Tại Kỳ họp 4 Quốc hội khoá XV, Chính phủ đang đề xuất phương án tăng mức lương cơ sở cho công chức, viên chức lên 1,8 triệu đồng/tháng. Đây được cho là biện pháp kịp thời để đảm bảo thu nhập, cuộc sống cho cán bộ công chức, viên chức. Đặc biệt, hiện nay đã có một bộ phận cán bộ công chức, viên chức nghỉ việc, hoặc chuyển từ khu vực công sang khu vực tư nhân.

Mức sống xã hội tăng cao, song tiền lương lại không theo kịp

Trao đổi với phóng viên báo Nhà báo & Công luận bên hành lang Quốc hội, đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa (Đoàn đại biểu Quốc hội TP HCM) cho rằng, cán bộ công chức, viên chức nghỉ việc, chuyển từ khu vực công sang tư có một số nguyên nhân. Cụ thể, thứ nhất, do thu thập, chính sách bảo đảm cuộc sống cho cán bộ, công chức, viên chức hiện nay là không tương xứng, có nghĩa là thu nhập của họ hiện nay tôi cho rằng quá thấp.

Cá nhân ông Trương Trọng Nghĩa đánh giá, tuy Nhà nước, các cơ quan cũng có nỗ lực tìm thêm các cách khác để tăng thu nhập nhưng vẫn thấp hơn mức sống, thu nhập cần phải có để họ đảm bảo mức sống tối thiểu. "Đó là nguyên nhân trực tiếp", ông Nghĩa nói.

Nguyên nhân thứ hai theo ông Nghĩa là, thời gian gần đây, chúng ta xử lý trách nhiệm, chống tham nhũng, chống tiêu cực; do đó có phát sinh chuyện làm cán bộ, công chức, viên chức thu nhập thì thấp, chịu nhiều sự ràng buộc, nếu có sai phạm, sai sót tuy rằng không cố ý, không dính đến tham ô, tham nhũng nhưng vì trách nhiệm thì phải bị xử lý. Trước tình hình đó, có nhiều người chọn giải pháp xin nghỉ việc.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cũng cho rằng, chuyện cán bộ công chức, viên chức "chân trong chân ngoài" có từ lâu, nhưng với những người có trách nhiệm và năng lực thì “chân ngoài sẽ không dài hơn chân trong”. Song nếu tình trạng thu nhập thấp kéo dài, nhiều người sẽ dẫn tới việc “chân ngoài dài hơn chân trong”, thời gian chủ yếu lo việc kinh tế, thu nhập bên ngoài. Và chính điều này sẽ ảnh hưởng không tốt tới trách nhiệm công vụ của công chức, viên chức.

"Giải pháp khắc phục hiện nay là tăng lương cơ sở. Tuy nhiên, mức thu nhập của những người hưởng lương từ ngân sách Nhà nước hiện nay không giống nhau. Một bộ phận công chức, viên chức có thâm niên ít, nên lương hưu rất thấp, hay những công chức, viên chức trẻ mức lương hàng tháng cũng không đủ sống. Trong khi đó, một bộ phận khác dù đã về hưu nhưng mức lương vẫn rất cao. Do đó, việc tăng mức lương cơ sở cần tính toán và áp dụng đúng đối tượng để phù hợp với tình hình thực tiễn", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ông Trương Trọng nghĩa cũng cho rằng, mục đích tăng thu nhập cho cán bộ, công chức để họ có thể sống được, chăm lo được cho gia đình của họ bằng tiền lương, bằng thu nhập chính thức của cơ quan, tổ chức đó trả. Nhưng ông Nghĩa cho biết, đang có khoảng cách giữa nhu cầu, đối với nhiều người là nhu cầu tối thiểu bởi mức sống của xã hội hiện nay đã tăng lên, tiêu chuẩn sống của xã hội cao lên rồi nhưng tiền lương không theo kịp.

"Hiện nay mức sống xã hội tăng cao, song tiền lương lại không theo kịp, nên nhiều cán bộ công chức, viên chức mới vào hệ thống công vài năm, thậm chí 5 - 7 năm, thì tiền lương vẫn thấp hơn nhiều so với mức sống tối thiểu", ông Nghĩa cho biết.

Đại biểu Trương Trọng Nghĩa cũng cho biết, biện pháp tăng tiền lương cơ bản là phương tiện để đạt được mục đích nêu trên. Phương tiện này có thể làm ngay, làm tức thời và rất cần thiết nhưng chưa đủ. Do đó, cả hệ thống chính trị, Quốc hội, Chính phủ phải tính toán thêm.

"Nếu cán bộ, công chức không thể sống được bằng lương, thu nhập chính thức của mình mà kéo dài thì có nhiều hệ luỵ, sẽ ảnh hưởng đến chất lượng công việc, có thể là nguyên nhân phát sinh ra tiêu cực. Do đó, tình trạng này không thể kéo dài", ông Nghĩa nhấn mạnh.

Việc tăng lương từ 1/7/2023 đã được tính toán đầy đủ các nguồn lực

Cũng liên quan đến vấn đề nêu trên, cho ý kiến khi Quốc hội thảo luận ở tổ về kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2022; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2023; Đại biểu Quốc hội Hoàng Quốc Khánh (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Lai Châu) cho biết, cử tri băn khoăn hiện nay trong 2,5 năm có gần 40.000 cán bộ công chức, viên chức xin nghỉ việc, chuyển việc. Trong đó lưu tâm nhất là công chức, viên chức ngành giáo dục và y tế.

Theo ông Hoàng Quốc Khánh, vừa qua việc tuyển dụng của 2 ngành này rất khó. Trong đó, có nhiều nguyên nhân nhưng lý do chính vẫn là áp lực công việc và thu nhập thấp. Do đó, cử tri kiến nghị rất nhiều về việc tăng lương. "Còn những vấn đề như môi trường làm việc, cơ hội thăng tiến sẽ thực hiện từng bước một. Trong đó, sớm tăng lương cơ sở để từng bước tháo gỡ khó khăn", ông Khánh nói.

Cũng tại thảo luận, đại biểu Quốc hội Nguyễn Huy Thái (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu) cho biết, ông rất phấn khởi với việc Quốc hội sẽ bàn và quyết định từ 1/7/2023 tăng lương cơ sở cho cán bộ, công chức, viên chức lên mức 1,8 triệu đồng/tháng.

Cũng theo ông Nguyễn Huy Thái, cử tri cũng có nguyện vọng được thực hiện sớm hơn 6 tháng. Thay vì ngày 1/7/2023, cử tri mong muốn được thực hiện tăng lương cơ sở từ ngày 1/1/2023.

Cho biết cử tri đang rất lo ngại học phí và dịch vụ tăng cao trong khi tiền lương không tăng, ông Thái nêu: “Cử tri cũng kiến nghị tăng lương cơ sở là rất quý nhưng làm sao để bình ổn giá cũng quan trọng. Nếu như giá cả ổn định thì vấn đề tăng lương cơ sở mới có giá trị”.

Phát biểu ý kiến tại phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Trần Quang Phương cho biết, vấn đề nghỉ việc, chuyển việc của cán bộ, công chức, viên chức đã được phân tích rõ. Chính phủ đang triển khai vấn đề này để khắc phục.

Về đề nghị tăng lương cơ sở từ ngày 1/1/2023, Phó Chủ tịch Quốc hội nêu rõ, qua tham mưu của Bộ Tài chính, Chính phủ, việc tăng lương từ 1/7/2023 đã được tính toán đầy đủ các nguồn lực của Nhà nước.