Tờ trình này được hoàn chỉnh trên cơ sở nội dung buổi làm việc của Chính phủ với TP.HCM ngày 8/5, trong đó giữ nguyên phương án sắp xếp đối với 19 đơn vị hành chính cấp phường và bổ sung sắp xếp, sáp nhập 3 quận gồm quận 2, quận Thủ Đức, quận 9 để hình thành đơn vị hành chính là "thành phố trực thuộc TP.HCM" (tạm gọi là Thành phố phía Đông). 

Sau khi sáp nhập, thành phố phía Đông trực thuộc TP.HCM có tiêu chuẩn quy mô dân số hơn 1 triệu người, diện tích tự nhiên gần 212 km2.

Đối với việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã, tại quận 2 dự kiến sáp nhập phường An Khánh, phường Thủ Thiêm; sáp nhập phường Bình Khánh vào phường Bình An.

Lý do, các phường nói trên đều là phường giải tỏa trắng hoặc giải toả một phần trong dự án Khu đô thị mới Thủ Thiêm, có vị trí tiếp giáp nhau. Hai phường này đều được tách ra từ xã An Khánh thuộc huyện Thủ Đức cũ, nên việc sáp nhập với nhau sẽ thuận lợi, đồng bộ sau khi hình thành Khu đô thị mới Thủ Thiêm.

Tại quận 3, dự kiến thành phố sẽ sáp nhập phường 6 với phường 7 và phường 8; quận 4 dự kiến sẽ sáp nhập phường 5 với phường 2, sáp nhập phường 12 với phường 13. 

Tại quận 5, dự kiến sáp nhập phường 12 và phường 15. Quận 10 dự kiến sáp nhập phường 3 với phường 2. Còn tại quận Phú Nhuận dự kiến sáp nhập phường 12 với phường 11.

Như vậy, dự kiến sau khi sáp nhập, TP.HCM sẽ giảm từ 24 xuống còn 22 quận huyện (gồm 16 quận, 1 thành phố và 5 huyện); giảm từ 322 xã, phường, thị trấn xuống còn 312 phường, xã, thị trấn (gồm 249 phường, 58 xã và 5 thị trấn).

Theo Sở Nội vụ TP.HCM, lý do để sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã là vì thành phố giữ vai trò trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước, là đô thị hạt nhân của vùng kinh tế trọng điểm phía Nam, có vai trò hỗ trợ, liên kết với các đô thị khác trong vùng để cùng phát triển. Đây cũng là thành phố đa dân tộc, đa tôn giáo, yêu cầu bảo đảm an ninh, quốc phòng, trật tự, an toàn và phát triển kinh tế - xã hội rất cao.

Những phường thuộc diện phải sắp xếp giai đoạn này đều là những phường ở vị trí lõi trung tâm của thành phố, áp lực quản lý hành chính, quản lý nhà nước, phục vụ nhân dân không những tại địa phương mà còn khách du lịch, bệnh nhân, thân nhân bệnh nhân, sinh viên các trường đại học, người dân tạm cư ở mức rất cao, cao gấp nhiều lần dân số địa phương, như tại Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Hùng Vương, Bệnh viện Đại học Y Dược, ký túc xá trường Đại học Bách Khoa...

Hiện TP.HCM có 24 quận, huyện với 322 phường, xã và thị trấn. Đối chiếu theo Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 của Quốc hội, đối chiếu cả 2 tiêu chuẩn dân số và diện tích chỉ có 6 quận đạt tiêu chuẩn gồm quận 2, 7, 9, 12, Bình Tân và Thủ Đức.