Hơn 2 tháng qua, tình trạng xe dù bến cóc, xe khách “núp bóng” xe hợp đồng du lịch nở rộ ở TP HCM. Đặc biệt là sau thời điểm bến xe Miền Đông mới được bổ sung lên 101 tuyến hoạt động, nhiều nhà xe thuộc diện “điều chuyển” từ bến cũ sang bến mới đã tự ý bỏ bến, chạy ra ngoài hoạt động xe dù bến cóc.

Theo thống kê của Sở GTVT TP HCM, toàn thành phố có đến 76 điểm đón trả khách sai quy định, trải rộng từ trung tâm ra tới ngoại thành, là nơi xe dù bến cóc, xe khách “núp bóng” xe hợp đồng du lịch hoạt động rầm rộ.

UBND TP HCM dù đã chỉ đạo nhiều sở ngành và các quận huyện triển khai nhiều giải pháp, kế hoạch để kiểm tra, phát hiện và kiên quyết xử lý nghiêm đối với những trường hợp vi phạm.

Theo ông Bùi Xuân Cường - Phó chủ tịch UBND TP HCM, qua thực thiện quản lý điều hành, việc kiểm tra và xử lý còn một số khó khăn, vướng mắc cần được Bộ GTVT chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện.

Trong đó, về khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình quy định tại Nghị định số 10/2020/NĐ-CP đối với xe kinh doanh hợp đồng du lịch, trong 1 tháng thì mỗi ô tô không được thực hiện quá 30% tổng số chuyến xe đó có điểm đầu trùng lặp và điểm cuối trùng lặp (như xe khách chạy tuyến cố định - PV). Việc xác định điểm đầu trùng lập và điểm cuối trùng lập được thực hiện qua dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình của xe và hợp đồng vận tải đã ký kết.

Vấn đề gửi thông tin hợp đồng trước khi vận chuyển hành khách theo hợp đồng du lịch, theo Nghị định số 10/2020/NĐ-CP, đơn vị phải cung cấp đầy đủ nội dung tối thiểu của hợp đồng đến Sở GTVT nơi cấp phép kinh doanh bằng văn bản hoặc thư điện tử. Từ 1/1/2022, việc này được thực hiện qua phần mềm của Bộ GTVT.

Lãnh đạo UBND TP HCM cho rằng, việc triển khai ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động vận tải thuộc trách nhiệm của Cục Đường bộ Việt Nam. Tuy nhiên đến nay hệ thống xử lý và khai thác dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình do Cục Đường bộ Việt Nam quản lý chưa được nâng cấp để truy xuất dữ liệu điểm đầu trùng lặp và điểm cuối trùng lặp nêu trên.

Bên cạnh đó, cũng chưa triển khai phần mềm để đơn vị kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng du lịch cung cấp đầy đủ nội dung tối thiểu của hợp đồng trước khi vận chuyển hành khách.

Do vậy, UBND TP HCM kiến nghị khẩn cấp nâng cấp hệ thống xử lý và khai thác dữ liệu giám sát hành trình của Cục Đường bộ Việt Nam để làm cơ sở xử lý những trường hợp cố tình vi phạm.

Trường hợp chưa hoàn thành nâng cấp, để kịp thời kiểm tra và chấn chỉnh tình trạng xe khách “núp bóng” xe hợp đồng du lịch, TP HCM đề nghị Cục Đường bộ Việt Nam ban hành cơ chế, thủ tục chia sẻ dữ liệu từ thiết bị giám sát hành trình của ô tô cho Sở GTVT TP HCM để truy xuất và khai thác dữ liệu của tất cả ô tô kinh doanh hợp đồng du lịch có hành trình đi và đến TP HCM, phục vụ công tác kiểm tra, xử lý theo quy định.

TP HCM cũng đề nghị sớm đưa vào sử dụng phần mềm tiếp nhận tuông tin tối thiểu của hợp đồng vận chuyển nhằm phục vụ việc tra cứu thông tin, kiểm tra giám sát, xử lý vi phạm trong hoạt động kinh doanh vận tải hành khách theo hợp đồng du lịch.

Vấn đề thứ 2, UBND TP HCM cũng nhận định một số nội dung cần được Bộ GTVT hướng dẫn hoặc quy định rõ hơn.

Thứ nhất, một số điểm tại Điều 7 và Điều 8 Nghị Định số 10/2020/NĐ-CP quy định: “Không được đón trả khách thường xuyên lặp đi lặp lại hàng ngày tại trụ sở chính, trụ sở chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc tại một điểm cố định khác do đơn vị kinh doan thuê, hợp tác kinh doanh”.

Tuy nhiên, TP HCM cho rằng chủ thể hành vi vi phạm chưa được quy định rõ là xe khách của một đơn vị kinh doanh vận tải (không phân biệt biển số xe) hay là đối với từng xe (phân biệt biển số xe cụ thể). Và số lần “lặp đi lặp lại” hàng ngày bao nhiêu lần là vi phạm?

Thứ 2, trong Điều 28 Nghị định số 10/2020 quy định xử phạt đối với hành vi: “Thành lập điểm giao dịch đón, trả khách trái phép (xe dù bến cóc)”.

Tuy nhiên, các văn bản quy phạm pháp luật liên quan chưa có khái niệm hoặc quy định như thế nào là “điểm giao dịch đón, trả khách trái phép (xe dù bến cóc)” nên lực lượng chức năng rất khó xác định hành vi vi phạm cho vấn đề này.

Hơn nữa, cũng khó xác định chủ thể hành vi vi phạm của vấn đề này là ai? Là tổ chức, cá nhân sở hữu nhà và quyền sử dụng đất tại điểm địa vi phạm; Hay là tổ chức, cá nhân thuê địa điểm đang vi phạm để kinh doanh (như bãi xe, cây xăng, văn phòng công ty); Hay là đơn vị vận tải tổ chức đón, trả khách trái phép tại địa điểm trên (là các nhà xe)?

Do vậy, UBND TP HCM kiến nghị Bộ GTVT sớm ban hành hướng dẫn về điều kiện, tiêu chí hoặc nội dung quy định cụ thể để lực lượng chức năng của TP HCM có đủ cơ sở pháp lý kiểm tra, xác định, và xử lý nghiêm các đơn vị cố tình vi phạm.