Đại lễ Phật đản (Vesak) là lễ hội văn hóa của Phật giáo được Đại hội đồng Bảo an Liên Hiệp Quốc công nhận là ngày lễ hội văn hóa tôn giáo của thế giới. Là ngày đại lễ kỷ niệm Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đản sinh, Thành đạo, nhập Niết bàn. Lễ Phật đản được tổ chức để tưởng nhớ Đức Phật Thích Ca - người khai sáng ra đạo Phật, cầu mong thiên hạ thái bình, muôn dân an lạc.

Tại buổi lễ, các đại biểu cùng chư tăng ni, phật tử cùng thực hiện nghi thức “tắm Phật” truyền thống, với tâm nguyện giúp gột rửa những lỗi lầm đã vô tình mắc phải, tiếp tục đoàn kết yêu thương nhau để xây dựng cộng đồng ngày càng phát triển.

Mừng lễ Phật đản năm 2023 - Phật lịch 2567, các tăng, ni, Phật tử trên địa bàn huyện nói chung và Chùa Hộ Quốc nói riêng nguyện tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết tôn giáo, đại đoàn kết dân tộc. Phát huy truyền thống "Gắn bó đồng hành cùng dân tộc," các vị đại đức, tăng, ni, phật tử luôn đồng lòng cùng cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh, các hoạt động từ thiện, nhân đạo, an sinh xã hội, bảo vệ môi trường, góp phần phát triển kinh tế bền vững.

Dịp này, Chùa Hộ Quốc cùng các nhà hảo tâm trong cộng đồng đã trao 50 phần quà cho những người khuyết tật huyện Nghi Xuân.

Cuối cùng là nghi thức dâng hoa, dòng người nối tiếp nhau trong trật tự, nâng niu từng cành hoa dâng lên Đức Phật cùng những lời nguyện ước cao cả, thiêng liêng. Buổi lễ kết thúc viên mãn trong niềm hạnh phúc, xúc động của tất cả mọi người. Mong sao khắp hành tinh này, ai ai cũng có được niềm tin kính Phật Đà tuyệt đối. “Vui thay Đức Phật ra đời. Cõi người an lạc, cõi trời hân hoan”.

Chùa Hộ Quốc thuộc xã Cổ Đạm, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh, tọa lạc ở vùng Tây Nam huyện Nghi Xuân, phía Tây xã Cổ Đạm. Chùa hướng Nam, trước chùa có cánh đồng mênh mông, sau lưng dựa vào một triền đất cao ráo, tả hữu đất bằng phẳng với khuôn viên chừng 2ha.

Trước năm 1945, dòng chảy của Khe Hoa (rào Mỹ Dương) xuất phát từ ngàn Hống chảy qua Xuân Viên, Xuân Mỹ rồi vào địa phận xã Cổ Đạm đia sát vào trước chùa, chảy vòng quanh trước đền Thượng, rồi đổ xuống đồng Cun vào vực Cơn Re. Dòng chảy lớn tạo trước chùa thành một bến thuyền, trên bộ dưới thuyền rất đẹp. Đến năm 1960, còn hai vũng nước sâu, sau này cải thẳng dòng chảy mới san lấp để làm đồng ruộng, bến thuyền này chuyên chở sản phẩm nông nghiệp làm ra, và quanh năm thuyền đi câu cá, đánh bắt thủy sản cho cả vùng làng Me, làng Mỹ, làng Nẩy – Cái tên Chùa Bến gốc gác sinh ra ở đó.

Theo Truyền thuyết và sử liệu, Chùa được xây dựng vào năm 1515-1529 đời Lê Cung Hoàng – Mạc Đăng Dung do dân xã Phú Lạp, tổng Cổ Đạm góp công, của xây nên. Hiện nay còn lại một ngôi chùa cũ còn nguyên vẹn, kiến trúc dáng dấp kiểu thời Lê, mái chùa uốn công, trong chùa vòng cung, không có cột, lấy bốn bức tường bốn phía làm trụ, rồi xây bằng đá lên kết nối thành mái, trên mái không có lợp ngói, xây vựa bằng hàu nung trộn với mật cùng nhựa cây lọc kỹ nên đến nay vẫn không rạn nứt, quả là công trình hiếm có.

Trải qua nhiều năm thăng trầm của lịch sử, chùa dần xuống cấp. Vào khoảng năm 2000, lúc bấy giờ có Ban hộ tự đã đứng lên kêu gọi Nhân dân, phật tử, đạo hữu gần xa đóng góp để phục dựng lại tòa hạ, nhà trù, khuôn viên cho chốn tâm linh ngày càng khang trang. Đến năm 2009, Ban hộ tự đã kêu gọi  phật tử tiến cúng Pho Tượng Đức Bồ Tát Quán Thế Âm và đúc một quả chuông đồng nặng 200 kg, làm cảnh chùa ngày càng linh thiêng hơn.

Sau nhiều năm không có sư trụ trì tại chùa để hướng dẫn cho bà con tu tập đi theo đúng chánh pháp. Tháng 9/2016, Ban hộ tự đã thỉnh mời Đại Đức Thích Tục Tường tại chùa Đà Liễu, xã Xuân Mỹ, huyện Nghi Xuân, Hà Tĩnh về Trụ Trì và hướng dẫn bà con tu tập.

Nhìn chung, từ khi Chùa Hộ Quốc có được sư Trụ Trì và sự quan tâm ủng hộ của chính quyền xã Cổ Đạm cùng với sự đồng lòng của Nhân dân phật tử, ngôi chùa Hộ Quốc ngày càng trang nghiêm và linh thiêng hơn, tạo một nét đẹp tâm linh cho quê hương xã Cổ Đạm, cũng như là nơi nương tựa tâm linh cho nhân dân phật tử xa gần. Đúng với tên của ngôi chùa là “Hộ Quốc”, ý nghĩa gắn liền với quê hương, đất nước non sông, “Hộ Quốc An Dân”.