Thông điệp cứng rắn của các bên

Phó Tổng thư ký phong trào Hezbollah Naim Qassem cho biết, cuộc tấn công tên lửa của Hezbollah vào lãnh thổ Israel hôm 22/9 đánh dấu bước chuyển sang một giai đoạn mới của hoạt động quân sự. Phía Israel đếm được khoảng 150 quả rocket được phóng vào miền bắc đất nước vào Chủ nhật.

Theo nhà chức trách nước này, hầu hết chúng đều bị lực lượng phòng không bắn hạ. “Chúng tôi đã bước vào một giai đoạn mới… Các mối đe dọa sẽ không thể ngăn cản chúng tôi: chúng tôi sẵn sàng cho bất kỳ kịch bản quân sự nào”, kênh truyền hình Al Mayadeen dẫn tuyên bố của Naim Qassem.

Văn phòng báo chí của Hezbollah hôm Chủ nhật cho biết một trong những mục tiêu của cuộc tấn công là nhằm đáp trả “vụ thảm sát” mà lực lượng này cáo buộc Israel có trách nhiệm trực tiếp liên quan đến các vụ nổ máy nhắn tin, bộ đàm và thiết bị điện tử vào ngày 17-18/9. Chính quyền địa phương cho biết, có 37 người chết và hơn 3 nghìn người bị thương.

Trước đó, vào ngày 18/9, sau làn sóng nổ thiết bị liên lạc thứ hai ở Lebanon, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Galant đã tuyên bố bắt đầu một giai đoạn mới của cuộc chiến và chuyển trọng tâm sang mặt trận phía bắc, tức miền nam Lebanon, đồng thời nhấn mạnh rằng các nhiệm vụ ở Dải Gaza “cũng đang được thực hiện”. Sau đó, Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tiến hành một loạt cuộc tấn công lớn vào Lebanon; trong đó, vụ tấn công ở ngoại ô thủ đô Beirut hôm 20/9 khiến 45 người thiệt mạng, gồm 16 thành viên Hezbollah.

Tổng Tham mưu trưởng IDF Herzi HaLevi cho biết hôm Chủ nhật rằng cuộc tấn công đã gửi một thông điệp rõ ràng không chỉ tới Hezbollah, mà còn tới toàn bộ Trung Đông: “Chúng tôi sẽ tấn công bất cứ ai đe dọa người dân Israel”. Ông Herzi HaLevi đảm bảo rằng, “cái giá mà Hezbollah phải trả sẽ rất lớn và các cuộc tấn công sẽ ngày càng gia tăng”. Quân đội Israel cam kết với người dân phía bắc đất nước sẽ sớm được trở về nhà, nơi họ buộc phải rời đi do các cuộc tấn công của Hezbollah.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cũng đưa ra tuyên bố cứng rắn, dường như ám chỉ sự liên quan của Israel trong vụ nổ thiết bị ở Lebanon: “Trong vài ngày qua, chúng tôi đã giáng cho Hezbollah một số đòn mà họ thậm chí không thể tưởng tượng được. Nếu Hezbollah chưa nhận được tin nhắn, tôi hứa họ sẽ sớm nhận được”. Tuy nhiên, Tổng thống Israel Isaac Herzog nói với Sky News rằng đất nước của ông không tham gia vào hoạt động này và Hezbollah có “nhiều kẻ thù”.

Tương quan lực lượng giữa Hezbollah và Israel

Theo số liệu của Global Firepower (tạm dịch là Hỏa lực Toàn cầu), IDF là quân đội mạnh thứ 17 trên thế giới. Theo đó, IDF hiện có khoảng 169,5 nghìn quân nhân chính quy và 465 nghìn trong lực lượng dự bị. Khi cuộc chiến chống phong trào Hamas bùng nổ, khoảng 300 nghìn người trong số này đã được huy động. Kho vũ khí của IDF bao gồm xe bọc thép và xe tăng, pháo binh, tên lửa, máy bay chiến đấu, trực thăng, tàu chiến và máy bay không người lái (UAV). Xe tăng - phương tiện hỗ trợ quan trọng để tiến hành các hoạt động trên mặt đất - hơn 2,2 nghìn chiếc trong biên chế của IDF.

Lực lượng Không quân Israel được trang bị 340 máy bay, trong đó có 196 máy bay chiến đấu F-16 của Mỹ với nhiều phiên bản khác nhau, cũng như 145 máy bay trực thăng. Israel cũng có kho vũ khí hạt nhân. Theo ước tính của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm (SIPRI), kho vũ khí hạt nhân Israel có khoảng 80 đầu đạn hạt nhân: 30 trong số đó là bom trên không, và số còn lại có thể được sử dụng làm tên lửa đạn đạo tầm trung “Jericho-2”, được cho là đã được triển khai tới một căn cứ quân sự ở phía đông Jerusalem.

Theo ước tính của IDF, Hezbollah có 20-25 nghìn chiến binh trong hàng ngũ của mình và cũng có vài chục nghìn quân dự bị. Quân đội Israel xác định lực lượng Radwan, đơn vị được chỉ huy bởi Ibrahim Aqil, chuyên hoạt động bên trong Israel và lên kế hoạch đánh chiếm các khu vực và cộng đồng biên giới, được xem là mối đe dọa lớn nhất.

IDF ước tính sức mạnh của đơn vị này có khoảng vài nghìn chiến binh được huấn luyện bài bản, một số có kinh nghiệm chiến đấu ở Syria. Lãnh đạo Hezbollah Hassan Nasrallah tuyên bố vào năm 2021 rằng ông có 100 nghìn chiến binh được huấn luyện dưới sự chỉ huy của mình, hơn cả số lượng của quân đội chính quyền Lebanon (khoảng 85 nghìn).

Tổng hợp nhiều số liệu khác nhau, kho vũ khí của Hezbollah ước tính có 100-150 nghìn tên lửa và đạn pháo do Iran và Nga sản xuất ở nhiều tầm bắn khác nhau, bao gồm tên lửa có độ chính xác cao, đạn không dẫn đường, cũng như khoảng 140 nghìn đạn súng cối. Nếu so sánh, kho vũ khí của Hezbollah hùng hậu hơn quân đội của một số quốc gia. Hezbollah cho biết tên lửa của họ có khả năng tấn công các mục tiêu ở bất cứ đâu ở Israel.

Theo IDF, Hezbollah cũng được trang bị vài trăm UAV, một số có tầm bắn lên tới 400 km, 17 hệ thống tên lửa không đối đất và khoảng 100 tên lửa chống hạm. Hezbollah cũng tuyên bố có tên lửa đất đối không đã bắn hạ thành công máy bay không người lái của Israel. Hezbollah không có máy bay hay xe bọc thép ở Lebanon, tuy nhiên, theo một số báo cáo, nhóm này nắm giữ nhiều xe tăng T-72 và T-54/55, hiện được bố trí ở nước láng giềng Syria.

Nguy cơ xung đột leo thang thành cuộc chiến tranh toàn diện

Tờ Izvestia dẫn nhận định của nhà phương Đông học Leonid Tsukanov cho biết, bất chấp sự gia tăng đối đầu và những tuyên bố ồn ào, cả hai bên vẫn chưa sẵn sàng cho một cuộc chiến tranh trên diện rộng.

“Các bên tiếp tục kiểm tra sức mạnh của nhau. Hezbollah đã tăng cường tấn công vào các khu vực biên giới của Israel, và Israel đẩy nhanh tốc độ chuẩn bị cho một hoạt động quân sự quy mô ở khu vực biên giới. Tuy nhiên, nội các Israel vẫn bị “hạn chế” trong các quyết định vì lo ngại rằng sau cuộc xâm nhập Lebanon, các cuộc đàm phán về việc thả con tin với Hamas có thể bị lãng quên. Ngoài ra, nhiều ý kiến trong Bộ Tổng tham mưu Israel tin rằng hoạt động chống lại Hezbollah sẽ thất bại, và do đó, ông Netanyahu không thể tiến hành chiến dịch này nếu không có căn cứ đầy đủ”, chuyên gia Leonid Tsukanov nhấn mạnh.

IDF đã chiến đấu ở Dải Gaza gần một năm và vẫn chưa hoàn thành các mục tiêu mà quân đội Israel đặt ra. Theo dữ liệu chính thức, kể từ khi chiến dịch bắt đầu vào tháng 10 năm ngoái, Israel đã mất 346 binh sĩ ở Dải Gaza. Tổng số quân nhân Israel thiệt mạng kể từ cuộc tấn công của phong trào Hamas của người Palestine vào ngày 7 tháng 10 năm 2023 đã vượt quá 700 người. Do đó, sẽ rất khó khăn cho IDF khi tiến hành hai chiến dịch trên bộ cùng một lúc.

Chuyên gia Ivan Bocharov, Điều phối viên chương trình của Hội đồng các vấn đề quốc tế Nga (RIAC) nhận định, bất chấp hứng chịu nhiều thiệt hại thời gian gần đây, song lực lượng Hezbollah vẫn duy trì được khả năng chiến đấu cao và có thể gây thiệt hại đáng kể cho quân đội Israel.

“Israel rất có thể sẽ cố gắng hạn chế không kích vào các mục tiêu quân sự của Hezbollah và ngăn chặn các mối đe dọa có thể xảy ra từ phong trào này với chi phí tối thiểu. Không nên đánh giá quá cao khả năng leo thang hiện nay thành một cuộc chiến tranh toàn diện. Cũng có thể nói, khả năng chống lại Israel của Hezbollah đã bị suy giảm do những sự kiện xảy ra những ngày gần đây. Do vụ nổ máy nhắn tin, bộ đàm và một số chỉ huy Hezbollah bị tiêu diệt trong cuộc tấn công vào Beirut, sự phối hợp trong tổ chức đã bị gián đoạn đáng kể. Các cuộc không kích của Israel vào các địa điểm phóng và các mục tiêu quân sự đã làm giảm tiềm năng của Hezbollah”, ông Bocharov nói.

Dẫn nguồn tin quân sự, tờ Economist viết rằng Israel vẫn đang chuẩn bị một chiến dịch trên bộ ở Lebanon với mục đích tạo ra vùng đệm phía bắc biên giới. Mặc dù kế hoạch đã sẵn sàng, nhưng IDF chưa có đủ lực lượng để thực hiện. Ấn phẩm cũng nói về những bất đồng trong giới quân sự và chính trị cao nhất của Israel. Một số người đang kêu gọi tấn công nhanh hơn để tận dụng sự hỗn loạn trong hàng ngũ của Hezbollah. Một số ý kiến thận trọng hơn, bao gồm cả Bộ trưởng Quốc phòng Yoav Galant, thích chiến lược hiện tại, đánh chậm, tiến chắc, buộc phong trào Lebanon phải xem xét lại vị trí của mình và rút lui.

Các đồng minh của Hezbollah sẽ tham chiến?

Như hoạt động quân sự của Israel ở Dải Gaza đã cho thấy, Hezbollah không nên trông cậy vào sự giúp đỡ đặc biệt từ các nước Ả Rập nếu IDF tiến hành một chiến dịch trên bộ. Theo chuyên gia Ivan Bocharov, các quốc gia trong thế giới Ả Rập hiện đang tham gia giải quyết các vấn đề nội bộ: từ giải quyết hòa bình và tái thiết sau xung đột đến hiện đại hóa và cải cách kinh tế.

“Có vẻ như không quốc gia Ả Rập nào cần một cuộc chiến tranh lớn ở Trung Đông, điều này sẽ làm phân tán nguồn lực. Vì vậy, người ta không nên mong đợi sự tham gia trực tiếp của họ vào cuộc xung đột hoặc bất kỳ hành động chung nào”, ông Bocharov nói.

Iran, một trong những đồng minh chính của Hezbollah ở Lebanon, đang ở trong tình thế đặc biệt. Tehran đang cố gắng tìm kiếm điểm chung trong cuộc đối thoại với phương Tây nên sẽ không được hưởng lợi từ sự căng thẳng giữa Israel và Hezbollah.

Đối với Iran, nước này có trách nhiệm lớn cả về những hậu quả có thể xảy ra của sự leo thang hiện tại và những gì sẽ xảy ra với đồng minh của mình.  Nhưng thực tế không phải là Iran sẵn sàng đối đầu công khai với Israel do tính hiệu quả của các hoạt động gần đây của nước này. Chuyên gia Ivan Bocharov nói: “Giải pháp tối ưu của Iran có thể là tăng quy mô hỗ trợ quân sự cho Hezbollah, giúp khôi phục khả năng chiến đấu của lực lượng này hoặc cố gắng tổ chức một hành động biểu tình, chẳng hạn như với sự tham gia của các đồng minh - các chủ thể phi nhà nước”.

Đồng quan điểm trên, giảng viên Trường Đại học Tổng hợp hữu nghị các dân tộc Nga (RUDN) Farhad Ibragimov cho rằng, Iran hiện không muốn xảy ra xung đột quân sự trực tiếp với Israel. “Tehran vẫn chưa xác nhận rằng họ sẵn sàng hỗ trợ quân sự đầy đủ cho Hezbollah. Iran sẽ gửi vũ khí, cố vấn quân sự, hoặc thậm chí là một số đơn vị chiến đấu của mình”.

Thay vào đó, một lực lượng khác trong “Trục Kháng chiến” do Iran dẫn đầu, người Houthi ở Yemen có thể sẽ tăng cường cuộc tấn công nhằm vào Israel, khiến nước này phải căng mình chống đỡ trên nhiều hướng, qua đó gián tiếp giảm tải áp lực cho Hezbollah ở Lebanon. Từ lâu, lực lượng Houthi ở Yemen tuyên bố ủng hộ Hezbollah và sẵn sàng phối hợp chiến đấu nhằm vào Israel. Ngày 15/9, lực lượng Houthi tuyên bố đã phóng “tên lửa siêu vượt âm” vào mục tiêu bên trong lãnh thổ Israel.

Hà Anh