Lệnh cấm của EU sẽ có hiệu lực vào 5/2

Dự kiến, lệnh cấm tất cả các sản phẩm dầu Nga của Liên minh châu Âu (EU) sẽ có hiệu lực vào ngày 5/2 với mục đích cắt giảm doanh thu xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch. Sắp tới, nhiều khả năng mức giá trần với các sản phẩm tinh chế sẽ “lên sóng”.

Kể từ ngày 5/12, Nhóm G-7 đã thực hiện cơ chế áp trần 60 USD/thùng đối với dầu thô của Nga. Điều đó xảy ra cùng với lệnh cấm nhập khẩu dầu thô vận chuyển bằng đường biển của Nga, cũng như các lệnh cấm tương ứng của các đối tác G-7 khác.

Người ta cho rằng lệnh cấm vận sắp tới của EU đối với các sản phẩm xăng dầu của Nga sẽ gây phức tạp hơn so với những gì đã xảy ra trước đây.

Là một phần trong gói trừng phạt thứ sáu của Liên minh châu Âu đối với Nga, được thông qua vào tháng 6 năm ngoái, khối 27 thành viên đã áp đặt lệnh cấm mua, nhập khẩu hoặc vận chuyển dầu thô và các sản phẩm dầu mỏ từ Nga.

Các nhà phân tích tại công ty tư vấn rủi ro chính trị Eurasia Group cảnh báo lệnh cấm sắp xảy ra của EU “có thể sẽ có tác động gây rối hơn so với các lệnh trừng phạt nhập khẩu dầu thô trước đây của EU”.

Lo ngại về gián đoạn nguồn cung hơn nữa xuất hiện trong bối cảnh các cuộc đàm phán liên quan đến việc tăng trần giá dầu. EU và các đồng minh G-7 được cho là đang xem xét mức giá trần 100 USD/thùng đối với các sản phẩm dầu cao cấp của Nga như dầu diesel và mức trần 45 USD đối với các sản phẩm chiết khấu như dầu nhiên liệu và dầu công nghiệp.

Hy vọng nguồn cung từ Trung Quốc và Ấn Độ

Matthew Sherwood, nhà phân tích tại Economist Intelligence Unit, chia sẻ với CNBC rằng: “Chúng tôi dự kiến thị trường năng lượng sẽ vấp phải một số gián đoạn, đặc biệt là ngay sau lệnh cấm có hiệu lực, các thị trường EU tiếp tục sắp xếp các nguồn cung cấp thay thế. “Chúng tôi cũng cho rằng điều này sẽ gây áp lực tăng giá đối với các sản phẩm dầu mỏ nói chung.”

Trong khi đó, Moscow vẫn sẽ tăng gửi nhiều thùng dầu hơn đến Trung Quốc, Ấn Độ, Trung Đông và Châu Phi, và Châu Âu tăng cường nhập khẩu từ Ấn Độ, Trung Quốc, Trung Đông và Mỹ. Điều này có thể sẽ làm tăng chi phí vận chuyển.

Các nhà phân tích năng lượng đã hoài nghi về tác động của mức giá trần G-7 đối với dầu mỏ của Nga, đặc biệt là khi Moscow đã có thể định tuyến lại phần lớn các chuyến hàng vận chuyển bằng đường biển của châu Âu đến các nước như Trung Quốc, Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ.

EU kêu gọi Ấn Độ và Trung Quốc hỗ trợ giá trần đối với dầu của Nga. Tuy nhiên, nhập khẩu dầu của Ấn Độ được báo cáo đã tăng lên mức kỷ lục trong 5 tháng qua vào tháng 12/2022 khi nước này tích cực tăng cường mua dầu thô của Nga, trong khi Trung Quốc được coi là khách hàng lớn thứ hai của dầu thô Urals (Nga) trong tháng Giêng vừa qua.

Thậm chí, một số nhà nghiên cứu cho rằng: Tác động của các biện pháp trừng phạt đối với xuất khẩu dầu thô của Nga sau hai tháng cấm vận của Liên minh châu Âu không nghiêm trọng như một số người dự đoán.

Bình luận này được đưa ra ngay sau khi Reuters báo cáo rằng lượng dầu từ các cảng Baltic của Nga đã sẵn sàng tăng 50% trong tháng 1 so với tháng 12.

Tuy nhiên, liệu các sản phẩm dầu tinh chế của Nga có gặp được “vận may” như dầu thô? Trung Quốc và Ấn Độ là những “vị cứu tinh” cho xuất khẩu dầu thô của Nga nhờ năng lực lọc dầu lớn của họ. Tuy nhiên, điều này cũng có nghĩa là họ sẽ tiếp tục sử dụng dầu thô nhập khẩu giá rẻ và xử lý trong nước thay vì mua dầu tinh chế.

Các vấn đề vận chuyển và giá cả là những mối quan tâm chính khi nói đến lệnh cấm của EU đối với xuất khẩu sản phẩm dầu mỏ của Nga. Thật vậy, khi những thách thức này được tính đến thì các nhà phân tích tại Eurasia Group tin rằng lệnh cấm sản phẩm có thể có tác động thậm chí còn lớn hơn đối với thị trường so với lệnh cấm vận dầu thô tiền nhiệm.

Việc vận chuyển các sản phẩm dầu của Nga bằng đường biển được cho là khó khăn hơn vì các tàu chở dầu phải được làm sạch sâu khi chuyển từ chở nhiên liệu này sang nhiên liệu khác, chẳng hạn như từ xăng sang dầu nhờn. Hơn nữa, vấn đề này cũng đòi hỏi nhiều tàu hơn so với lĩnh vực dầu thô vì tàu chở nhiên liệu nhỏ hơn tàu chở dầu thô.

Các nhà phân tích tại Eurasia Group cho hay: “Trong thời gian tới, vấn đề về hậu cần và chi phí vận chuyển sẽ ở mức cao hơn nếu Nga tìm cách chuyển hướng dòng sản phẩm sang châu Á, như họ đã làm với dầu thô”.

Thiếu hụt dầu diesel sắp thành hiện thực? 

Nga đã “trả đũa” các biện pháp của phương Tây được thực hiện vào cuối năm 2022 bằng cách cấm bán dầu cho các quốc gia tuân thủ giá trần.

Trước đây, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov đã tuyên bố rằng: Việc phương Tây áp giá trần đối với dầu của Nga sẽ không ảnh hưởng đến khả năng duy trì điều mà họ mô tả là “hoạt động quân sự đặc biệt” ở Ukraine.

Toàn cầu vẫn có thể kiểm soát giá xăng và đặc biệt là dầu diesel bằng cách thắt chặt nguồn cung – nhất là nếu mức trần giá được nâng lên 100 USD/thùng đối với dầu diesel, Ole Hansen, trưởng bộ phận chiến lược hàng hóa tại Ngân hàng Saxo, cho biết trong một báo cáo nghiên cứu.

Đồng thời, vào ngày 27 tháng 1, vị này cho rằng mức đề xuất này thấp hơn khoảng 30 đô la so với mức thị trường hiện tại.

Nga có thể gặp khó khăn trong việc giảm tải dầu diesel cho những người mua khác, với các khách hàng chính ở châu Á chuộng nhập dầu thô chiết khấu “hời” của Nga, sau đó có thể tinh chế thành các sản phẩm nhiên liệu bán theo giá thị trường toàn cầu hiện hành.

Dự kiến, nguồn cung cấp dầu diesel cho châu Âu từ Mỹ và Trung Đông có thể bù đắp một số lượng kha khá bị thiếu từ Nga, nhưng có vẻ như sẽ thiếu hụt.

Điệp Nguyễn (Theo CNBC)