Nhân kỷ niệm 50 năm chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” (12/1972 - 12/2022), Bảo tàng Lịch sử quốc gia phối hợp với Cục Lưu trữ - Văn phòng Trung ương Đảng, tổ chức trưng bày chuyên đề “Máu và Hoa - Hà Nội 12 ngày đêm”.

Những tài liệu, hình ảnh, hiện vật tại trưng bày tái hiện sinh động, chân thực về cuộc sống, không khí chiến đấu, phục vụ chiến đấu qua những ký ức của người Hà Nội; những thắng lợi của quân và dân Hà Nội trong 12 ngày đêm cuối năm 1972, diện mạo phát triển của Thủ đô sau 50 năm cũng như quan hệ ngoại giao, hợp tác Việt - Mỹ trong thời kỳ đổi mới, hội nhập quốc tế.

Trưng bày gồm 3 phần: “Tầm nhìn chiến lược”, “Hà Nội 12 ngày đêm - Máu và hoa” và “Hoa chiến thắng”.

Cùng với những hiện vật chưa từng công bố về cuộc chiến đấu 12 ngày đêm, về những chỉ đạo chiến lược, về sự tàn phá khốc liệt của B-52 tại Hà Nội, về cuộc sống nơi sơ tán, tình cảm của người dân nơi sơ tán, về sự quan tâm của người dân thế giới đối với cuộc chiến… rất nhiều hiện vật, tài liệu tại triển lãm là những bằng chứng sống, hay những câu chuyện của những người từng sống qua thời kỳ đó, chứng kiến cảnh tang thương của chiến tranh, chứng kiến sự quật cường, anh dũng của người dân Hà Nội để giành lại hòa bình.

Trong số các hiện vật được trưng bày tại triển lãm, có những đồ vật hết sức quen thuộc với cuộc sống hằng ngày, chúng bị tàn phá méo mó, bị xé rách tả tơi.

Đó là chiếc mâm nhôm, chiếc nồi của một gia đình ở Hà Tây bị bom Mỹ phá hủy đêm 13/12/1972. Đó là mảnh chuông vỡ, pho tượng gãy rời đầu của chùa Thượng Cát (Gia Lâm, Hà Nội) bị bom phá đêm 18/12/1972. Đó là những ống nhổ, bơm thụt, ống nghe của các y bác sĩ khoa Nhi bệnh viện Bạch Mai gãy méo tan nát sau trận bom tháng 12/1972. Đó là chiếc mũ vẫn còn vết đạn của công nhân Vũ Xuân Hòa, hy sinh khi bám trụ làm nhiệm vụ bảo vệ dòng điện tại Nhà máy điện Yên Phụ sau trận đánh phá của máy bay Mỹ vào nhà máy ngày 21/12/1972…

Có những kỷ vật mà đằng sau nó là câu chuyện đầy nước mắt, chưa bao giờ được kể tại triển lãm, như cuốn sổ chép thơ của em Đặng Thị Hà, học sinh trường Nguyễn Gia Thiều (Gia Lâm, Hà Nội). Em đã bị bom Mỹ giết hại trong đêm 19/12/1972, cuốn sổ còn ghi lại những câu thơ vụng dại tuổi học trò “Ta mến yêu cuộc sống/ Với tiếng hát yêu đời/ Đầy lạc quan tin tưởng…”

Hay như tấm thiệp cưới với những dòng chữ đau xót viết đè lên hai chữ lồng họ cô dâu và chú rể “Tuyết Nga ơi! Ngọc Tường bị bom sáng 19 ở Lương Yên và mất hồi 20 giờ ngày 20 ở bệnh viện Việt Đức. 11 giờ 30 chiều nay (21/12/1972) sẽ đưa đám. Nga báo cho các bạn biết. Thật là đau đớn và căm giận giặc Mỹ”. Chị Ngô Thị Ngọc Tường mất vì trúng bom Mỹ khi chỉ còn vài ngày nữa là ngày cưới…

Những hiện vật còn kể câu chuyện của những y, bác sĩ bệnh viện Bạch Mai vừa lo chạy sơ tán người bệnh, vừa lo chữa bệnh, cứu những đồng nghiệp và bệnh nhân bị bom… trong điều kiện vô cùng khó khăn, thiếu thốn, ngặt nghèo.

Đó còn là những câu chuyện của những người Hà Nội rời khỏi thành phố đi sơ tán, để lại toàn bộ nhà cửa, tài sản, mang theo khát vọng về hòa bình, về một ngày không có tiếng bom. Đó là câu chuyện của sự chia ngọt sẻ bùi, của những tâm sự ngổn ngang khi rời khỏi ngôi nhà thân yêu, đó là sự can đảm, đoàn kết, là niềm tin mãnh liệt vào ngày toàn thắng…

Xem những hiện vật tại trưng bày, đông đảo công chúng, nhất là thế hệ sinh ra sau chiến tranh, phần nào có thể hiểu thêm về cuộc sống, chiến đấu của người Hà Nội trong những tháng ngày khói lửa - một Hà Nội kiên cường, lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi cuối cùng của cuộc chiến tranh chính nghĩa.

Trưng bày cũng góp phần giáo dục cho thế hệ trẻ hôm nay thêm tự hào về truyền thống cách mạng, quyết tâm học tập, rèn luyện để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam.

Trưng bày mở cửa đến tháng 4/2023 tại Bảo tàng Lịch sử quốc gia, số 25 Tông Đản, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.

T.Toàn