Đây là sự kiện quan trọng trong chuỗi hoạt động kỷ niệm 10 năm Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, đánh dấu sự hợp tác và nỗ lực của nhiều bên liên quan trong việc bảo tồn, phát triển và tôn vinh các giá trị di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An gắn với phát triển du lịch bền vững.

Ninh Bình là vùng đất địa linh, nhân kiệt, giàu truyền thống lịch sử, văn hóa, yêu nước và cách mạng, nơi lưu giữ nhiều di sản văn hóa vật thể, phi vật thể mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Trong đó Quần thể danh thắng Tràng An là nơi lưu giữ bảo tồn các di tích khảo cổ học Tiền sơ sử và di tích lịch sử văn hóa với nhiều dấu tích về lịch sử nhân loại, dân tộc trong nền cảnh địa chất, địa mạo riêng có với hệ sinh thái rừng ngập nước, rừng trên núi đá vôi, có vẻ đẹp hết sức riêng biệt và độc đáo.

Sau 10 năm Quần thể danh thắng Tràng An được UNESCO ghi danh là Di sản văn hoá và thiên nhiên Thế giới, Tràng An đã khẳng định được là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng của Việt Nam và trên toàn thế giới, là nơi kết hợp một cách hài hòa giữa vẻ đẹp tự nhiên và những giá trị lịch sử, văn hóa, thể hiện những câu chuyện của lịch sử cổ xưa và là một cuốn biên niên sử nguyên vẹn ghi lại sự biến đổi môi trường và những ứng phó của con người trong quá khứ xa xôi, lưu giữ một truyền thống cư trú của con người, truyền thống sử dụng vùng đất, vùng biển của người tiền sử với nhiều nền văn hóa tiếp nối liên tục, kéo dài tới 30.000 năm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Bình Trần Song Tùng khẳng định, với lợi thế tài nguyên tự nhiên và nhân văn sâu sắc của vùng đất cố đô Hoa Lư, cùng các giá trị nổi bật toàn cầu về địa chất, địa mạo, cảnh quan tự nhiên và văn hóa, do vậy, việc phát triển các sản phẩm du lịch Di sản tại Quần thể danh thắng Tràng An không chỉ thuần túy là phục vụ nhu cầu tham quan, trải nghiệm của khách du lịch và phát triển kinh tế du lịch.

Quan trọng hơn là thể hiện trách nhiệm trong gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa và lịch sử, và diễn giải các giá trị di sản một cách chân thực, sống động và khoa học để đảm bảo rằng những giá trị quý báu này sẽ được lưu truyền cho các thế hệ hôm nay và mai sau, đặc biệt góp phần thiết thực lan tỏa các giá trị của di sản, đáp ứng mục tiêu, định hướng phát triển Ninh Bình trở thành trung tâm du lịch quốc gia, quốc tế dựa trên nền tảng di sản, trong đó công nghiệp văn hóa và kinh tế di sản là trọng tâm để xây dựng nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn phục vụ sự phát triển của cộng đồng cư dân địa phương và của đất nước.

Kết quả phát hiện và nghiên cứu một loạt các di chỉ khảo cổ học hang động ở Tràng An đã khẳng định rằng, con người đã chiếm lĩnh và khai phá vùng karst lầy, trũng tại khu vực Tràng An từ rất sớm, ít nhất cách ngày nay cũng khoảng 24.500 năm.

Họ đã tồn tại và phát triển liên tục từ thời đại Đá cũ, qua thời đại Đá mới đến thời đại kim khí, từ tiền sử đến lịch sử, từ nguyên thủy đến văn minh. Trong suốt quá trình khai phá vùng karst lầy, trũng này, cư dân cổ Tràng An đã mở rộng địa bàn cư trú, tạo dựng nên nhiều phương thức sống khác nhau, từng bước thích ứng với những biến động vô cùng to lớn của tự nhiên như: Biến đổi khí hậu từ khô lạnh sang nhiệt đới gió mùa, nóng ẩm, mưa nhiều, từ băng hà sang gian băng, kéo theo các đợt biển tiến - biển thoái làm thay đổi môi trường sống từ lục địa sang biển và ngược lại, mà dấu tích của chúng còn lưu lại thành các ngấn nước biển trên vách núi đá vôi ở các độ cao khác nhau.

Với mong muốn xây dựng các sản phẩm du lịch có chất lượng và khác biệt, thể hiện các giá trị di sản một cách đầy đủ, chân xác và khoa học từ giá trị văn hoá chiếm cư của người tiền sử, đế giá trị về địa chất, địa mạo tại Tràng An và cao hơn nữa là bảo tồn và phát huy hiệu quả và bền vững giá trị Di sản văn hoá và thiên nhiên thế giới Quần thể danh thắng Tràng An, xứng đáng là mô hình mẫu mực về Bảo tồn và phát triển kinh tế xã hội như Tổng Giám đốc UNESCO đã đánh giá nhận xét.

Ban Tổ chức hy vọng tại buổi Toạ đàm này sẽ nhận được nhiều ý kiến đóng góp quý báu của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý để có thể xây dựng và hình thành các sản phẩm du lịch Di sản tốt nhất dựa trên các di tích, di vật khảo cổ học kết hợp trải nghiệm dân tộc học, đồng thời đáp ứng được yêu cầu diễn giải các giá trị của Di sản theo khuyến nghị của UNESCO, để Tràng An thực sự là mạch nối giữa quá khứ và hiện tại, giữa lịch sử và cảnh quan, giữa thiên nhiên và con người, là trung tâm, nền tảng để xây dựng đô thị di sản thiên niên kỷ trong tương lai không xa.

Trong phiên khai mạc, TS. Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm Tiền sử Đông Nam Á đã trình bày báo cáo trung tâm với nội dung "Đặc trưng Di sản văn hóa lịch sử Ninh Bình - Từ tiềm năng thành các sản phẩm du lịch".

Báo cáo đã tập trung phân tích các nghiên cứu khoa học về tiềm năng của Di sản Tràng An; nêu bật lên được đặc trưng, tiềm năng địa thế, tài nguyên thiên nhiên, di sản văn hóa lịch sử; những thuận lợi, khó khăn và những bước tiến trong khai thác tài nguyên di sản thành tài sản tại Ninh Bình nói chung và Tràng An nói riêng.

Những trình bày của tác giả đặt Di sản Tràng An trong bối cảnh tương tác chung của toàn bộ di sản tự nhiên văn hóa lịch sử Ninh Bình mà Tràng An là cốt lõi. Từ đó đưa ra những gợi ý cụ thể để giúp Du lịch Di sản Ninh Bình biến tiềm năng di sản thành tài sản du lịch; có những bước tiến nhanh, mạnh, bền vững hướng đến xây dựng Đô thị di sản thiên niên kỷ trên vùng đất Cố đô Hoa Lư này.

Sau phiên khai mạc, các đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học tham gia Tọa đàm tiếp tục với phiên tham luận và thảo luận nhằm nâng cao nhận thức về tầm quan trọng trong việc bảo tồn, gìn giữ và phát huy các giá trị nổi bật toàn cầu của Quần thể danh thắng Tràng An, thu hút sự quan tâm từ phía cộng đồng, quảng bá hình ảnh của Quần thể danh thắng Tràng An sau 10 năm được UNESCO ghi danh là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới.

Đồng thời nhằm tìm kiếm các giải pháp để xây dựng các sản phẩm du lịch di sản đặc trưng riêng có trên cơ sở nền tảng các di tích, di vật khảo cổ học, cùng với các di sản văn hóa phi vật thể trong Quần thể danh thắng Tràng An.

Trong đó nổi lên là TS. Lê Thị Liên (Hội Khảo cổ học Việt Nam) đã trình bày tham luận với nội dung "Khai thác tiềm năng khảo cổ học phong phú của Tràng An nhằm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau".Tham luận đã tập trung phân tích các nghiên cứu khoa học về tài nguyên khảo cổ học trong khu di sản danh thắng Tràng An.

Kết quả nghiên cứu của ngành khảo cổ học từ nhiều năm trước, tập trung nhất ở khu vực cố đô Hoa Lư, và trong hơn mười năm trở lại đây mở rộng trong toàn bộ vùng núi đá vôi đã làm bộc lộ một số lượng lớn các dấu tích khảo cổ học của nhiều thời kỳ từ thời Tiền sử cho đến thời kỳ lịch sử.

Nguồn tài nguyên này cực kì phong phú đa dạng về loại hình và giá trị khoa học. Đồng thời là tiềm năng to lớn thu hút khách du lịch nếu được khai thác và phát huy đúng mức.

Một số sản phẩm du lịch khảo cổ học cho khu di sản Tràng An như thăm các di chỉ hang động Tiền sử; thăm các di chỉ khảo cổ học lịch sử; cắm trại, trải nghiệm không gian lịch sử kết hợp với các trải nghiệm thiên nhiên và sinh thái; sáng tác, biểu diễn và sáng tạo với các chủ đề có liên quan đến khảo cổ học, lịch sử và với thiên nhiên, môi trường.