UBND TP HCM vừa có báo cáo về kết quả thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa giai đoạn 2011 - 2021.

Theo yêu cầu của Thanh tra Chính phủ, Thanh tra TP HCM đã thanh tra các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc quản lý của UBND TP HCM.

Trong giai đoạn từ năm 2011 đến cuối năm 2021, các doanh nghiệp đã chuyển đổi 70 vị trí đất với tổng diện tích gần 1,4 triệu m2 sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở. Trong 3 năm (năm 2019, 2020 và 2021), không có dự án chuyển mục đích sử dụng đất.

Thanh tra TP HCM đã thanh tra 28 vị trí đất (với hơn 5.949.956 m2 đất) và ban hành 8 kết luận thanh tra, thu hồi được 6,5 tỷ đồng; đã chuyển vào tài khoản tạm giữ của Cơ quan an ninh điều tra Bộ Công an 21 tỷ đồng; xử lý hành chính 21 tổ chức, cá nhân và chuyển 7 vụ việc sang cơ quan công an để xử lý hình sự.

Các vi phạm pháp luật chủ yếu phát hiện qua thanh tra việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa trong giai đoạn năm 2011 - 2021 chủ yếu là vi phạm của doanh nghiệp/chủ đầu tư dự án.

Cụ thể, doanh nghiệp thực hiện chuyển nhượng hoặc hợp tác góp vốn bằng tài sản là công trình trên đất, sau đó chuyển quyền được thuê đất của Nhà nước và quyền được phát triển dự án, quyền thuê đất của Nhà nước cho các đối tác hoặc pháp nhân mới để toàn quyền thực hiện phát triển dự án.

Việc doanh nghiệp Nhà nước thực hiện góp vốn tham gia liên doanh, liên kết, hoặc thành lập công ty liên doanh, liên kết (gọi tắt là pháp nhân mới) để triển khai các dự án kinh doanh bất động sản thực chất là chuyển nhượng toàn bộ hoặc một phần dự án đầu tư nhưng không thông qua thủ tục đấu thầu chọn nhà đầu tư, hoặc đấu giá bán tài sản (dự án đầu tư).

Hoạt động này đã biến tướng bằng các kiểu hợp đồng như hợp đồng góp vốn bằng lợi thế quyền thuê đất, lợi thế mặt bằng... nhưng bản chất vẫn là góp vốn quyền thuê đất.

Có trường hợp doanh nghiệp Nhà nước đã sử dụng Hợp đồng hợp tác để cập nhật thông tin biến động trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, từ đó giao cho đối tác toàn quyền triển khai, thực hiện dự án, khai thác, kinh doanh dự án mà chưa được chủ sở hữu và cơ quan Nhà nước có thẩm quyền chấp thuận.

Khi hợp tác đầu tư, doanh nghiệp Nhà nước không thẩm định lợi thế quyền thuê đất, lợi thế mặt bằng làm cơ sở góp vốn; giao toàn quyền cho đối tác khai khác dự án và phân chia lợi nhuận cố định mà không cử nhân sự tham gia, hoặc cử nhân sự không có đủ năng lực chuyên môn tham gia Ban điều phối dự án.

Doanh nghiệp Nhà nước đã sử dụng đất thuê của Nhà nước không đúng mục đích giao, thuê, sử dụng đất đai, mặt bằng không phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh chính của đơn vị, không đúng phương án cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước đã được phê duyệt.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý Nhà nước trong việc thực hiện chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ đất sản xuất kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở của các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa,

UBND TP HCM sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát đối với các dự án đầu tư có sử dụng đất công, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm pháp luật về đất đai, vi phạm quy định về quản lý, sử dụng vốn, tài sản công.

Đặc biệt, xử lý và thu hồi ngay đối với các dự án đầu tư chậm tiến độ, kém hiệu quả, các dự án có sai phạm trong đấu thầu, đấu giá.

Đồng thời, tăng cường kiểm tra việc sử dụng đất của doanh nghiệp sau cổ phần hóa, đảm bảo sử dụng đúng mục đích tại phương án sử dụng được phê duyệt, kiên quyết xử lý các trường hợp sử dụng sai mục đích. Bên cạnh đó, tăng cường xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý đất đai điện tử.