Đây là lần đầu tiên một địa điểm ngoài Trái đất được ghi trong danh sách, cùng với 25 địa điểm khác trên 5 châu lục. Những địa điểm này phải đối mặt với các mối đe dọa từ biến đổi khí hậu, du lịch, xung đột của con người và khủng hoảng chính trị, thiên tai, đô thị hóa nhanh chóng hoặc thiếu nguồn tài trợ và tài nguyên.

Dù Mặt trăng có vẻ là một lựa chọn khác thường trong danh sách, nhưng đây lại là nơi có nhiều di tích lịch sử từ thời kỳ thám hiểm không gian, bao gồm Căn cứ Tranquility - địa điểm hạ cánh của sứ mệnh Apollo 11.

"Những chuyến đi bộ đầu tiên trên Mặt trăng đã thu hút trí tưởng tượng của nhân loại và chúng chắc chắn tạo nên một trong những cột mốc lịch sử quan trọng của thế kỷ 20".

"Ngày nay, Mặt trăng là nơi có 90 di tích lịch sử, bao gồm Căn cứ Tranquility và hàng trăm hiện vật do con người để lại... bao gồm tàu ​​đổ bộ Apollo 11, một đĩa silicon lưu giữ những thông điệp thiện chí mà các nhà lãnh đạo thế giới để lại, một số lá cờ, một nhánh ô liu vàng và dấu chân đầu tiên của Neil Armstrong trên Mặt trăng cùng nhiều hiện vật khác", Bénédicte de Montlaur, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc điều hành của WMF, chia sẻ. 

Theo bà de Montlaur, Mặt trăng cần được bảo vệ khỏi các mối đe dọa như tham quan khai thác không kiểm soát, cướp bóc hiện vật và tác động từ các chuyến hạ cánh khẩn cấp trong bối cảnh khám phá không gian ngày càng gia tăng.

Việc đưa Mặt trăng vào danh sách nhằm kêu gọi thiết lập một khuôn khổ quốc tế để bảo tồn các di sản này, bảo vệ chúng khỏi những thiệt hại không mong muốn bởi chính phủ hoặc công ty tư nhân trong kỷ nguyên khám phá không gian mới.

Ngoài Mặt trăng, danh sách "Theo dõi" 2025 còn có các di sản văn hóa đang chịu ảnh hưởng từ các cuộc xung đột và khủng hoảng nghiêm trọng, như cấu trúc đô thị lịch sử Gaza, nhiều công trình văn hóa có giá trị như nhà thờ Hồi giáo, nhà thờ Thiên Chúa giáo, các khu chợ truyền thống và công trình lịch sử đã bị phá hủy hoặc hư hại nghiêm trọng.

Kể từ khi ra đời vào năm 1996, chương trình "Theo dõi Di tích Thế giới" của WMF đã hỗ trợ hơn 700 dự án tại 112 quốc gia, với tổng kinh phí hơn 420 triệu USD. Riêng các dự án trong danh sách "Theo dõi" đã thu hút hơn 120 triệu USD từ WMF và huy động thêm 300 triệu USD từ cộng đồng quốc tế.

Chủ tịch de Montlaur nhấn mạnh, bảo tồn di sản không chỉ tôn vinh quá khứ mà còn đóng góp tích cực vào xây dựng một tương lai bền vững, toàn diện và kiên cường hơn. 

Với danh sách "Theo dõi" năm 2025, WMF kỳ vọng các di sản văn hóa được bảo tồn không chỉ trên Trái đất mà còn vượt ra ngoài hành tinh của chúng ta, thể hiện cam kết bảo vệ di sản cho các thế hệ tương lai.

Hoài Phương (theo Newsweek, Telegraph)