Chính sách không khả thi thì cần dũng cảm không bắt đầu

Tại phiên thảo luận ở hội trường về việc thực hiện chính sách, pháp luật về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí giai đoạn 2016 - 2021 của Quốc hội ngày 31/1/2022, đại biểu Quốc hội Trần Quang Minh - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Bình cho biết, ông bày tỏ sự tán thành cao đối với báo cáo của Đoàn giám sát.

Theo đại biểu Trần Quang Minh, những con số thực sự cần phải được nhìn nhận một cách nghiêm túc trong báo cáo của Đoàn giám sát như: giai đoạn 2016 đến 2021 có đến 3.085 dự án sử dụng vốn Nhà nước có thất thoát lãng phí; 74.378,7 hecta đất sử dụng sai mục đích, bỏ hoang hóa, vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, theo ông Minh, lĩnh vực đầu tư công ở nước ta được cho là gây ra thất thoát, lãng phí thuộc nhóm đứng đầu. "Người Việt Nam được cho là thông minh, chăm chỉ, cần cù, trình độ đào tạo chuyên môn ngày một chú trọng nhưng năng suất lao động không cao. Ví dụ điển hình trong thời gian qua đó là 1 trong 15 chỉ tiêu đề ra không đạt chính là tốc độ tăng năng suất lao động", ông Minh nói.

Đại biểu đoàn Quảng Bình cũng cho biết, thời gian qua, hầu hết các chủ trương ban đầu đưa ra cơ bản là hợp lý, đúng hướng, tuy nhiên khi thực hiện còn mang yếu tố chủ quan và nhiều lý do khác dẫn đến kém hiệu quả, thậm chí để lại hậu quả lâu dài, nhất là lãng phí về tài sản, đầu tư, nguồn lực và niềm tin trong nhân dân. 

Ông Trần Quang Minh nêu ví dụ: Điển hình như việc sử dụng tàu vỏ sắt theo Nghị định 67, đây là một chính sách nhân văn, mang ý nghĩa lớn về mặt kinh tế, bảo vệ chủ quyền biển đảo đối với ngư dân các tỉnh duyên hải miền Trung, nhưng khi triển khai thực tế gặp rất nhiều khó khăn, bất cập từ nhiều khâu dẫn đến thua lỗ kéo dài. Hiện nay, các ngân hàng thương mại đã tiến hành thanh lý các tàu với giá rất thấp, chỉ bằng 10% giá trị ban đầu, nhiều ngư dân đã trở thành "con nợ" sau vài chuyến biển.

Điều đáng nói, theo đại biểu Đoàn Quảng Bình là sự lãng phí xảy ra khi chính sách chưa đi tới nơi, nhiều ngư dân bày tỏ sự tiếc nuối. Ở Quảng Bình hiện nay, 69 tàu bị liệt kê vào nợ xấu, trong đó có 33 tàu nằm bờ cho hư hỏng, bị ngân hàng phong tỏa. Những ngư dân và thậm chí cả ngân hàng cho rằng cần thiết có sự điều chỉnh chính sách và đồng hành kịp thời bằng việc ban hành chính sách hỗ trợ mới tiếp nối để họ tiếp tục được đăng kiểm và vươn khơi, tránh lãng phí cơ sở vật chất và nguồn nhân lực.

"Trong thực thi chính sách, tình trạng "đầu voi, đuôi chuột" thường dẫn đến sự lãng phí và không chỉ thế còn đem lại sự khó khăn, khó xử cho rất nhiều người đáng ra phải là đối tượng được hưởng lợi từ chính sách. Chính vì thế, để khắc phục tình trạng thiếu đồng bộ giữa chính sách và nguồn lực, cần có sự nghiên cứu đầy đủ, đánh giá tác động của chính sách từ khi ban hành và triển khai", ông Trần Quang Minh nhấn mạnh.

Cụ thể, đại biểu Trần Quang Minh cho rằng, cần áp dụng rộng rãi các công cụ khảo sát theo nhóm đối tượng để đánh giá nhu cầu và quy trình, thủ tục có khả thi hay không, thời gian cần thiết để hấp thụ chính sách của đối tượng là bao nhiêu. Mặt khác, nếu thời hạn triển khai chính sách khiêm tốn, quy mô nguồn lực, chính sách chưa đủ bao phủ, trong khi số lượng đối tượng được hỗ trợ quá nhiều thì lợi ích dễ bị dàn trải, hiệu quả không rõ rệt.

Nếu chính sách không khả thi thì cần dũng cảm không bắt đầu, còn nếu bắt đầu phải triển khai cho tới nơi, tới chốn, đẩy nhanh tiến độ ban hành các văn bản hướng dẫn, tạo sự thống nhất, đồng bộ trong triển khai thực hiện chính sách, có như thế mới hạn chế được sự lãng phí.

Không nên cho rằng cái gì ít tiền đều là tiết kiệm

Đại biểu Quốc hội Trần Đức Thuận - Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Nghệ An cho rằng, để có cơ sở đánh giá được tiết kiệm hay lãng phí thì quan trọng vẫn là xây dựng định mức, tiêu chuẩn, chế độ, quyền hạn, trách nhiệm của tổ chức và cá nhân có thẩm quyền trong việc quản lý, sử dụng ngân sách, tài sản, khoáng sản, nhân lực... Trách nhiệm này theo Điều 13 Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trước hết thuộc về Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Thủ trưởng cơ quan khác ở Trung ương và Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh các cấp.

Do vậy, đại biểu Trần Đức Thuận đề nghị Chính phủ chỉ đạo các thành viên Chính phủ, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh thường xuyên tổ chức rà soát các định mức, tiêu chuẩn, chế độ, chính sách trong lĩnh vực mình phụ trách để kịp thời đề nghị sửa đổi, bổ sung hoặc sửa đổi, bổ sung cho phù hợp, đảm bảo có cơ sở khoa học, phù hợp với khả năng của ngân sách Nhà nước và chức năng, nhiệm vụ được giao, phù hợp với tình hình phát triển của đất nước.

Cũng theo ông Thuận, cần có tầm nhìn chiến lược dài hạn không để nhanh bị lạc hậu; không nên cho rằng cái gì ít tiền đều là tiết kiệm, nhỏ là tiết kiệm mà phải tính đến hiệu quả trước mắt cũng như lâu dàì.

Cùng với đó, cần có giải pháp để nâng cao trách nhiệm đối với tổ chức và cá nhân có liên quan trong việc tham mưu lập định mức, tiêu chuẩn, chế độ, chính sách, lập dự án, thẩm định dự án; tiếp tục xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm các quy định của pháp luật, thiếu trách nhiệm, gây lãng phí lớn.

Nêu rõ việc báo cáo của Đoàn giám sát giai đoạn 2016 - 2021 chỉ rõ cả nước có 52 dự án đầu tư công và sử dụng nguồn vốn nhà nước không hiệu quả. Đại biểu Trần Đức Thuận đề nghị tiếp tục rà soát các công trình, dự án chậm tiến độ, đánh giá tính hiệu quả của từng dự án để có giải pháp khắc phục; không để dây dưa kéo dài các dự án trọng điểm quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nhất là các công trình ở nông thôn, miền núi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Vừa gây lãng phí, vừa gây khó khăn cho nhân dân xung quanh vùng dự án.

Gia Phát