Đặc biệt, những khoản cho vay trong những năm gần đây ngày càng tăng vọt khi nhiều quốc gia khác phải vật lộn để trả nợ cho việc xây dựng cơ sở hạ tầng thuộc siêu dự án “Vành đai và Con đường”, theo một nghiên cứu được công bố hôm nay (28/3).

Theo báo cáo của các nhà nghiên cứu từ Ngân hàng Thế giới, Trường Harvard Kennedy, AidData và Viện Kiel, gần 80% khoản cho vay cứu trợ được thực hiện từ năm 2016 đến năm 2021, chủ yếu dành cho các nước có thu nhập trung bình bao gồm Argentina, Mông Cổ và Pakistan.

Trung Quốc đã cho vay hàng trăm tỷ đô-la để xây dựng cơ sở hạ tầng ở các nước đang phát triển, nhưng việc cho vay đã giảm dần kể từ năm 2016 do nhiều dự án không trả được cổ tức tài chính như mong đợi.

Carmen Reinhart, cựu nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Thế giới và là một trong những tác giả của nghiên cứu, cho biết: "Bắc Kinh cuối cùng đang cố gắng giải cứu các ngân hàng của chính họ. Đó là lý do tại sao họ lao vào hoạt động cho vay cứu trợ quốc tế đầy rủi ro".

Nghiên cứu cho thấy các khoản cho vay của Trung Quốc đối với các quốc gia gặp khó khăn về nợ tăng từ dưới 5% trong danh mục cho vay ở nước ngoài vào năm 2010 lên 60% vào năm 2022.

Argentina nhận được nhiều nhất, với 111,8 tỷ USD, tiếp theo là Pakistan với 48,5 tỷ USD và Ai Cập với 15,6 tỷ USD. Có 9 quốc gia nhận được ít hơn 1 tỷ USD cho vay.

Các dòng hoán đổi thanh khoản của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC) chiếm 170 tỷ USD tài trợ giải cứu, bao gồm ở Suriname, Sri Lanka và Ai Cập. Các khoản vay bắc cầu hoặc hỗ trợ cán cân thanh toán của các ngân hàng quốc doanh Trung Quốc chiếm 70 tỷ USD. Đáo hạn của cả hai loại khoản vay là 140 tỷ USD.

Nghiên cứu chỉ trích một số ngân hàng trung ương có khả năng sử dụng các dòng hoán đổi PBOC để tăng số liệu dự trữ ngoại hối của họ một cách giả tạo.

Brad Parks, một trong những tác giả của báo cáo, đồng thời là giám đốc của AidData, một phòng thí nghiệm nghiên cứu tại Đại học William & Mary ở Hoa Kỳ, cho biết hoạt động cho vay cứu trợ của Trung Quốc là "không rõ ràng và không có sự phối hợp".

Báo cáo cho biết các khoản vay cứu trợ chủ yếu tập trung ở các nước có thu nhập trung bình, chiếm 4/5 khoản vay, do rủi ro mà chúng gây ra cho bảng cân đối kế toán của các ngân hàng Trung Quốc, trong khi các nước có thu nhập thấp được cung cấp thời gian ân hạn và gia hạn thời gian đáo hạn.

Trung Quốc đang đàm phán tái cơ cấu nợ với các quốc gia bao gồm Zambia, Ghana và Sri Lanka và đã bị chỉ trích vì trì hoãn quá trình này. Đáp lại, nước này đã kêu gọi Ngân hàng Thế giới và Quỹ Tiền tệ Quốc tế cũng đề xuất giảm nợ.

Hồng Vân (Theo Reuters)