Cách đây tròn 8 tháng, vào ngày 21/11/2023, Nhà Xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp với Bộ Ngoại giao, Ban Đối ngoại Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương đã tổ chức Lễ ra mắt cuốn sách “Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc 'cây tre Việt Nam'” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Cuốn sách của đồng chí Tổng Bí thư đã nhìn lại xuyên suốt chiều dài lịch sử của dân tộc, đặc biệt là hơn 90 năm qua dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, chỉ rõ chúng ta đã kế thừa, phát huy truyền thống dân tộc, tiếp thu tinh hoa của nhân loại, phát triển trên nền tảng tư tưởng của Đảng là chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, để từ đó hình thành nên trường phái đối ngoại, ngoại giao thời đại Hồ Chí Minh rất đặc sắc, độc đáo, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”.

“Kim chỉ nam” về đường lối ngoại giao của Việt Nam

Cuốn sách được Đảng, Nhà nước và các lãnh đạo Việt Nam, đặc biệt những người làm việc trong công tác ngoại giao, xem như "Kim chỉ nam" về chính sách đối ngoại; là minh chứng sáng tỏ về sự kiên định, nhất quán đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hoà bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển, đa dạng hóa, đa phương hóa của Đảng, Nhà nước ta.

Bộ trưởng Ngoại giao Bùi Thanh Sơn cho rằng, nội dung những bài viết, bài phát biểu trong cuốn sách đã được chắt lọc, đúc kết từ nghiên cứu lý luận sâu sắc và hoạt động thực tiễn cách mạng phong phú của đồng chí Tổng Bí thư; thể hiện tầm nhìn chiến lược, trí tuệ sáng suốt, sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, đúng đắn của đồng chí đối với công tác đối ngoại, ngoại giao, góp phần phát triển tư duy lý luận của Đảng ta về đối ngoại và hội nhập quốc tế.

Bà Trương Thị Mai - nguyên Thường trực Ban Bí thư, nguyên Trưởng Ban Tổ chức Trung ương - nhấn mạnh tại buổi lễ ra mắt cuốn sách rằng: "Cuốn sách của Tổng bí thư là kim chỉ nam đường lối chủ trương của Đảng, là cơ sở quan trọng về lý luận và thực tiễn về công tác đối ngoại trong tình hình mới, khẳng định Tổng bí thư và Đảng luôn coi trọng công tác đối ngoại, xem đó là một trong những động lực quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc".

Nội dung cuốn sách gồm ba phần với nội dung xuyên suốt là trường phái đối ngoại, ngoại giao Việt Nam, mang đậm bản sắc "cây tre Việt Nam": Vững ở gốc, chắc ở thân, uyển chuyển ở cành.

Tổng Bí thư lý giải "vững ở gốc" là nguyên tắc vì lợi ích quốc gia - dân tộc để phục vụ, độc lập - tự chủ trong đường lối đối ngoại, lấy thực lực làm gốc. "Chắc ở thân" là những phương thức tạo nên sức mạnh, trong đó sức mạnh đoàn kết là nhân tố sống còn. "Uyển chuyển ở cành" là phong cách, nghệ thuật ứng xử linh hoạt, nguyên tắc "dĩ bất biến, ứng vạn biến", đặc biệt trong các hoàn cảnh khó khăn, có sự phức tạp giữa những xu thế khác nhau, giữa đòi hỏi phải hài hòa cái chung và cái riêng.

“Ngoại giao cây tre” thực sự đã trở thành nghệ thuật vì dù qua thời đại nào vẫn luôn biết rằng phải cắm rễ vững chắc trong khi thân mềm dẻo, linh hoạt theo hướng gió, có như vậy mới tồn tại, mới sinh trưởng và phát triển được. Biểu tượng cây tre “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển” chính là triết lý, phương pháp luận và phương châm cốt lõi của ngoại giao Việt Nam.

Phát biểu tại Hội nghị đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng vào ngày 14/12/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh thêm rằng trường phái “Ngoại giao cây tre Việt Nam” bao gồm những tố chất “Mềm mại, khôn khéo, nhưng rất kiên cường, quyết liệt”.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng còn thường nói rằng “chỉ sợ không biết, chứ đã biết thì không sợ!”, để nhắc nhở công tác đối ngoại “phải hết sức coi trọng, nâng cao hơn nữa chất lượng công tác nghiên cứu và dự báo chiến lược, tập trung đánh giá kỹ các xu hướng vận động trong chính sách và quan hệ giữa các nước lớn, các nước láng giềng, khu vực...”.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cho rằng, nhà ngoại giao phải là nhà chính trị, trung thành với lý tưởng của Đảng, phục vụ lợi ích của nhân dân, lấy lợi ích quốc gia làm sợi chỉ đỏ xuyên suốt.

"Chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, uy tín và vị thế quốc tế như ngày nay"

Nhờ đường lối ngoại giao mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam” đó, Đảng và dân tộc ta không chỉ đứng vững trước rất nhiều sóng gió trong nước và trên thế giới trong những năm qua, mà rõ ràng còn “chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, uy tín và vị thế quốc tế như ngày nay".

Những thành tựu quan trọng, có ý nghĩa lịch sử của đối ngoại Việt Nam trở thành minh chứng thực tiễn, sinh động trong việc thực hiện đường lối đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam trong suốt gần 40 năm qua. Thành tựu của công tác đối ngoại Việt Nam những năm qua là thành quả của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, trong đó nhân tố quan trọng nhất, có ý nghĩa quyết định là sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của Đảng, đứng đầu là Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng.

Bên cạnh rất nhiều thành tựu to lớn nói chung, vị thế quan trọng của Việt Nam không ngừng lớn mạnh trên trường quốc tế đã được thể hiện rất rõ ràng qua việc chỉ trong vòng hơn 1 năm qua, hầu hết các nhà lãnh đạo của các cường quốc trên thế giới đã đến thăm Việt Nam, nhằm tăng cường hợp tác với nước ta.

Trong số đó, có những chuyến thăm mang ý nghĩa lịch sử như các chuyến thăm cấp Nhà nước tới Hà Nội của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Joe Biden đã làm sâu sắc hơn quan hệ của Việt Nam với Trung Quốc và đánh dấu việc nâng cấp lên quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với Mỹ.

Phát biểu trong chuyến thăm Việt Nam, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khẳng định: “Trung Quốc và Việt Nam ngày nay đang hướng tới mục tiêu rõ rệt, sự phát triển kinh tế-xã hội... chứng minh cho thế giới rằng, con đường phát triển mà hai nước lựa chọn là hoàn toàn đúng đắn”.

Trong khi đó, để nhấn mạnh chuyến thăm cấp Nhà nước tới Việt Nam là một thời khắc lịch sử, phát biểu trước Đại hội đồng Liên hợp quốc, Tổng thống Mỹ Joe Biden nhấn mạnh: Không ai có thể tưởng tượng có một ngày Tổng thống Mỹ đứng cạnh Lãnh đạo Việt Nam ở Hà Nội và tuyên bố cam kết thúc đẩy quan hệ hợp tác ở mức độ cao nhất.

Gần đây, chuyến thăm thành công tốt đẹp của Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng một lần nữa đưa vị thế của Việt Nam lên một tầm cao mới. Trong chuyến thăm này, Việt Nam và Nga đã ký 11 văn kiện hợp tác, cùng nhất trí về những định hướng lớn nhằm làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam – Nga trên nhiều phương diện.

Trong chuyến thăm này, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã một lần nữa khẳng định về việc triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa quan hệ đối ngoại của Việt Nam. Trong khi đó, Tổng thống Vladimir Putin nhấn mạnh, Việt Nam là bạn, đối tác tin cậy, là ưu tiên trong chính sách đối ngoại của Nga tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Cho đến nay, Việt Nam đã có quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện với 7 nước, đều là những cường quốc hàng đầu thế giới, gồm Trung Quốc (2008), Nga (2012), Ấn Độ (2016), Hàn Quốc (2022), Nhật Bản (2023), Mỹ (2023) và gần đây nhất là Úc (2024); qua đó một lần nữa khẳng định "chưa bao giờ đất nước ta có được cơ đồ, tiềm lực, uy tín và vị thế quốc tế như ngày nay".

Như trong bài viết "Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Nhà Lãnh đạo lỗi lạc, trọn đời vì nước, vì dân", Chủ tịch nước Tô Lâm đã kết luận: “Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trực tiếp là đồng chí Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, bản sắc "Ngoại giao cây tre" được phát huy mạnh mẽ, tạo những bước ngoặt có tính lịch sử, thay đổi về chất trong quan hệ giữa Việt Nam với các đối tác lớn. Chưa bao giờ vị thế, uy tín và hình ảnh Việt Nam là đối tác tin cậy, thành viên tích cực và có trách nhiệm nổi bật trên trường quốc tế như hiện nay và cũng chưa bao giờ Việt Nam lại hòa nhập sâu rộng như hiện nay vào nền kinh tế thế giới, nền chính trị quốc tế và nền văn minh nhân loại”.