Thu phí tự động như “gà mắc tóc”

Dịch vụ thu phí tự động không dừng (ETC) hiện đang là dịch vụ thu phí hiện đại nhất trên thế giới, đã được các quốc gia phát triển như Mỹ, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan,… áp dụng và triển khai. Dịch vụ này được áp dụng công nghệ RFID (Radio Frequency Identification) sử dụng sóng radio để nhận diện tự động phương tiện xe cơ giới, thông qua thẻ định danh Etag dán trên phương tiện.

Đối với các cơ quan quản lý nhà nước, thu phí tự động không dừng sẽ đồng bộ hóa các dịch vụ quản lý đô thị và giao thông thông minh, xây dựng được cơ sở dữ liệu quốc gia về giao thông và nhất là minh bạch trong thu phí sử dụng đường bộ.

Đặc biệt đối với các phương tiện vận tải hành khách liên tỉnh, việc triển khai thực hiện thu phí tự động không dừng sẽ đem lại nhiều lợi ích. Ông Đỗ Văn Bằng - Giám  đốc Công ty TNHH Minh Thành Phát (hãng xe Sao Việt) cho biết, phương tiện của đơn vị chạy tuyến Hà Nội - Lào Cai và đi Sa Pa, tỷ lệ hoạt động trên đường cao tốc là rất lớn.

Các phương tiện khi lưu thông qua trạm thu phí sẽ không phải dừng chờ mua vé giấy và thanh toán, giữ được tốc độ lưu thông ổn định, tiết kiệm nhiên liệu. Qua đó giảm ô nhiễm môi trường, ùn tắc và tai nạn giao thông.

Trao đổi với PV Báo Nhà báo và Công luận, ông Nguyễn Thái Học - Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư phát triển và dịch vụ quốc tế Thiên Sơn, một doanh nghiệp chuyên vận chuyển hàng nông sản, hoa quả xuất khẩu như thanh long, xoài, mít,... từ miền Nam đi các cửa khẩu Móng Cái, Lạng Sơn, Hà Giang, Lào Cai xuất sang Trung Quốc cho biết: “Hiện mỗi xe nông sản của doanh nghiệp vận chuyển hàng hóa từ Nam ra Bắc phải đi qua 28 trạm BOT, nếu mỗi trạm mất từ 2-3 phút, thời gian đã lên đến cả tiếng đồng hồ và còn chưa kể ùn tắc tại các trạm thu phí. Trong vài giờ đồng hồ đó, doanh nghiệp đã có thể giải quyết xong các thủ tục để thông quan hàng hóa xuất sang Trung Quốc”.

Bên cạnh đó, thời gian là một trong những yếu tố vô cùng quan trọng ảnh hưởng lớn đến chất lượng nông sản. Vì vậy, đơn vị này kiến nghị để dự án thu phí tự động không dừng sớm được triển khai tại tất cả các trạm BOT trên phạm vi cả nước.

Tuy nhiên trên thực tế, việc triển khai thu phí tự động không dừng (ETC) vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc dẫn đến chậm tiến độ. Thậm chí năm 2019, hàng loạt nhà đầu tư dự án BOT đã đề xuất trả lại Nhà nước như: Công ty CP Đầu tư quốc lộ 91 Cần Thơ - An Giang trả lại trạm thu phí T2, Công ty TNHH BOT Phú Hà trả lại dự án BOT cầu Việt Trì - Ba Vì; Công ty Cổ phần BOT Thái Nguyên - Chợ Mới với Dự án Đầu tư tuyến đường mới Thái Nguyên - Chợ Mới (Bắc Kạn),...

Không còn thời gian chậm trễ

Với nỗ lực minh bạch hóa, lấy lại niềm tin của người dân đối với các dự án BOT giao thông, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 07/2017/QĐ-TTg về việc thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức tự động không dừng làm cơ sở pháp lý để tổ chức thực hiện. Tiếp đó là Chỉ thị số 06/CT-TTg về việc đẩy nhanh tiến độ triển khai thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ theo hình thức điện tử tự động không dừng.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 19/2020/QĐ-TTg ngày 17/6/2020 nêu rõ: “Đối với các trạm thu phí dịch vụ sử dụng đường bộ đang hoạt động, chưa lắp đặt hệ thống thu phí điện tử không dừng chậm nhất đến ngày 31/12/2020 phải chuyển sang thu phí điện tử không dừng”. Có lẽ, chưa có hệ thống dịch vụ nào trong lĩnh vực giao thông lại nhận được sự quan tâm đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ như ETC.

Thông tin từ phía Công ty TNHH Thu phí tự động VETC cho biết, tính đến hết tháng 9/2020 tổng số phương tiện đã dán thẻ E-tag đạt 1.050.000 phương tiện (chiếm hơn 35% lượng phương tiện cả nước). Tuy nhiên số lượng phương tiện sử dụng ETC qua Trạm thu phí chỉ đạt trên 50% tổng số lượng phương tiện đã dán thẻ.

Hiện đơn vị đã triển khai áp dụng thu phí tự động không dừng tại 39 Trạm thu phí trên tổng số 44 trạm thu phí và đã áp dụng thu phí tự động tất cả các trạm thu phí trên các Quốc lộ: QL1, QL5, QL10, QL14, QL18, QL32, QL39, Cao tốc Hà Nội - Hải Phòng, Cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ,... (thu phí tự động đã thông toàn tuyến Quốc lộ 1).

Nói về những khó khăn trong quá trình triển khai, đại diện Công ty TNHH Thu phí tự động VETC nêu lên một thực tế chủ phương tiện là Doanh nghiệp chưa hưởng ứng nhiệt tình vì hóa đơn điện tử chưa thực hiện được hóa đơn gộp theo chu kỳ tháng (vẫn sinh quá nhiều hóa đơn điện thẻ dẫn đến việc thanh quyết toán phí đường bộ/khai báo thuế khó khăn). Đồng thời hiện việc các chủ phương tiện đi sai làn ETC vẫn chưa bị xử phạt dẫn đến tình trạng vi phạm vẫn diễn ra phổ biến.

Ngoài ra, Bộ GTVT chỉ đạo phân làn thuần ETC vẫn chậm theo kế hoạch, chỉ đạo các trung tâm đăng kiểm triển khai dán thẻ nhưng chưa tuyên truyền cho chủ phương tiện hiểu lợi ích của thu phí tự động không dừng và các sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng.

Vì vậy, đơn vị đề xuất Bộ GTVT đẩy mạnh truyền thông đến chủ phương tiện, chỉ đạo các Sở GTVT các địa phương tuyên truyền lợi ích của thu phí tự động không dừng, yêu cầu các doanh nghiệp vận tải, các hiệp hội vận tải địa phương dán thẻ nạp tiền sử dụng dịch vụ thu phí tự động không dừng. Ngân hàng Nhà nước chỉ đạo các Ngân hàng kết nối liên thông tài khoản của Chủ phương tiện với Tài khoản giao thông để tạo thuận lợi cho chủ phương tiện trong công tác nạp tiền sử dụng dịch vụ.

Nhiều ý kiến cho rằng thời gian qua đã thực hiện thí điểm thu phí thủ công và thu phí tự động tại các trạm BOT trong một thời gian để người dân thay đổi. Nhưng sau một thời gian dài vẫn tiếp tục triển khai thu phí thủ công lẫn thu phí tự động tại các trạm BOT như vậy sẽ không khuyến khích người dân thực hiện thu phí tự động không dừng.

Tuy nhiên với vai trò là cơ quan quản lý nhà nước, Bộ Giao thông vận tải phải có trách nhiệm đảm bảo các chính sách của Nhà nước trong lĩnh vực giao thông vận tải được thực thi một cách nghiêm túc, bảo đảm lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Nhất là việc thực hiện đúng tiến độ dự án thu phí tự động không dừng ETC theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Thế Anh