Theo Ban Quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, điểm nhấn trong “Ngày hội hoa Ban” tại Làng là hoạt động tái hiện Lễ xên bản (Xên mường) của đồng bào Thái tỉnh Sơn La.

Hoa Ban - theo tiếng Thái có nghĩa là loài hoa ngọt, mang ý nghĩa ngọt ngào, nhẹ nhàng. Hoa Ban tượng trưng cho đất trời Tây Bắc và người con gái Thái như đại diện cho linh hồn của loài hoa.

Theo tục lệ của đồng bào Thái, tháng 3 hoa ban bung nở, măng đắng mọc, tiết trời ấm áp, bà con bản mường tạm gác lại công việc đồng áng, đắm mình trong trời xuân tổ chức lễ hội “Xên bản”. Lễ hội nhằm cảm tạ tổ tiên, thần sông, thần núi, thần thổ địa… đã giúp con người sống ở trần gian duy trì cuộc sống, đoàn kết dân tộc, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp.

Lễ hội diễn ra vào mùa xuân với mục đích xướng báo các vị thần linh, thần nước, thần núi, thần rừng, thổ địa… về hưởng thụ đồ lễ, thể hiện lòng biết ơn, tưởng nhớ đến các vị thần linh đã khai sáng ra bản mường, đồng thời cũng là dịp để cầu xin trời đất phù hộ cho mưa thuận, gió hòa, mùa màng xanh tốt, gửi gắm những ước nguyện lớn lao về một cuộc sống bình yên.

Sau phần nghi thức sẽ là phần hội giao lưu dân ca dân vũ của đồng bào dân tộc Thái và các trò chơi dân gian truyền thống: nhảy sạp, ném còn, tó má lẹ…

Bên cạnh đó là chương trình giao lưu dân ca dân vũ “Tiếng hát mùa Ban”. Đây là một chương trình nghệ thuật tổng hợp của các nghệ nhân đồng bào dân tộc Thái qua các hoạt động âm nhạc, diễn xướng kể về câu chuyện của hoa Ban, những vẻ đẹp của núi rừng Tây Bắc khi mùa hoa Ban nở.

Trong khuôn khổ “Ngày hội hoa Ban” còn có hoạt động giới thiệu ẩm thực từ hoa Ban và vẻ đẹp hoa Ban qua hình ảnh người con gái Thái; giới thiệu sản vật địa phương; giới thiệu trang phục dân tộc Thái…

Có nhiều món ẩm thực chế biến từ hoa Ban mà chỉ có đồng bào Thái mới có. Trong hương vị say nồng của rượu cần, món ăn ngon, lâng lâng trong những điệu múa đắm say của các cô gái Thái trong bộ áo cóm và chiếc khăn Piêu xinh đẹp.

Hình ảnh của hoa Ban - hình ảnh của những người con gái Thái được thể hiện trong không gian của tình đất và người Sơn La với bàn tay khéo léo chế biến các món ăn độc đáo từ hoa Ban từ ẩm thực dân tộc Thái, là tiếng thoi đưa dệt vải thêu thùa khăn Piêu, là những vòng xòe đắm say trong không khí đất trời tháng Ba…

Khánh Ngọc