Châu Âu nhập khẩu một lượng lớn khí đốt tự nhiên của Nga để sưởi ấm gia đình, sản xuất điện và công nghiệp nhiên liệu, những hoạt động nhập khẩu này vẫn tiếp tục bất chấp cuộc chiến ở Ukraine.

Khoảng 60% hàng nhập khẩu được thanh toán bằng đồng euro và phần còn lại bằng USD. Putin muốn thay đổi điều đó bằng cách yêu cầu các nhà nhập khẩu khí đốt nước ngoài mua đồng rúp và sử dụng chúng để thanh toán cho nhà cung cấp thuộc sở hữu nhà nước Gazprom. Putin đã yêu cầu ngân hàng trung ương Nga đã đưa ra một hệ thống khả thi cho việc này.

Kế hoạch có tác dụng gì?

Các nhà nhập khẩu sẽ phải tìm một ngân hàng có thể đổi euro và đô la sang rúp. Điều đó có thể phức tạp vì một số ngân hàng Nga đã bị chặn hoặc bị cắt khỏi hệ thống SWIFT hỗ trợ thanh toán quốc tế.

Tuy nhiên, vẫn có một số ngân hàng chưa bị cắt và hiện tại các biện pháp trừng phạt do Bộ Tài chính Mỹ áp đặt để cấm các giao dịch ngân hàng có các ngoại lệ đối với thanh toán năng lượng. Đó là một sự nhượng bộ đối với các đồng minh châu Âu phụ thuộc nhiều vào dầu khí của Nga và lo ngại việc cắt giảm hoàn toàn có thể khiến nền kinh tế của họ rơi vào suy thoái.

Theo Eswar Prasad, giáo sư về chính sách thương mại tại Đại học Cornell và là một cựu quan chức tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế, việc Nga yêu cầu mua khí đốt bằng đồng tiền của họ sẽ giúp nâng cao giá trị của đồng rúp và bảo vệ nền kinh tế Nga.

Ông cảnh báo rằng động thái này “có thể làm chao đảo thị trường năng lượng toàn cầu hơn nữa làm trầm trọng thêm tình trạng gián đoạn nguồn cung hiện tại và làm tăng thêm sự không chắc chắn về nguồn cung trong tương lai, tất cả có thể khiến tăng giá thêm”.

Phương Tây phản ứng thế nào?

Các chính phủ châu Âu và các công ty năng lượng đã bác bỏ ý tưởng này, nói rằng các hợp đồng nhập khẩu khí đốt không thể bị một bên thay đổi trong một sớm một chiều. Họ nói rằng họ có ý định tiếp tục thanh toán bằng euro và đô la Mỹ.

Tranh chấp về đồng rúp đã làm dấy lên lo ngại nó có thể dẫn đến gián đoạn nguồn cung cấp khí đốt tự nhiên. Điều đó có thể khiến Nga bị buộc tội không tuân thủ các hợp đồng năng lượng dài hạn.

Nền kinh tế châu Âu vẫn phụ thuộc nhiều vào Nga với 40% lượng khí đốt nhập khẩu và 25% lượng dầu của nước này. Đức, nền kinh tế lớn nhất châu Âu, sử dụng hơn một nửa lượng khí đốt tự nhiên để sưởi ấm gia đình, sản xuất điện và công nghiệp từ Nga.

Theo các nhà phân tích của Rystad Energy, một điều phức tạp nữa là hệ thống đường ống của châu Âu có tính kết nối cao, vì vậy bất kỳ nỗ lực nào nhằm hạn chế dòng chảy đến một số quốc gia sẽ ảnh hưởng đến các quốc gia khác.

Khi được hỏi liệu Nga có thể cắt giảm nguồn cung nếu các nước từ chối yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp hay không, phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov nói với các phóng viên hôm thứ Hai rằng “rõ ràng chúng tôi sẽ không cung cấp khí đốt miễn phí”.

Mai Anh (theo Reuters)