Mới đây, theo thông báo của Cục Tiêu chuẩn Thực phẩm Anh (FSA) và Cục Tiêu chuẩn Thực phẩm Scotland (FSS), các cơ quan này đã có bằng chứng thực tế về việc trái thanh long Việt Nam có dư lượng thuốc trừ sâu tiềm ẩn rủi ro cao cho sức khỏe người tiêu dùng. Do đó, một số siêu thị ở nước này đã dừng bán thanh long Việt Nam và chuyển sang bán thanh long Tây Ban Nha hoặc Campuchia.

Ngoài ra, FSA và FSS đang tham vấn công khai trong 6 tuần trước khi báo cáo kèm theo đề xuất kiến nghị về việc sửa đổi quy định pháp lý liên quan đến việc kiểm định trái thanh long Việt Nam.

Đáng chú ý, FSA và FSS dự kiến đề xuất đưa trái thanh long Việt Nam vào diện phải được xác minh và tái kiểm thực tế 50% tại cảng đến trước khi được phép lưu thông trên thị trường.

Nếu đề xuất này thông qua sẽ là ảnh hưởng tiêu cực tới ngành thanh long của Việt Nam nói riêng và ngành nông nghiệp Việt Nam nói chung. Trên thực tế, thanh long là một trong những mặt hàng nông nghiệp xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, từng 10 năm liền dẫn đầu về kim ngạch xuất khẩu trái cây.

Theo Tổng cục Hải quan, năm 2022, kim ngạch xuất khẩu thanh long đạt hơn 630 triệu USD. Tuy nhiên, trong năm 2022, giá trị xuất khẩu của mặt hàng này có dấu hiệu suy giảm, nhường ngôi đầu cho sầu riêng và xu hướng này đang tiếp tục giảm trong 6 tháng đầu năm 2023.

Theo số liệu thống kê của Cục Bảo vệ thực vật, tính từ năm 2020 đến tháng 7/2023, Việt Nam đã xuất khẩu sang Vương quốc Anh 193 lô với khoảng 625 tấn thanh long tươi và đông lạnh.

Về vấn đề này, trên báo chí, Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết, thanh long Việt Nam có chất lượng rất tốt và đã được xuất khẩu đi nhiều thị trường trên thế giới trong đó có thị trường Liên minh châu Âu (EU) và Vương quốc Anh. Trung bình mỗi năm các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu khoảng hai ngàn tấn thanh long tươi và đông lạnh sang thị trường EU.

Theo quy định hiện tại như tại EU, để được lưu thông tại thị trường này, tại các cảng nhập khẩu, cơ quan chức năng của EU sẽ kiểm tra thanh long với tần suất 20%, tổng khối lượng nhập khẩu. Tức là nếu nhập khẩu 100 quả thanh long, thì 20 quả sẽ bị giữ lại kiểm tra.

Điều đó đồng nghĩa với việc, doanh nghiệp và người dân bị mất đi một giá trị hàng hóa bao gồm giá sản phẩm cộng chi phí logistics rất cao. Đồng thời, việc kiểm tra sản phẩm kéo dài hơn 4 ngày để đáp ứng tần suất này khiến phẩm chất hàng hóa bị sút kém khi bán ra thị trường.

Nếu nâng tần suất kiểm tra lên 50% như đề xuất của các cơ quan chức năng Vương quốc Anh thì khó khăn mà doanh nghiệp trong nước phải đương đầu sẽ là rất lớn.

Do đó, Văn phòng SPS Việt Nam đã và đang đề nghị Vương quốc Anh cung cấp hồ sơ đánh giá nguy cơ để thay đổi tần suất kiểm tra an toàn thực phẩm thanh long Việt Nam để cơ quan thẩm quyền Việt Nam xem xét.

Bên cạnh đó, Văn phòng SPS Việt Nam đã và đang phối hợp với các cơ quan chuyên môn tổ chức tập huấn, tuyên truyền, cập nhật kịp thời các quy định về SPS của thị trường đến các cơ quan chuyên môn, hiệp hội ngành hàng, doanh nghiệp, HTX và các bên liên quan để kịp thời điều chỉnh phù hợp với yêu cầu thị trường và nâng cao chất lượng hàng nông sản Việt.

Mục tiêu nhằm cung cấp cho doanh nghiệp và người dân thông tin chính xác, tránh hoang mang dư luận, gây bất lợi cho sản xuất nông nghiệp trong nước, đặc biệt là những tổ chức, cá nhân liên quan tới sản xuất, đóng gói, xuất khẩu thanh long.