Báo cáo với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, qua rà soát trong những ngày qua, từ 6.447 dự án dự kiến trước đó (đã giảm mạnh so với 11.000 dự án của giai đoạn 2016-2020), các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương cắt giảm còn khoảng 5.397 dự án và ngay sau cuộc họp hôm nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư sẽ tiếp tục phối hợp với các bộ, cơ quan, địa phương rà soát và số dự án có thể giảm còn khoảng 5.000.

Theo chỉ đạo của Thủ  tướng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư bổ sung thêm 3 nội dung về quan điểm chỉ đạo với dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn 5 năm tới.

Một điểm đáng chú ý khác vừa được cập nhật, tổng mức vốn ngân sách thuộc dự kiến kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021-2025 là 2,87 triệu tỷ đồng, tăng 120 nghìn tỷ đồng so với dự kiến trước đó.

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Quốc Phương nêu rõ, số tăng thêm này là từ nguồn tiết kiệm chi thường xuyên chuyển sang đầu tư công, không làm tăng tổng chi ngân sách.

Cũng theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, so với giai đoạn 2016-2020, cơ cấu ngân sách dự kiến phân bổ cho các vùng giai đoạn 2021-2025 có sự thay đổi rõ nét, không chỉ ưu tiên hỗ trợ các vùng khó khăn, miền núi, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng thường xuyên bị thiên tai, bão lũ mà còn bảo đảm phát triển các vùng động lực, cực tăng trưởng. Trong đó, mức vốn bố trí bình quân đầu người vùng Tây Nguyên là cao nhất, khoảng 5,839 triệu đồng/người.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất Chính phủ kiến nghị với các cấp có thẩm quyền một số cơ chế, chính sách mới, đột phá nhằm thực hiện hiệu quả kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025.

Kết luận cuộc họp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đánh giá cao báo cáo chuẩn bị của Bộ Kế hoạch và Đầu tư và sự phối hợp của các cơ quan liên quan; đã trình Thủ tướng Chính phủ ban hành kịp thời Chỉ thị 13/CT-TTg.

Thủ tướng đề nghị việc trình các cấp có thẩm quyền báo cáo về đầu tư công trung hạn 2021-2025 phải bảo đảm tuân thủ các quy định của Đảng, Nhà nước; nếu có vướng mắc về cơ chế, chính sách phải kịp thời trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ, xử lý. Tiếp tục kế thừa những kết quả, thành tựu, kinh nghiệm, bài học tốt về đầu tư công trong thời gian vừa qua, tiếp tục đổi mới, khắc phục, chấm dứt những tồn tại, tiêu cực, hạn chế trong thời gian tới.

Qua các cuộc làm việc gần đây với các địa phương, theo người đứng đầu Chính phủ, giải ngân chậm, hiệu quả đầu tư chưa cao “có lẽ nguyên nhân quan trọng nhất là đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt, cộng với thủ tục rườm rà, không phân cấp mạnh, kỷ luật chưa nghiêm”.

“Phải dứt khoát khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, manh mún, chia cắt cũng như tâm lý trông chờ, ỷ lại ở Trung ương, đồng thời chống tiêu cực, nghiêm cấm “chạy” dự án. Đây là lợi ích của quốc gia, dân tộc”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Phân tích cụ thể thêm, Thủ tướng nhắc tới tình trạng một số tỉnh còn nghèo, quy mô GRDP nhỏ, ngân sách có hạn nhưng dự kiến tới hàng trăm dự án trong 5 năm tới. Với tổng ngân sách được phân bổ, các địa phương, cơ quan, bộ ngành phải suy nghĩ, tính toán, tiết kiệm chi thường xuyên để dành cho đầu tư phát triển, đồng thời điều chỉnh lại các dự án đầu tư theo hướng trọng tâm, trọng điểm, tập trung vào 3 khâu đột phá chiến lược và các dự án, công trình đầu tư phục vụ an sinh xã hội như phòng chống thiên tai, dịch bệnh, chăm lo các đối tượng yếu thế…

“Vì dân, vì nước, cứ mạnh dạn mà làm, sẽ cắt giảm được số dự án để tập trung vốn cho các dự án trọng tâm, trọng điểm”, Thủ tướng nhấn mạnh. Cùng với đó, nỗ lực phấn đấu, giảm thời gian triển khai dự án bởi càng kéo dài càng lãng phí.

Những ngày qua, Thủ tướng đã trực tiếp trao đổi với lãnh đạo nhiều địa phương về đầu tư công. Khi lãnh đạo một tỉnh miền núi phía bắc đề xuất ý tưởng đào hầm qua núi để rút ngắn thời gian di chuyển lên trung tâm tỉnh, Thủ tướng hỏi lại thì được biết chỉ rút ngắn 10 phút nhưng kinh phí đầu tư dự kiến tới 2.500 tỷ đồng. Trong khi đó, một huyện khác của tỉnh có tiềm năng rất lớn về du lịch, chỉ cần đầu tư khoảng vài trăm tỷ đồng để mở rộng đường kết nối là có thể khai phá, phát triển được cả huyện này.

“Rút ngắn 10 phút đi bộ cũng cần, nhưng phải cân nhắc dự án nào hiệu quả nhất trong bối cảnh nguồn lực có hạn. Tổng mức vốn được phân bổ không thay đổi nhưng các địa phương, cơ quan phải thay đổi tư duy về trọng tâm, trọng điểm”, Thủ tướng gợi mở, chia sẻ với các địa phương. 

Thủ tướng yêu cầu phân cấp tối đa về đầu tư công; các cơ quan quản lý tập trung xây dựng chiến lược, quy hoạch, xây dựng thể chế, cơ chế, chính sách, xây dựng công cụ để huy động các nguồn lực, hướng dẫn kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm tra, khen thưởng, kỷ luật.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các bộ, cơ quan lập các đoàn kiểm tra, giám sát; các bộ, cơ quan, địa phương nào không thực hiện đúng chủ trương đầu tư có trọng tâm, trọng điểm cho 3 đột phá chiến lược thì kiên quyết dừng dự án, nếu có vi phạm thì xử lý, kỷ luật theo quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước.

Phân tích thêm về quan điểm huy động tối đa, sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển, nhất là hạ tầng giao thông, Thủ tướng nêu định hướng trình cấp có thẩm quyền cho phép ngân sách Nhà nước bảo đảm tỉ lệ 50% tổng vốn cho các dự án cao tốc PPP trong cả giai đoạn 2021-2025, phần còn lại thu hút đầu tư ngoài ngân sách. Tỉ lệ cụ thể được điều chỉnh rất linh hoạt, phù hợp với từng dự án, những dự án khó khăn, khó thu hút nhà đầu tư thì tỉ lệ tham gia của ngân sách sẽ cao hơn và ngược lại. “Thu hút được 1%, 1 đồng vốn ngoài ngân sách cũng quý”.

Các địa phương đã có nhiều mô hình hợp tác công-tư về phát triển đường cao tốc với hiệu quả “cân đong đo đếm được”, cần nghiên cứu, tổng kết nhân rộng, những vấn đề đã “chín”, đã rõ, được thực tiễn chứng minh là đúng, thực hiện có hiệu quả, được đa số đồng tình thì tiếp tục thực hiện.

Thủ tướng yêu cầu tiếp tục tính toán cơ cấu ngân sách phân bổ cho các vùng so với quy mô dân số, GRDP và phần đóng góp của mỗi vùng cho cả nước, bảo đảm kết hợp hài hòa, hợp lý, hiệu quả giữa ưu tiên những nơi khó khăn và ưu tiên những nơi động lực.

Thủ tướng lưu ý cần tiếp tục làm rõ một số nội dung khác trong báo cáo như huy động cả nguồn vốn trong và ngoài nước; tỉ lệ dự phòng ngân sách Trung ương; các vướng mắc về cơ chế, chính sách cần trình cấp có thẩm quyền tháo gỡ, xử lý…