Một báo cáo do Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) thực hiện đã nhấn mạnh mức độ hạn chế của các lựa chọn đối với bất kỳ nền kinh tế nào đang tìm cách thay thế dầu thô và các sản phẩm dầu khác của Nga.

Cơ quan này nhận định nhu cầu dầu toàn cầu được dự báo là gần 100 triệu thùng/ngày trong năm nay, thấp hơn so với dự báo trước đó do cú sốc tăng trưởng toàn cầu do cuộc chiến ở Ukraine gây ra. Được biết, Nga sản xuất khoảng 10 triệu thùng/ngày và xuất khẩu khoảng một nửa số đó cộng với khoảng 3 triệu thùng/ngày các sản phẩm dầu khác.

IEA cho rằng ít nhất 1,5 triệu thùng/ngày dầu và 1 triệu thùng/ngày sản phẩm dầu có khả năng biến mất khỏi Nga, từ tháng 4 cho đến ít nhất là cuối năm. Do người mua tự nguyện từ chối nguồn cung hoặc làm như vậy để tránh vi phạm các lệnh trừng phạt. Cơ quan này cho biết thêm: "Những tổn thất này có thể tăng thêm nên các lệnh cấm hoặc sự chỉ trích của công chúng sẽ tăng tốc."

Theo ông Sophie Udubasceanu, chuyên gia phân tích thị trường năng lượng ICIS, cho biết: “Trên thực tế, không một quốc gia nào có thể lấp đầy lỗ hổng mà Nga sẽ để lại trên thị trường trong trường hợp có lệnh cấm toàn cầu. Vậy thì thế giới có thể cố gắng cung cấp thêm 5 triệu thùng dầu mỗi ngày ở đâu?".

Ả Rập Xê-út và UAE

Không có gì ngạc nhiên khi Vùng Vịnh là điểm dừng chân đầu tiên trong hành trình kiếm tìm nguồn cung nhiên liệu của thủ tướng Vương quốc Anh. Ả-rập Xê-út, với 2m bpd dự phòng và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất với 1,1 triệu thùng/ngày là hai nhà sản xuất dầu hàng đầu duy nhất có công suất dự phòng lớn có khả năng bù đắp sự thiếu hụt xuất khẩu của Nga. Tuy nhiên, như IEA lưu ý, cho đến nay họ vẫn “không sẵn sàng khai thác các khoản dự trữ”.

Cả hai quốc gia này đều là thành viên của của các nước sản xuất dầu (Opec +), ngày 31 tháng 3 nhóm này họp lại để quyết định mức sản lượng. Các thành viên Opec đã đồng ý tăng sản lượng ở mức khiêm tốn 400.000 thùng/ngày vào đầu tháng này, mặc dù đã biết đầy đủ về tình hình Ukraine.

Nhà phân tích Ole Hansen của Ngân hàng Saxo nói rằng sự gia tăng của Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Thống nhất, bao gồm cả công suất dự phòng của họ sẽ “có khả năng dẫn đến sự sụp đổ của hợp tác Opec +”.

Ông cũng chỉ ra rằng không một nhà sản xuất dầu nào có thể sử dụng hết công suất dự phòng của họ, việc duy trì công suất này là một yếu tố quan trọng để ổn định giá cả và là một bước đệm trong trường hợp gián đoạn nguồn cung tương lai.

Quốc gia ở Trung Đông – Iran

Theo tính toán của IEA, Iran hiện có công suất dự phòng khoảng 1,2 triệu thùng/ ngày trên lý thuyết nhưng có một số cảnh báo nghiêm trọng. Đầu tiên là nhu cầu dỡ bỏ các lệnh trừng phạt, thông qua một nghị quyết trong cuộc đàm phán giữa Tehran và các nền kinh tế phương Tây về việc khôi phục thỏa thuận năm 2015 về tham vọng hạt nhân của Iran. Ngay cả khi đó, IEA cho biết, có khả năng phải mất ít nhất sáu tháng nữa trước khi 1 triệu thùng/ngày từ Iran có thể được tính vào nguồn cung thế giới.

Iran có 100m thùng trong kho dự trữ có thể được xuất khẩu nhanh chóng nhưng sẽ mất nhiều tháng để đưa vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Quốc gia ở Nam Mỹ - Venezuela

Venezuela, giống như Iran, vẫn đang chịu các lệnh trừng phạt của Mỹ, sẽ phải được nới lỏng nếu sản xuất được mở rộng. Việc khôi phục sản lượng năm 2015 sẽ dẫn đến việc tăng thêm 1,8 triệu thùng mỗi ngày (bpd) theo thời gian, nhưng điều này sẽ xảy ra dần dần.

Ông Hansen cho biết: “Vài trăm nghìn thùng dầu sẽ là tác động ban đầu với sự phục hồi liên tục thế nhưng sẽ mất nhiều năm và hàng tỷ đô la đầu tư mới”.

Dầu đá phiến của Mỹ

Theo Udubasceanu: “Khi không bị đe dọa bởi bão hoặc mất điện, xuất khẩu của Mỹ sẽ tăng trong phần lớn năm 2021, đạt đỉnh vào tháng 12 ở mức 3,45 triệu thùng/ngày”.

Ông Hansen đồng ý, ước tính rằng có thể tăng thêm 0,5 triệu thùng/ngày nếu sản lượng đá phiến của Mỹ trở lại mức cao nhất vào năm 2019, nhưng điều này sẽ bị cản trở bởi tình trạng thiếu cát, xe tải, đội tàu khai thác và giàn khoan đang diễn ra.

Thế nhưng việc sản xuất này cũng sẽ không nhanh chóng. Theo Rystad Energy, thời gian trung bình từ khi đào (bắt đầu) một giếng mới đến khi dầu chảy ra thị trường là tám tháng.

Các nhà sản xuất dầu nhỏ

Theo Hansen, sản lượng của Nigeria vẫn thấp hơn 0,4 triệu thùng mỗi ngày (bpd) dưới sản lượng đỉnh vào năm 2019. Việc khôi phục mức đó sẽ đòi hỏi đầu tư của các công ty dầu mỏ lớn cũng như tăng cường ổn định chính trị. IEA cũng đề cập đến Canada và Argentina là những nước đóng góp tiềm năng với nguồn tài nguyên đá phiến kiểu Mỹ của riêng họ, nhưng không có gì đáng kể.

Lê Na (Theo The Guardian)