nhơn - Chí Thạnh trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông.

Giao thông
Những đối tượng nào được miễn thu tiền sử dụng phà từ ngày 1/1/2025?

Những đối tượng nào được miễn thu tiền sử dụng phà từ ngày 1/1/2025?

(CLO) Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) vừa ban hành Thông tư 33/2024/TT-BGTVT quy định về quản lý giá dịch vụ sử dụng phà được đầu tư từ nguồn vốn ngân sách Nhà nước, do trung ương quản lý.

Giao thông
Bình Luận

Tin khác

Sửa đổi Luật PPP để tháo gỡ “điểm nghẽn” cho các nhà đầu tư

Sửa đổi Luật PPP để tháo gỡ “điểm nghẽn” cho các nhà đầu tư

Sửa Luật PPP để gỡ “điểm nghẽn” pháp lý tháo gỡ vướng mắc cho các dự án đã đưa vào khai thác vận hành, thúc đẩy nguồn lực xã hội tham gia đầu tư PPP đang là vấn đề được quan tâm đặc biệt.

Đời sống
Chuyến bay đặc biệt của Vietnam Airlines nối tiếp sứ mệnh “hồi sinh”

Chuyến bay đặc biệt của Vietnam Airlines nối tiếp sứ mệnh “hồi sinh”

Ngày 24/11/2024, chuyến bay của Hãng hàng không Quốc gia Việt Nam – Vietnam Airlines mang số hiệu VN214 hành trình từ TP.HCM đi Hà Nội trở nên đặc biệt và ý nghĩa hơn khi mang theo trái tim và tạng của người hiến từ bệnh viện Thống Nhất (TP.HCM). Toàn bộ hành khách đã kiên nhẫn chờ đợi với sự cảm thông khi hãng phải lùi giờ cất cánh 27 phút để đợi đoàn y bác sỹ hoàn thành các quy trình cần thiết tại bệnh viện trước khi ra sân bay Tân Sơn Nhất.

Đời sống
Gia Lai: Đi tắm cùng nhóm bạn, một học sinh lớp 6 tử vong

Gia Lai: Đi tắm cùng nhóm bạn, một học sinh lớp 6 tử vong

(CLO) Giữa trưa một nhóm học sinh Trường THCS Phan Chu Trinh (xã Nam Yang, huyện Đăk Đoa, tỉnh Gia Lai) rủ nhau đi tắm ao thì không may một em đuối nước tử vong.

Đời sống
Chính thức phát động cuộc thi ảnh 'Vẻ đẹp tự nhiên Cù Lao Chàm'

Chính thức phát động cuộc thi ảnh 'Vẻ đẹp tự nhiên Cù Lao Chàm'

(CLO) Cuộc thi góp phần lan tỏa mạnh mẽ vẻ đẹp của phong cảnh thiên nhiên, đa dạng động, thực vật, những điểm đến ấn tượng, hình ảnh về con người, văn hoá nổi bật của Cù Lao Chàm - vùng lõi Khu dự trữ sinh quyển thế giới Cù Lao Chàm - Hội An.

Đời sống
Cháy quán bar trên phố Hai Bà Trưng, Hà Nội

Cháy quán bar trên phố Hai Bà Trưng, Hà Nội

(CLO) Vụ cháy xảy ra tại một quán bar trên phố Hai Bà Trưng khiến cột khói bốc cao hàng chục mét, ảnh hưởng tới toà nhà bên cạnh khiến không ít người phải tìm đường thoát thân.

Đời sống
Thanh Hóa tinh gọn đơn vị hành chính: Chìa khóa cho tương lai phát triển

Thanh Hóa tinh gọn đơn vị hành chính: Chìa khóa cho tương lai phát triển

(CLO) Thanh Hóa đang bước vào giai đoạn tăng tốc trong việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, xã theo đúng tinh thần chỉ đạo của Trung ương. Đây là nhiệm vụ không chỉ nhằm tinh gọn bộ máy hành chính mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước, tối ưu hóa nguồn lực và thúc đẩy phát triển bền vững.

Đời sống
Hà Nội: Bốn người trong một gia đình tử vong dưới mương nước

Hà Nội: Bốn người trong một gia đình tử vong dưới mương nước

(CLO) Chiếc xe máy rơi xuống mương nước ở huyện Chương Mỹ khiến cả 4 người trong một gia đình tử vong.

Đời sống
Huyện Quản Bạ (Hà Giang): “Chỉ bàn tiến, không bàn lùi” trong công tác giải ngân các nguồn vốn đầu tư công

Huyện Quản Bạ (Hà Giang): “Chỉ bàn tiến, không bàn lùi” trong công tác giải ngân các nguồn vốn đầu tư công

Những tháng cuối năm 2024, trên địa bàn huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang sức nóng trong công tác giải ngân các nguồn vốn đầu tư công đang được thể hiện quyết liệt qua công tác lãnh đạo, chỉ đạo và quyết tâm trong triển khai thực hiện của địa phương. Huyện Quản Bạ coi nguồn vốn đầu tư công là nhiệm vụ trọng tâm “chỉ bàn tiến, không bàn lùi”.

Đời sống
Đak Đoa (Gia Lai): Quan tâm bồi dưỡng kỹ năng truyền thông bình đẳng giới

Đak Đoa (Gia Lai): Quan tâm bồi dưỡng kỹ năng truyền thông bình đẳng giới

(CLO) Thời gian vừa qua, triển khai dự án 8, Hội Liên hiệp phụ nữ (LHPN) huyện Đak Đoa (tỉnh Gia Lai) đã thành lập 3 địa chỉ tin cậy tại cộng đồng; 5 Câu lạc bộ Thủ lĩnh của sự thay đổi; 24 tổ truyền thông cộng đồng tại 24 thôn, làng của 8 xã, thị trấn triển khai dự án với 240 thành viên.

Đời sống
Hà Nội: Bầu trời lại mù mịt, chất lượng không khí được cảnh báo xấu

Hà Nội: Bầu trời lại mù mịt, chất lượng không khí được cảnh báo xấu

(CLO) Bầu trời Hà Nội mù mịt, chất lượng không khí ở mức xấu, nhiều nhà cao tầng mờ trong lớp bụi trắng. Đa số người dân ra đường hôm nay đều phải chủ động đeo thêm khẩu trang nhằm hạn chế ô nhiễm.

Đời sống