Việt Nam và Nhật Bản chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 21/9/1973. Đến nay, quan hệ Việt Nam - Nhật Bản đang ở giai đoạn tốt đẹp nhất, phát triển mạnh mẽ, toàn diện trên mọi lĩnh vực với sự tin cậy chính trị cao; không ngừng nâng cấp các khuôn khổ quan hệ và hiện nay là “Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á”, đang trao đổi để nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện. Giao lưu, tiếp xúc cấp cao và các cấp, các kênh diễn ra sôi động; lãnh đạo cấp cao hai nước duy trì thường xuyên các chuyến thăm và tiếp xúc tại các diễn đàn quốc tế và khu vực; hợp tác địa phương, giao lưu nhân dân ngày càng được tăng cường.

Hợp tác kinh tế là điểm sáng trong quan hệ hai nước, đạt nhiều thành tựu nổi bật. Nhật Bản là đối tác kinh tế quan trọng hàng đầu của Việt Nam, đứng thứ nhất về cung cấp viện trợ ODA, thứ hai về hợp tác lao động, thứ ba về đầu tư và du lịch, thứ tư về thương mại. Bên cạnh đó, hợp tác trong các lĩnh vực quốc phòng - an ninh, y tế, văn hóa, lao động… cũng được thúc đẩy mạnh mẽ.

Năm 2023 là dấu mốc quan trọng khi hai nước kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1973-2023). Hai bên phối hợp chặt chẽ triển khai các thỏa thuận đạt được tại cuộc hội đàm trực tuyến đầu năm 2023 giữa Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng và Thủ tướng Kishida về việc tạo đột phá, đưa quan hệ phát triển lên tầm cao mới; tích cực phối hợp tổ chức nhiều hoạt động ở cấp cao và giữa các địa phương kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao song phương.

Cùng với sự phát triển tốt đẹp của quan hệ “Đối tác chiến lược sâu rộng vì hòa bình và thịnh vượng ở châu Á” giữa hai nước, hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Nhật Bản thời gian qua không ngừng được củng cố và phát triển tốt đẹp. Hai Bên thường xuyên trao đổi, tiếp xúc cấp cao, trao đổi kinh nghiệm giữa các Ủy ban và các nghị sĩ của Quốc hội, góp phần thiết thực vào việc triển khai và thúc đẩy các thỏa thuận của Lãnh đạo cấp cao hai nước, hỗ trợ hoạt động của Chính phủ, tạo sự lan tỏa và thúc đẩy ngoại giao nhân dân; tăng cường giám sát nhằm hỗ trợ, tạo thuận lợi cho các chương trình, dự án hợp tác giữa Việt Nam với Nhật Bản được triển khai hiệu quả.

Tại các diễn đàn nghị viện đa phương như Liên minh Nghị viện thế giới (IPU), Diễn đàn nghị viện châu Á - Thái Bình Dương (APPF), Hội đồng Liên nghị viện ASEAN (AIPA), Quốc hội Việt Nam và Nhật Bản chia sẻ quan điểm tương đồng về xây dựng và duy trì môi trường hòa bình, ổn định để phát triển trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương; thường xuyên ủng hộ lẫn nhau trong quan điểm về xử lý các vấn đề an ninh hàng hải, hàng không tại khu vực cũng như vấn đề Biển Đông.

Bên cạnh việc trao đổi đoàn cấp cao giữa các cơ quan chuyên môn, Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Nhật Bản thúc đẩy giao lưu nghị sĩ trong khuôn khổ các Nhóm Nghị sĩ hữu nghị, nữ nghị sĩ và nghị sĩ trẻ hai nước. Nhóm Nghị sĩ hữu nghị Việt Nam - Nhật Bản được thành lập lần đầu tiên tại nhiệm kỳ Quốc hội khóa IX; trải qua các nhiệm kỳ Quốc hội, Nhóm luôn đóng vai trò cầu nối tích cực, thúc đẩy giao lưu giữa các nghị sĩ hai nước ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất.

Chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Thượng viện Nhật Bản Otsuji Hidehisa là chuyến thăm chính thức Việt Nam đầu tiên kể từ khi nhậm chức (tháng 8/2022), đáp lại lời mời của Chủ tịch Quốc hội nước ta; thể hiện sự coi trọng của quan hệ với ta trong bối cảnh Việt Nam có vị trí khá cao trong tổng thể chính sách đối ngoại của Nhật Bản (được xếp ở mức độ cao nhất trong ASEAN), cụ thể hóa tinh thần tuyên bố chung hướng tới một giai đoạn mới của quan hệ Đối tác chiến lược sâu rộng Việt Nam - Nhật Bản (tháng 11/2021)…