Nội dung tờ trình nêu rõ, ngày 23/7/2021, Quốc hội thông qua Nghị quyết số 08/2021/QH15 về cơ cấu của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV, trong đó giữ ổn định 22 cơ quan như khóa XIV gồm 18 bộ và 4 cơ quan ngang bộ. Qua 4 năm thực hiện Nghị quyết số 08/2021/QH15 (từ năm 2021 đến năm 2024), chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của các bộ, cơ quan ngang bộ được bổ sung, hoàn thiện, giải quyết cơ bản các vấn đề giao thoa; tổ chức bộ máy bên trong các bộ, cơ quan ngang bộ từng bước được sắp xếp tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn. Việc phân công, phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương cơ bản hợp lý hơn theo yêu cầu cải cách hành chính.

Trong giai đoạn tới, để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc đặt ra những yêu cầu mới cao hơn, phức tạp hơn đối với công tác quản lý nhà nước. Do đó, việc đổi mới sắp xếp tổ chức bộ máy của Chính phủ gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức là nhiệm vụ quan trọng, cần được tiếp tục nghiên cứu, thực hiện hiệu quả, hợp lý.

Theo tờ trình, sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng cho ý kiến, việc trình Quốc hội xem xét, quyết định về cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV là cần thiết để bộ máy mới nhanh chóng ổn định, đi vào hoạt động ngay, không để ngắt quãng công việc, không để khoảng trống về thời gian và không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực, không để ảnh hưởng đến các hoạt động bình thường của xã hội, của người dân.

Theo đó, Chính phủ sẽ đề nghị Quốc hội xem xét quyết định cơ cấu tổ chức của Chính phủ nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV gồm 14 bộ và 3 cơ quan ngang bộ.

Cụ thể, thành lập Bộ Tài chính trên cơ sở hợp nhất Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính. Bộ này cơ bản kế thừa chức năng, nhiệm vụ hiện giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Tài chính và tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam; quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu đối với 18 tập đoàn, tổng công ty nhà nước hiện giao Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp quản lý.

Thành lập Bộ Xây dựng trên cơ sở hợp nhất Bộ Xây dựng và Bộ Giao thông vận tải, cơ bản kế thừa chức năng, nhiệm vụ hiện giao cho 2 bộ này; đồng thời chuyển chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về sát hạch, cấp giấy phép lái xe cơ giới đường bộ từ Bộ Giao thông vận tải về Bộ Công an.

Thành lập Bộ Nông nghiệp và Môi trường trên cơ sở hợp nhất Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và Môi trường, cơ bản kế thừa chức năng, nhiệm vụ hiện giao cho 2 bộ này và tiếp nhận nhiệm vụ quản lý nhà nước về giảm nghèo từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

Thành lập Bộ Khoa học và Công nghệ trên cơ sở hợp nhất Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Khoa học và Công nghệ, cơ bản kế thừa chức năng, nhiệm vụ hiện giao cho 2 bộ này. Đồng thời chuyển chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy quản lý về báo chí, xuất bản từ Bộ Thông tin và Truyền thông sang Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Thành lập Bộ Nội vụ trên cơ sở hợp nhất Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Nội vụ, thực hiện chức năng, nhiệm vụ của Bộ Nội vụ hiện nay và chức năng quản lý nhà nước về lao động, tiền lương, việc làm, người có công, an toàn, vệ sinh lao động, bảo hiểm xã hội, bình đẳng giới từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội. Chuyển chức năng quản lý nhà nước về giáo dục nghề nghiệp từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sang Bộ Giáo dục và Đào tạo; chuyển chức năng quản lý nhà nước về bảo trợ xã hội, trẻ em, phòng, chống tệ nạn xã hội từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sang Bộ Y tế; chuyển nhiệm vụ quản lý nhà nước về giảm nghèo từ Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội sang Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Riêng nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy được chuyển sang Bộ Công an.

Thành lập Bộ Dân tộc và Tôn giáo trên cơ sở Ủy ban Dân tộc hiện nay và tiếp nhận chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về tôn giáo từ Bộ Nội vụ và bổ sung, hoàn thiện chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước về dân tộc.

Tờ trình của Bộ Nội vụ cũng nêu rõ việc duy trì các bộ, cơ quan ngang bộ, gồm: Bộ Quốc phòng; Bộ Công an; Bộ Tư pháp; Bộ Công Thương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Bộ Ngoại giao; Bộ Giáo dục và Đào tạo; Bộ Y tế; Văn phòng Chính phủ; Thanh tra Chính phủ; Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.