Phát huy tiềm năng của đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật
Đây là tặng thưởng do Ban Bí thư Trung ương Đảng giao Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trung ương thực hiện xét hỗ trợ đối với các công trình, tác phẩm, bài viết lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật đã được đăng tải, phát sóng, xuất bản trong năm 2022.

Đây cũng là hoạt động nhằm khẳng định, cổ vũ những tác phẩm lý luận, phê bình phục vụ trực tiếp cho định hướng lãnh đạo của Đảng, Nhà nước trên lĩnh vực văn học, nghệ thuật; động viên, thúc đẩy và phát huy tiềm năng của đội ngũ lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật có các tác phẩm tốt phục vụ hiệu quả sự chỉ đạo của Đảng trên lĩnh vực quan trọng và tinh tế này.

Về tình hình xét tặng thưởng, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ, Chủ tịch Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật trung ương cho biết, đợt xét tặng thưởng lần thứ 9 này, có 87 công trình, sách, bài viết được lựa chọn từ các Hội chuyên ngành văn học, nghệ thuật Trung ương và địa phương; các nhà xuất bản, các cơ quan báo chí.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ, lần này có nhiều hơn các công trình, tác phẩm thuộc về các loại hình nghệ thuật như hội họa, sân khấu, kiến trúc, nhiếp ảnh, nhất là lĩnh vực kiến trúc; có nhiều hơn các gương mặt trẻ, mới, hiện diện trong danh sách được xét và trao tặng thưởng. Có sự tiếp nối đáng mừng giữa các thế hệ những người làm công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật, là sự “trao truyền” giá trị, tài năng, tâm huyết, kinh nghiệm của thế hệ trước dành cho thế hệ tiếp theo.

Về đề tài, nội dung, tiêu điểm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ cho biết, các công trình, tác phẩm được tặng thưởng đã bám sát sự vận động của văn học, nghệ thuật nước nhà; gắn văn hóa, văn nghệ với đời sống rộng lớn của đất nước; quan tâm nhiều hơn đến các giá trị truyền thống và hướng tới những vấn đề, những giá trị mới, phương pháp mới của thế giới hiện đại; vấn đề thẩm mỹ, quan điểm, sắc thái thẩm mỹ; vấn đề triết lý nhân sinh; giải quyết hài hòa sự phát triển của đời sống nghệ thuật và đời sống xã hội đa dạng hơn, phong phú hơn.

Các tác phẩm có đóng góp thiết thực về lý luận và thực tiễn

Đồng chí Nguyễn Thế Kỷ cũng khẳng định, phần lớn các công trình, tác phẩm được tặng thưởng lần này đều đạt mức cao giá trị học thuật, nghệ thuật; có đóng góp mới và thiết thực về lý luận và thực tiễn; có tác dụng tích cực gợi mở, dẫn đường cho hoạt động văn học, nghệ thuật, góp phần định hướng thẩm mỹ và tiếp nhận của công chúng; tham gia có hiệu quả phản bác các quan điểm sai trái, lệch lạc trong lĩnh vực văn hóa, văn nghệ.

Đồng chí Nguyễn Thế Kỷ cho rằng, bên cạnh những ưu điểm, kết quả nêu trên, quá trình xét chọn công trình, tác phẩm để trao Tặng thưởng lần này, thường trực Hội đồng và Ban Chỉ đạo Tặng thưởng nhận thấy một số hạn chế, bất cập cần khắc phục: Trong số 87 tác phẩm tham dự xét Tặng thưởng, đáng tiếc là có không ít tác phẩm chỉ mới dừng lại ở góc độ lý luận cơ bản và phản ảnh thực tiễn một cách chung chung, hướng nghiên cứu còn dàn trải; phần phân tích, lý giải thiếu chiều sâu cần thiết; thiếu giải pháp khoa học và tính khả thi.

Chưa nhiều các công trình, tác phẩm có được tính hệ thống, tính chuyên khảo, chuyên sâu; một số cuốn sách chỉ là sự tập hợp, tuyển chọn cơ học các bài viết riêng lẻ, thiếu tính logic, tính kết nối, thiếu chiều sâu lý luận; thiếu sự thẳng thắn, trực diện, trách nhiệm, nhất là tính chiến đấu trong phê bình...

Thường trực Hội đồng, Ban chỉ đạo xét Tặng thưởng sẽ tiếp thu ý kiến đóng góp tâm huyết, đúng đắn của các tập thể, cá nhân, các hội văn học, nghệ thuật, các nhà khoa học và văn nghệ sỹ để điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện Quy chế xét Tặng thưởng cho các năm tiếp theo.

Theo ban tổ chức, tặng thưởng của Ban Bí thư năm nay được trao cho 19 tác phẩm, gồm 1 tác phẩm (sách) đạt mức A; 4 tác phẩm (3 cuốn sách, 1 chương trình) đạt mức B; 10 tác phẩm (8 cuốn sách, 2 bài/cụm bài viết) đạt mức C; 4 tác phẩm (3 cuốn sách, 1 chương trình) đạt mức Khuyến khích. Trong đó, tác phẩm được tặng thưởng mức A là cuốn sách “Thơ - quan niệm và những sắc thái thẩm mĩ” của Giáo sư, Tiến sĩ, Nhà giáo nhân dân Mã Giang Lân.

Các tác phẩm được tặng thưởng mức B là “Cải lương Sài Gòn 1955-1975” (Nghệ sĩ nhân dân Trần Minh Ngọc chủ biên), “Những tượng đài và hiện tượng văn chương Việt Nam hiện đại” (Giáo sư, Tiến sĩ Trần Đăng Suyền), “Những tiêu điểm thẩm mĩ thơ” (Phó Giáo sư, Tiến sĩ Hồ Thế Hà), “Những mạch nguồn phù sa” (Nhà báo Đoàn Hải Yến và các cộng sự).

Tác phẩm sách "Xử lý thông tin sai lệch, xuyên tạc trên lĩnh vực tư tưởng, lý luận và văn học, nghệ thuật" của PGS.TS Đỗ Thị Thu Hằng; PGS.TS Lương Khắc Hiếu (đồng chủ biên) đạt mức C.

Nhân dịp này, Ban tổ chức cũng trao tặng thưởng cho 11 tập thể có thành tích tuyên truyền về công tác lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật.