Năm 2022, ngành thủy sản Việt Nam tăng trưởng kỷ lục, với doanh số xuất khẩu đạt 11 tỷ USD. Một số ngành hàng “top” đầu tiếp tục duy trì vị thế, như tôm đạt kim ngạch xuất khẩu lên tới 4,3 tỷ USD, cá tra đạt doanh số kỷ lục lên tới 2,4 tỷ USD.

Sự tăng trưởng kỷ lục của ngành thủy sản, trong bối cảnh thế giới đang thắt chặt chi tiêu là điều đáng mừng. Dù vậy, một số quan điểm cho rằng, nếu Trung Quốc, một trong những thị trường xuất khẩu thủy sản chủ lực của Việt Nam mở cửa sớm hơn, có thể kim ngạch xuất khẩu sẽ vượt mức 11 tỷ USD.

Bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) nhìn nhận, từ ngày 8/1, khi Trung Quốc bước vào giai đoạn “bình thường mới” và mở cửa trở lại, đây sẽ là điểm đến tiềm năng nhất của doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trong năm 2023.

Ngành thủy sản chờ đợi điều gì, khi Trung Quốc mở cửa?

Từ ngày 1/8, Trung Quốc sẽ mở cửa trở lại, theo bà, động thái này sẽ tác động thế nào tới ngành thủy sản Việt Nam?

-Việc Trung Quốc mở cửa biên giới từ ngày 8/1 có thể xem là một sự tháo gỡ rào cản rất nặng nề trước đây, sau hơn 2 năm nước này kiểm soát chặt chẽ dịch Covid-19. Sự kiểm soát này gây tâm lý cực kỳ hoang mang và nặng nề cho doanh nghiệp. 

Đơn cử nếu doanh nghiệp bị cảnh báo về Covid-19 thì việc quay trở lại thị trường Trung Quốc là vô cùng khó khăn. Có thể nói, việc Trung Quốc mở cửa trở lại cũng đồng nghĩa với ách tắc được tháo gỡ, tâm lý các doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp chế biến xuất khẩu thủy sản nói riêng là rất phấn khởi.

Việc mở cửa như vậy cũng đồng nghĩa với nhu cầu tiêu thị thủy hải sản của thị trường Trung Quốc sẽ phục hồi rất mạnh mẽ, nhất là những ngành hàng dịch vụ như du lịch, ẩm thực…, điều này sẽ kích cầu tiêu thụ thủy hải sản và đây cũng là những cơ hội rất tốt cho các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy hải sản của Việt Nam.

Các doanh nghiệp Việt Nam có thể tăng sản lượng xuất khẩu các mặt hàng thủy hải sản sang thị trường tỷ dân này trong năm nay.

Có thế nói đây là tin vui với các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trong bối cảnh kinh tế thế giới cuối năm 2022, đầu 2023 lâm vào đình trệ, lạm phát đang lún sâu vào các nền kinh tế, trong đó có nhiều nước là thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam, đặc biệt là nhóm các nước G7. 

Điều này đang làm cho nhu cầu tiêu thụ thủy hải sản ở các thị trường này sụt giảm, ảnh hưởng đến sản lượng xuất khẩu của các doanh nghiệp xuất khẩu thủy hải sản Việt Nam. 

Bởi vậy, việc mở cửa của thị trường Trung Quốc sẽ là một cơ hội lớn cho các doanh nghiệp thủy sản trong nước có thêm sự lựa chọn một thị trường tiềm năng rộng lớn để thay thế cho các thị trường khác trong năm 2023. Do đó, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy hải sản chắc chắn sẽ tập trung vào thị trường Trung Quốc trong năm nay.

Là một thị trường rất lớn, với dân số hơn 1 tỷ dân, ngành thủy sản Việt Nam đang phải cạnh tranh khốc liệt với nhiều quốc gia khác để chiếm thị phần ở Trung Quốc. Theo bà, lợi thế của chúng ta nằm ở đâu?

-Hiện nay, Ấn Độ và Ecuador vẫn đang giữ vị trí số 1 và 2 về xuất khẩu mặt hàng tôm vào thị trường Trung Quốc. Vì vậy, áp lực mặt hàng tôm của Việt Nam sẽ đối mặt với sự cạnh tranh rất lớn từ hai quốc gia này. 

Đối với mặt hàng cá tra thì tình hình có phần khả quan hơn. Lợi thế và cơ hội của các doanh nghiệp xuất khẩu cá tra của Việt Nam sẽ lớn hơn nhiều bởi từ trước đến nay mặt hàng cá tra của Việt Nam chỉ phải cạnh tranh với mặt hàng cá rô phi của các doanh nghiệp Trung Quốc.

Dù vậy, xu hướng của thị trường Trung Quốc gần đây đang nghiêng về ưa chuộng mặt hàng cá tra của Việt Nam hơn, thêm vào đó, sản lượng cá rô phi của Trung Quốc trong thời gian gần đây cũng đang sụt giảm mạnh, nên lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam sẽ cao hơn. 

Thêm vào đó, cá tra là mặt hàng có giá thành vừa phải, hợp với túi tiền người tiêu dùng Trung Quốc, cùng với đó, do Việt Nam gần với Trung Quốc nên quá trình vận chuyển đi lại cũng dễ dàng hơn, chi phí vận tải cũng thấp hơn nên giúp doanh nghiệp cạnh tranh tốt hơn. 

Nếu nói về một số lợi thế, thủy sản Việt Nam có vị trí địa lý gần với Trung Quốc, chi phí logistics và rủi ro thấp hơn các thị trường khác.

Vậy còn những khó khăn, thách thức thì sao, thưa bà?

-Thứ nhất, các doanh nghiệp phải xác định rằng Trung Quốc trong thời gian qua đã không còn là thị trường dễ tính nữa. Đặc biệt là sau khi Trung Quốc ban hành các lệnh 248 và 249 liên quan đến việc kiểm soát chặt chẽ an toàn thực phẩm và kiểm soát chặt chẽ các doanh nghiệp được phép đăng ký xuất khẩu hàng hóa nông thủy sản sang thị trường này cũng như những sản phẩm được phép xuất khẩu vào thị trường. 

Tức là sản phẩm xuất khẩu phải nằm trong danh mục mà cơ quan hải quan nước này phê duyệt. Đây là điều mà các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản Việt Nam cần phải nắm rõ thông tin này. Thông tin có thể tìm kiếm trực tiếp trên chính trang tin của doanh nghiệp Trung Quốc hoặc thông qua cổng thông tin từ Bộ Công Thương, Bộ NN&PTNT của Việt Nam để nắm rõ.

Thứ hai, các doanh nghiệp phải luôn luôn chú ý đến vấn đề an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Bởi người tiêu dùng Trung Quốc bây giờ cũng đã không còn dễ dãi với các mặt hàng nhập khẩu có tính trôi nổi trên thị trường, đặc biệt là thực phẩm.

Khi nhận thức được điều này, các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản của Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin để tham gia cuộc chơi trên thị trường tỷ dân này. 

Năm 2023, kim ngạch xuất khẩu thủy sản có thể trên 10 tỷ USD

Bà đánh giá thế nào về triển vọng xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam trong năm 2023?

-Tôi tin rằng năm 2023 chúng ta vẫn có thể đạt được con số 10 tỷ USD, bởi vì năm 2022 chúng ta cán đích 11 tỷ USD. Những lợi thế của năm 2022 đang mất dần vào quý IV/2022 và dự báo tiếp tục sẽ sang quý I/2023 vì lạm phát đã ngấm sâu vào tất cả các lĩnh vực tiêu thụ trên thị trường thế giới.

Cho nên, ít nhất cho đến quý I/2023, xuất khẩu sẽ bị sụt giảm bởi hiện nay các đơn hàng bị sụt giảm rất mạnh. Nhiều doanh nghiệp không nhận được đơn hàng cho quý I/2023. 

Tuy nhiên, cũng hy vọng là ít nhất từ nửa cuối năm 2023, nhu cầu của thị trường sẽ hồi phục lại dần, kinh tế của các nước cũng hồi phục lại dần, khi đó chúng ta sẽ có đà để xuất khẩu trở lại.

Vậy, riêng việc xuất khẩu sang Trung Quốc trong năm 2023, bà có nhận định thế nào?

-Thủy sản được xem là ngành có lợi lớn khi Trung Quốc mở cửa thị trường và nhu cầu tiêu thụ của Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng khi việc đi lại tại nước này cũng được nới lỏng. Dự báo, kim ngạch sẽ còn tăng mạnh.

Hiện tại, chúng tôi đã đặt hàng một số chuyên gia và họ sẽ vào Trung Quốc để có đánh giá và dự báo cho thị trường này. Năm 2022, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang thị trường Trung Quốc đạt khoảng 1,6 tỷ USD, nhưng chúng tôi hi vọng năm nay con số có thể cao hơn.

Xin trân trọng cảm ơn bà !