Quyết liệt khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, bảo vệ tính mạng, sức khỏe người dân với trách nhiệm cao nhất - đó là chỉ đạo của Thủ tướng Phạm Minh Chính tại cuộc họp của Thường trực Chính phủ với các bộ, ngành về các giải pháp bảo đảm cung ứng thuốc, vật tư y tế và bảo đảm nguồn nhân lực cho ngành y tế ngày 23/6.

Tuy nhiên, hơn một tháng sau đó, trong tờ trình được Bộ Y tế trình Thủ tướng lần đầu hôm 1/8, Bộ Y tế thừa nhận tình trạng thiếu thuốc, thiết bị, vật tư y tế vẫn đang diễn ra tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh, ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe nhân dân.

1. Theo ghi nhận của PV Báo Lao Động, trong một bài viết được đăng tải ngày 9/8/2022, tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế hiện đã “lan” ra các phòng khám nha khoa, thẩm mỹ… Bài viết dẫn lời một bác sĩ nha khoa tại Hà Nội cho biết, “thuốc tê trước kia 600 nghìn đồng/hộp, nay 800 nghìn đồng/hộp cũng không có mà mua”. Không chỉ có vậy, theo vị bác sĩ này, không chỉ thiếu thuốc tê mà chỉ khâu, dao mổ cũng khan hiếm… “Thiếu nhiều nhất là thuốc tê và chỉ khâu. Nếu trước kia bệnh nhân rất sợ đau, bác sĩ có thể tiêm với liều thuốc tê nhiều hơn vẫn nằm trong mức cho phép thì nay chỉ dám tiêm vừa khít, vừa đủ, vì thuốc tê giờ khan hiếm. Muốn mua chỉ khâu cũng không có mà mua” – một bác sĩ chia sẻ. 

Theo tờ trình hồi đầu tháng 8 vừa qua của Bộ Y tế gửi Thủ tướng Chính phủ đề xuất ban hành nghị quyết về việc bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế và thanh toán chi phí khám bệnh, chữa bệnh bảo hiểm y tế, Bộ Y tế cho biết, qua báo cáo của các địa phương, đơn vị, tình trạng thiếu thuốc, thiết bị, vật tư y tế đang diễn ra tại nhiều cơ sở khám chữa bệnh, ảnh hưởng đến công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Cụ thể, có 28/34 sở y tế và 12/21 bệnh viện tuyến Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu thuốc. Các loại thuốc thiếu gồm thuốc kháng sinh dự trữ dùng để điều trị bệnh nhân nặng, thuốc gây nghiện, thuốc hướng tâm thần, một số thuốc tim mạch, điều trị tăng huyết áp, thuốc điều trị sốt xuất huyết, thuốc nhãn khoa, vị thuốc cổ truyền. 26/34 sở y tế và 15/21 bệnh viện tuyến Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu vật tư tiêu hao, hóa chất. 14/34 sở y tế và 8/21 bệnh viện tuyến Trung ương báo cáo có tình trạng thiếu trang thiết bị y tế.

Như vậy, là có đến hơn 50% cơ sở y tế từ Trung ương đến địa phương đều đang trong tình trạng thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế nghiêm trọng. Điều đáng nói là thực trạng này đã “manh nha” từ lâu nhưng phải đến đầu năm 2022, mới trở thành “vấn nạn” lan rộng khắp các cơ sở y tế trong cả nước, và đến thời gian qua, thực trạng này đã khiến ngành y tế, như cảnh báo của nhiều chuyên gia trong ngành, đứng trước nguy cơ tê liệt.

“Bệnh nhân tăng, nhu cầu điều trị và phẫu thuật cũng tăng nhưng thuốc điều trị và nhiều loại vật tư y tế lại đang cạn nguồn, thậm chí phải điều trị cầm chừng vì không đủ dùng. Với bệnh nhân cấp cứu, BV vẫn cố gắng đáp ứng nhưng bệnh nhân mổ phiên, mổ dịch vụ thì phải trì hoãn hoặc liên hệ các BV khác để hỗ trợ” - một lãnh đạo BV tiết lộ với báo chí.

Những câu chuyện như bệnh nhân phải đợi tới 2 tháng mới được mổ xương đùi chỉ bởi vì thiếu… một dụng cụ khớp nối để ghép xương… những tưởng là một câu chuyện phiếm nhưng đã là thực tế đang hiện hữu tại ngay cả những tuyến y tế lớn nhất cả nước. Trước thực tế đó, các cơ sở y tế cũng không biết làm gì hơn ngoài lời đề nghị bệnh nhân… chờ.

“Thiếu vật tư y tế, chúng tôi liên tục phải xin lỗi bệnh nhân dù họ đã chuẩn bị lên bàn mổ vì vật tư đã được sử dụng cho các ca cấp cứu. Nhiều người bệnh chúng tôi phải tư vấn để họ đưa ra lựa chọn, hoặc chờ khi có vật tư thay thế để được thanh toán bảo hiểm y tế, hoặc họ phải chấp nhận mua ngoài, hoặc tới cơ sở y tế khác để được can thiệp”, một bác sĩ ở bệnh viện tuyến Trung ương phân trần với báo chí. 

Một bác sĩ tại khoa cấp cứu ở bệnh viện tuyến Trung ương cũng bày tỏ, thời gian qua, những vật tư nhỏ thì có thể chỉ định mua sắm trực tiếp được, nhưng những cái lớn thì bắt buộc phải chờ. Thiếu thuốc, thiếu trang thiết bị, vật tư y tế, người bệnh thiếu đi một chiếc phao để bấu víu còn các y, bác sĩ thiếu vũ khí để điều trị bệnh.

2. “Nhịn đói không chết, chứ thiếu thuốc là nguy to!” - lời cảm thán ấy của một bệnh nhân hoàn toàn có thể hiểu được. Không có gì cực hình hơn là một người bệnh phải nằm chờ thuốc, chờ được điều trị. Bởi ngoài nỗi lo bệnh tật còn là nỗi âu lo về chi phí, tiền bạc, thời gian điều trị… 

Nhưng nếu với những người bệnh có thể chờ, sự chờ đợi ấy đã là cực hình thì với những người bệnh không thể chờ, những người bệnh đang cần cấp cứu, đang ngấp nghé bên cửa tử, họ sẽ ra sao? PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu - Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, trước vấn nạn thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế đã từng bức xúc: Hầu hết bệnh viện đang loay hoay chưa tìm được đường bởi đi đâu cũng “vướng”. Không thể vì những vi phạm xảy ra mà để cả một hệ thống tê liệt. Những khó khăn trước đây như thu nhập nhân viên y tế, mua sắm, đấu thầu trang thiết bị, vật tư thuốc men không được cải thiện mà thậm chí còn tệ hơn bao giờ hết.

Nhưng khi vấn nạn này không được cải thiện,  thì câu chuyện tê liệt ngành y tế mới chỉ là một mặt của vấn đề. Vấn đề đau đớn nhất, xót xa nhất, cũng là hệ quả tồi tệ nhất mà có lẽ không một ai muốn nghĩ đến, đó là câu chuyện: sinh mạng người bệnh sẽ được đảm bảo ra sao?. Và khi nếu có một người bệnh không may mất đi sự sống chỉ vì chuyện… thiếu thuốc, thiếu vật tư y tế, thì đó không còn là câu chuyện của riêng ngành y, nó còn là câu chuyện của toàn xã hội, câu chuyện của lương tri.

Vì thế, “khắc phục ngay tình trạng thiếu thuốc, thiết bị, vật tư y tế” - “thông điệp” đã được Chính phủ đưa ra từ cả tháng nay, phải được các bên liên quan nhận diện như một vấn đề hết sức cấp bách cần phải có những giải pháp hết sức mạnh mẽ và quyết liệt. Chưa kể, dịch chồng dịch với những diễn biến ngày càng phức tạp vẫn đang rình rập, đe dọa ngoài kia…

Tất cả sẽ trở thành thực tế hết sức đáng báo động nếu mọi việc không được nhanh chóng có giải pháp cải thiện tích cực. Nên nhớ, bệnh tật không chờ không đợi bất cứ một ai và với nhiều người bệnh, họ không thể chờ, không còn thời gian hay cơ hội để chờ đợi…

Hà Nguyễn