Chiều 16/11, tại TP Hoà Bình, Hội Nhà báo Việt Nam long trọng tổ chức Hội nghị Sơ kết 01 năm phát động phong trào thi đua xây dựng môi trường văn hóa trong cơ quan báo chí; Tổng kết công tác quản lý hội viên là phóng viên thường trú tại địa phương; Hướng dẫn thực hiện Điều lệ Hội Nhà báo Việt Nam.

Văn hoá báo chí là vấn đề nhức nhối trong thời gian qua

Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Nguyễn Đức Lợi - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhìn nhận, thời gian qua, các cơ quan báo chí đã tích cực đổi mới, đa dạng các loại hình báo chí với cách thức làm báo hiện đại, chuyên nghiệp, nhiều cơ quan báo chí đã đạt được thành tựu rõ rệt trong quá trình chuyển đổi số, bên cạnh đó cũng đặt ra thách thức với các cơ quan báo chí trong thời đại số.

"Trong thời đại bùng nổ công nghệ như hiện nay, mỗi nhà báo phải trau dồi bản lĩnh chính trị, bản lĩnh nghề nghiệp, làm nghề vì lợi ích của đất nước, của nhân dân. Để bản sắc của một tờ báo, yếu tố nhân văn luôn được coi trọng trong mỗi tác phẩm báo chí, làm sáng ngời danh hiệu chiến sỹ xung kích trên mặt trận văn hóa tư tưởng của Đảng", đồng chí Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh.

Trao đổi ý kiến tại Hội nghị về hưởng úng và hành động Phong trào “Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí”, các đại biểu đều cho rằng, trong bối cảnh phát triển như vũ bão của nền tảng số cùng với những điều đảng viên không được làm, viên chức không được làm, những vấn đề thuộc về đạo đức nghề nghiệp, sử dụng mạng xã hội đối với người làm báo Việt Nam, nay có thêm nội dung xây dựng môi trường văn hóa báo chí, văn hóa người làm báo là rất cần thiết. Trong một năm vừa qua, người làm báo tại các địa phương nhìn chung có ý thức tham gia rất tích cực.

Qua quá trình triển khai thực hiện xây dựng môi trường văn hoá trong cơ quan báo chí, đồng chí Nguyễn Bảo Lâm - Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh Thái Nguyên cho biết, vấn đề văn hóa là vấn đề rất gần gũi, gắn với việc rèn luyện đạo đức của người làm báo nhưng cũng là vấn đề nhức nhối mà mấy năm qua, trong vòng xoáy cơ chế thị trường, báo chí đã bị giảm niềm tin nơi công chúng từ một số sự việc cụ thể. 

"Thái Nguyên đã có tình trạng người dân phản ánh một số phóng viên, cộng tác viên của các báo Bộ, ngành Trung ương đến tác nghiệp và có hiện tượng nhũng nhiễu doanh nghiệp địa phương", ông Lâm cho biết.

Theo ông Nguyễn Bảo Lâm, các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí ở Trung ương, cụ thể là Hội Nhà báo Việt Nam cần ban hành quy định cụ thể, chi tiết hơn nữa để các cấp hội và các cơ quan báo chí bám sát vào xây dựng thang điểm chấm thì việc thực thi sẽ hiệu quả hơn, tránh tình trạng mỗi nơi làm một cách và việc chấm điểm thi đua sẽ không đồng bộ.

Với hơn 25 năm cầm bút, trải qua nhiều tờ báo lớn, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng là một cây phóng sự - điều tra giàu kinh nghiệm của làng báo Việt Nam đã chia sẻ nhiều câu chuyện thực tế, những cám dỗ liên tục bủa vây trong quá trình làm nghề. Để giữ được đạo đức, văn hoá của người làm báo, nhà báo Đỗ Doãn Hoàng cho biết sự thông thái và tâm huyết của một nhà báo là phẩm chất mà nhà báo phải giữ gìn và phát huy.

Nhà báo Đỗ Doãn Hoàng cho rằng văn hoá người làm báo thể hiện ở chỗ có thể chống được nạn tống tiền và PR "bẩn" trên báo chí. Cách nhà báo ứng xử với các vấn đề tiêu cực, nhiều tờ báo đánh nửa vời - đây là một hành động rất "cao tay", khi vạch trần sai phạm sau đó lại xử lý vấn đề bằng cách "tô đẹp" lên.

"Văn hoá là cách ứng xử của nhà báo với nhân dân, với các đơn vị, cơ sở - tiến hành lấy tư liệu với một thái độ lịch sự, tôn trọng, xin chụp ảnh, xin ghi âm vì đằng sau bài báo là một sinh mạng chính trị. Nhà báo cần phải thận trọng trong từng câu chữ dù là bài báo nhỏ nhất. Khi bài báo đã đăng rồi, là lúc dễ sa ngã nhất, chúng tôi kiên quyết không gặp bất kỳ ai bởi vì "người quân tử đi qua ruộng dưa không dừng lại để buộc dây giày", ông Hoàng nói.

82,7% vi phạm là phóng viên thường trú địa phương

Đánh giá về Quyết định 979 - quản lý hội viên là phóng viên thường trú tại địa phương của tổ chức Hội, bà Vũ Thị Hà - Trưởng Ban Công tác Hội, Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, bên cạnh những kết quả đã đạt được, việc triển khai thực hiện Quyết định 979 vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cần sớm được khắc phục. Quyết định 979 đã triển khai được 5 năm song một số tổ chức Hội thực hiện chưa kịp thời, còn mang tính hình thức.

Về việc đôn đốc, kiểm tra, giám sát thực hiện Quyết định 979 của một số Liên Chi hội, Chi hội theo bà Vũ Thị Hà, chưa sát sao, chưa báo cáo kịp thời khi phóng viên thường trú được luân chuyển, thay đổi điạ bàn; số lượng phóng viên được phân công phụ trách địa bàn, phụ trách khu vực hoặc cùng lúc phụ trách, theo dõi nhiều điạ phương chưa tham gia sinh hoạt do không thuộc đối tượng sinh hoạt (không là phóng viên thường trú), nên Hội Nhà báo các tỉnh, thành phố chỉ tập trung được số ít phóng viên thường trú.

"Theo thống kê tính đến tháng 10/2023, 82,7% số lượng phóng viên có vi phạm là phóng viên thường trú", bà Vũ Thị Hà cho biết.

Là đơn vị có phóng viên đang hoạt động tại các Cơ quan Thường trực, Văn phòng đại diện ở cả 63 tỉnh, thành phố, nhà báo Tạ Quang Dũng - Vụ trưởng, Trưởng ban Quản lý phóng viên thường trú Báo Nhân Dân cho biết, qua khảo sát thực tế cho thấy, mặc dù Hội Nhà báo Việt Nam đã ban hành Quyết định 979 và Hướng dẫn số 646 từ năm 2018, nhưng hiện nay, việc thu hút hội viên các cơ quan, phóng viên thường trú chuyển sinh hoạt về Hội Nhà báo địa phương chưa có chế tài bắt buộc, nên số lượng chưa nhiều. 

"Một số phóng viên tác nghiệp tại cơ sở đã để xảy ra nhiều hiện tượng tắc trách, vi phạm những quy định về đạo đức nghề nghiệp, về Luật Báo chí nói chung nhưng Hội Nhà báo địa phương không biết xử lý ra sao? Trên thực tế, tâm lý chung của nhiều hội viên là phóng viên thường trú không mặn mà trong việc đăng ký tham gia sinh hoạt Hội tại địa phương.

Hiện nay, một số văn phòng đại diện của một số cơ quan báo chí Trung ương có khá nhiều cộng tác viên, do tòa soạn hoặc do Trưởng văn phòng đại diện ký giấy giới thiệu hoạt động nghiệp vụ báo chí cho một số cộng tác viên không đủ điều kiện để hoạt động báo chí. Đội ngũ này có nhiều người trình độ chuyên môn nghiệp vụ chưa đáp ứng, chủ yếu là đi cơ sở vận động quảng cáo, phát hành, gây phức tạp và ảnh hưởng đến uy tín của báo chí, cần được chấn chỉnh kịp thời", nhà báo Tạ Quang Dũng nêu vấn đề.

Chia sẻ thêm một số vấn đề còn tồn tại, nhà báo Đỗ Ngọc Hà - Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Quảng Ninh cho biết, trong thủ tục đăng ký hoạt động thường trú tại các tỉnh, thành phố với Sở Thông tin và Truyền thông, không quy định các cơ quan báo chí phải thông báo nhà báo về thường trú đã là hội viên nhà báo hay chưa, nên Hội Nhà báo tỉnh không nắm được thông tin về hội viên, về phóng viên thường trú.

Hội viên thường trú được hưởng các quyền lợi tại Hội Nhà báo địa phương như các hội viên thuộc các cơ quan báo chí ở tỉnh, thành phố. Trong khi đó, hội viên thường trú không có nghĩa vụ đóng góp bất cứ chi phí nào đối với Hội Nhà báo địa phương. Đây là sự không công bằng giữa các đối tượng hội viên.

Kiến nghị về giải pháp, các đại biểu tham dự hội nghị đều có đề xuất, Hội Nhà báo Việt Nam cần tiếp tục tăng cường kiểm tra việc thực hiện Quyết định 979 đối với các báo, tạp chí về việc thực hiện Quyết định này.

Cần rà soát, sửa chữa, bổ sung Luật Báo chí 2016 như bắt buộc phóng viên được cử đi thường trú phải sinh hoạt hội tại Hội Nhà báo địa phương nơi họ thường trú. Hàng năm phải có nhận xét của Hội Nhà báo địa phương về công tác hoạt động thường trú tại địa phương gửi về cơ quan báo chí giám sát được các thông tin phản ánh của phóng viên đúng, sai để chỉ huấn, để đánh giá, bình xét cuối năm.

Bên cạnh đó, cần cụ thể hóa hơn nữa vai trò, trách nhiệm, quyền hạn của Hội Nhà báo địa phương trong việc quản lý, kiểm tra, giám sát, thực hiện trách nhiệm cũng như bảo đảm quyền lợi cho hội viên là phóng viên thường trú của các cơ quan báo chí. Các cơ quan chủ quản cần thực hiện nghiêm túc việc giới thiệu hội viên về sinh hoạt tại Hội Nhà báo địa phương.

Đặc biệt, cần có chế tài xử lý cụ thể về hội viên không thực hiện nghiêm Quy định 979 của Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam. Có biện pháp xử lý nghiêm đối với những trường hợp vi phạm đạo đức nghề báo cũng như cơ quan chủ quản, người đứng đầu đối với những trường hợp này.

Hoà Giang - Sơn Hải