Chia sẻ tại toạ đàm “Tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy kinh tế TPHCM phát triển” do báo Người lao động tổ chức ngày 16/5, TS Trần Du Lịch, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia cho rằng, bức tranh kinh tế trong 4 tháng đầu năm "chưa có gì sáng".

Để kinh tế sớm phục hồi, TS Trần Du Lịch kiến nghị phải dựa vào vĩ mô, phải tăng sức mua cho thị trường bằng cách triển khai chính sách kích tổng cầu nội địa lên thông qua công cụ của Nhà nước và công cụ của doanh nghiệp.

Công cụ của nhà nước là nghiên cứu tiếp tục giảm thuế GTGT theo từng ngành, không chỉ giảm xuống 8% như vừa qua, mà cần giảm xuống 5-6%. Thứ hai là cần đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng, kích cầu thị trường nội địa thông qua tín dụng tiêu dùng.

Còn về phía doanh nghiệp, cần một loạt chiến dịch chấp nhận giảm giá, kích thích thị trường kể cả du lịch. Bởi trong bối cảnh xuất khẩu khó như hiện nay, nếu không thúc đẩy thị trường nội địa sẽ rất hạn chế, ảnh hưởng đến tồn kho và hoạt động sản xuất, kinh doanh.

"Về phía TPHCM, chính quyền đang làm những giải pháp cái căn cơ và tình thế. Về tình thế, cần rà những điểm nghẽn có thể xử lý được để hấp thụ được dòng vốn đầu tư công, nhất là thị trường bất động sản, vì thị trường này nếu không xử lý được thì các doanh nghiệp sẽ bị ảnh hưởng rất lớn. Cái này thành phố đang đẩy mạnh ráo riết làm", TS Trần Du Lịch nêu.

Còn về căn cơ, vị chuyên gia chỉ ra, Quốc hội đang bàn về Nghị quyết thay thế Nghị quyết 54. Nếu được thông qua và áp dụng ngay, lần đầu tiên TPHCM có quyền tự chủ rất lớn. "Nếu Nghị quyết mới được thông qua và đi vào cuộc sống thì hàng chục dự án, chương trình dự án sẽ được HĐND TPHCM thông qua và thành phố để triển khai ngay", TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Đối với chương trình cho vay mua nhà ở xã hội đang triển khai với gói 120.000 tỷ đồng, ông Lịch cho rằng cần phải gỡ về mặt cơ chế chứ không chỉ riêng tín dụng. "Phải chăng nguồn vốn này nên phân tỉ lệ cho các đô thị, các thành phố lớn để kích cả nhà đầu tư và người tiêu dùng cá nhân", vị chuyên gia đặt vấn đề.

"TPHCM phải gỡ những vấn đề căn cơ, khi gỡ được mới có sức bật cho những năm sau. Còn nếu chỉ gỡ những cái tình thế thì khó khăn sẽ lặp lại ở một thời gian khác", TS Trần Du Lịch nhấn mạnh.

Đồng quan điểm, PGS-TS Trần Đình Thiên nhận định, TPHCM cần phải tập trung cao hơn, có tầm nhìn tốt hơn để tháo gỡ những vấn đề căn cơ. 

Theo ông, hiện nay có tâm lý không dám hành động do vướng quá nhiều. "Chúng ta cần nhận diện để giải quyết vấn đề dài hạn. Đây là thời điểm mang tính cơ hội, mở ra tầm nhìn khác để TPHCM lấy lại vị thế, tăng trưởng", ông Thiên nói.

Tuy nhiên, ông cũng nhìn nhận tình hình hiện nay vẫn còn rất khó khăn và nhiều rủi ro. Thứ nhất là rủi ro về thị trường nội địa rất lớn. Thị trường yếu từ khi xảy ra dịch Covid-19 đến nay vẫn chưa được cải thiện. Trong khi đó, thị trường thế giới cũng liên tục biến động.

"Rủi ro thứ 2 là về chính sách. Rất xúc động khi thời gian qua Chính phủ, bộ, ngành đã ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy nền kinh tế, hỗ trợ doanh nghiệp. Nhưng một số chính sách vừa thông qua lại sửa ngay. Rủi ro chính sách nằm ở khâu rất cơ bản là thực thi chính sách. Muốn tháo gỡ cái này khó lắm", vị chuyên gia đánh giá. Rủi ro thứ 3 được TS Trần Đình Thiên chỉ ra là biến đổi khí hậu. 

Dù tình hình còn nhiều khó khăn, nhưng ông Thiên khuyến cáo TPHCM càng phải bình tĩnh. "TPHCM là 'đầu tàu' nhưng suốt 15-20 năm chưa có được những sự thay đổi căn bản. TPHCM đề xuất nhiều cái rất hay nhưng ít được áp dụng, như là mô hình chính quyền đô thị", ông Thiên nêu. 

Theo ông, kinh tế TPHCM suy yếu về vị thế dù nội lực vẫn dồi dào; những nút thắt, điểm ngẽn tăng trưởng không được tháo gỡ triệt để như giao thông, ngập nước, tắt nghẽn hạ tầng… Do đó, phải tạo ra những đột phá, động lực mới cho TPHCM. "Ngay bây giờ cần phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho TPHCM và thành phố xứng đáng được điều đó", vị chuyên gia nhấn mạnh. 

Ngoài ra, ông Thiên cũng đặc biệt lưu ý, TPHCM muốn đột phá phải có những dự án đột phá cùng với đột phá về thể chế. Theo ông, những trung tâm lớn luôn có tính mở, tính hội nhập, như Singapore, Thượng Hải tự biến mình thành trung tâm hội nhập quốc tế…

"TPHCM muốn vượt lên phải biến mình thành trung tâm hội nhập quốc tế của đất nước này. Có thể có những dự án đột phá như Cảng trung chuyển Cần Giờ, Trung tâm tài chính quốc tế, trung tâm thương mại nữa để kéo thế giới vào đây. Các yếu tố này cộng hưởng được với nhau, cùng với vùng Đông Nam Bộ, TPHCM sẽ kéo được các nhà đầu tư lớn, thu hút được các tập đoàn lớn", ông Thiên gợi ý.

Bên cạnh đó, ông Thiên cũng đề xuất TPHCM - Bà Rịa Vũng Tàu - Đồng Nai – Bình Dương thành cụm đi đầu về mặt thể chế, trung tâm thử nghiệm thể chế cho cả nước. Có như vậy rủi ro sẽ giảm đi và cộng hưởng sức mạnh của vùng tăng lên, khả năng bứt phá cao hơn rất nhiều.