Trong tháng 4, nền kinh tế lớn thứ hai thế giới không chỉ tăng cường mua nhiều than từ Nga mà còn giảm các hạn chế nhập khẩu đối với tất cả các loại than của nhiều nhà cung cấp lâu đời, đây là một động thái mà các nhà phân tích cho rằng sẽ có lợi nhất cho các nhà sản xuất Nga.

Nhập khẩu than tăng gấp đôi

Theo thống kê thương mại của Refinitiv, nhập khẩu than của Trung Quốc từ Nga đã tăng gấp đôi trong khoảng thời gian từ tháng 3 đến tháng 4, đạt 4,42 triệu tấn.

Kể từ năm ngoái, Nga đã vượt Australia trở thành nhà cung cấp lớn thứ hai của Trung Quốc, chiếm 19% lượng than nhập khẩu của nước này, tăng từ 14 phần trăm trong tháng Ba.

Thương mại than phát đạt mang lại lợi ích cho cả hai bên.

Mặc dù cam kết mạnh mẽ để giải quyết thảm họa khí hậu, Trung Quốc hiện đang tập trung vào việc phục hồi nền kinh tế của mình, vốn đòi hỏi than đá để giúp chạy các nhà máy điện và sản xuất thép cho các dự án cơ sở hạ tầng.

Bên cạnh đó, Nga rất cần những quốc gia nhập khẩu mới cho nhiên liệu hóa thạch của mình.

Trung Quốc, nước mua than lớn nhất thế giới, đã cam kết vào năm 2020 sẽ đạt được mức trung hòa carbon vào năm 2060. Tuy nhiên, sau thảm họa mất điện ảnh hưởng đến hàng triệu ngôi nhà và cơ sở kinh doanh vào cuối năm ngoái, nước này đã tăng cường sử dụng than.

Ước tính, hoạt động nhập khẩu than tăng 64% trong năm 2021, trong khi sản lượng nội địa đạt kỷ lục 4,13 tỷ tấn.

Những con số này được dự báo sẽ tăng hơn nữa trong năm nay do Chủ tịch Tập Cận Bình ưu tiên các dự án cơ sở hạ tầng để thúc đẩy nền kinh tế.

Theo Matthew Boyle, trưởng bộ phận phân tích khối lượng lớn khô tại nhà cung cấp dữ liệu Kpler, tháng trước, Trung Quốc đã nhập khẩu kỷ lục 1,09 triệu tấn than luyện cốc từ Nga, tăng 10% so với tháng 4 năm ngoái.

Ban đầu, nhập khẩu than bấp bênh

Lưu thông than giữa Trung Quốc và Nga giảm mạnh sau khi Moscow tấn công Ukraine vào tháng 2 và các nước phương Tây áp đặt các biện pháp trừng phạt chưa từng có đối với Nga.

Theo hãng tin Reuters, các ngân hàng Trung Quốc ban đầu do dự trong việc cung cấp tài chính cho các thương vụ mua lại hàng hóa của Nga.

Lauri Myllyvirta, nhà phân tích chính tại Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch có trụ sở tại Helsinki, nhận định: “Sau khi Nga tiến hành vụ tấn công, ban đầu, Trung Quốc và nhiều quốc gia nhập khẩu khác đã rút lại việc mua hàng để đánh giá khả năng bị phạt thứ cấp.

Thế nhưng, sự do dự đó đã biến mất vào tháng Ba.

Ông Myllyvirta giải thích: “Khi có dấu hiệu rõ ràng là EU không tiến hành đủ nhanh để cấm nhập khẩu, thì có thể gây ra nhiều khó khăn”.

Kể từ đó, Liên minh châu Âu đã phát một lệnh cấm vận đối với than của Nga, sẽ có hiệu lực vào tháng 8. Hồi đầu tháng, họ cũng đề nghị ngừng tất cả các hoạt động nhập khẩu dầu của Nga trong vòng sáu tháng.

Mức chiết khấu tốt

Hiện tại, Trung Quốc không chỉ mua một lượng lớn than của Nga mà còn thu mua với mức chiết khấu đáng kể.

Nga là nước xuất khẩu than lớn thứ ba thế giới, và giá than trên toàn thế giới đã tăng kể từ khi nước này thực hiện chiến dịch đặc biệt lên Ukraine. Kể từ đầu tháng 3, giá than kỳ hạn của ICE Newcastle đã tăng hơn 40%.

Toby Hassall, chuyên gia phân tích của Bộ phận Nghiên cứu Thị trường Than tại London Stock Exchange Group, chia sẻ: “Các lệnh trừng phạt đã dẫn đến sự phân chia nghiêm trọng của thị trường than đường biển toàn cầu trong những tháng gần đây, với nhiều nhà nhập khẩu hiện không thể hoặc không muốn mua than từ Nga.

Theo Hassall, khi lượng người mua thu hẹp lại, những nhà nhập khẩu có thể và muốn mua than từ Nga đang "trả giá thấp hơn đáng kể cho nguồn cung này so với than mua từ các nguồn khác".

Theo nhà cung cấp dữ liệu ngành công nghiệp Trung Quốc MySteel, than cốc cao cấp của Nga được giao đến cảng Jingtang ở miền bắc Trung Quốc vào tháng 4 có giá 2.710 nhân dân tệ (403 USD)/tấn.

Con số này chiết khấu mạnh hơn so với 475 USD đối với than luyện cốc của Mỹ cập cảng và 423 USD đối với than Trung Quốc.

Được biết, việc giảm giá đã tiếp tục trong tháng này.

Theo công ty dữ liệu Hithink Flush Information có trụ sở tại Hàng Châu, giá than luyện cốc của Nga tại các cảng phía bắc Trung Quốc đạt trung bình khoảng 439 USD/tấn vào cuối tuần trước. Than Úc có giá 512 USD, trong khi than Trung Quốc có giá 496 USD.

Theo Trung Quốc việc tăng cường nhập khẩu than giá rẻ của Nga không chỉ là một cử chỉ thiện chí đối với Nga, mà còn là một quyết định khôn ngoan phục vụ các yêu cầu kinh tế của chính Trung Quốc.

Tại sao Trung Quốc cần nhiều than đá?

Bất chấp các cam kết giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch, Trung Quốc vẫn yêu cầu than đá để cung cấp năng lượng cho nền kinh tế của mình. Vào năm 2021, nhiệt điện than có thể cung cấp tới 60% sản lượng điện của Trung Quốc, trong khi các lò cao sử dụng than luyện cốc sản xuất hơn 90% sản lượng thép của Trung Quốc.

Theo Cục Thống kê Quốc gia, than đá chiếm 56% tổng tiêu thụ năng lượng ở Trung Quốc vào năm ngoái.

Chuyên gia Myllyvirta giải thích: “Chính phủ Trung Quốc hiện đang thúc đẩy tất cả các loại cơ sở hạ tầng và dự án xây dựng, bao gồm cả các dự án ngành than, để cân bằng tác động của cuộc khủng hoảng bất động sản và việc phong toả các “thủ phủ kinh tế” do bùng nổ đại dịch Covid-19.

Kể từ năm ngoái, khi một cuộc khủng hoảng điện năng lớn khiến hàng triệu hộ gia đình rơi vào màn đêm tối tăm và khiến nhiều doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động, Trung Quốc đã nỗ lực tăng sản lượng than.

Thủ tướng Lý Khắc Cường hôm thứ Năm (19/5) tuyên bố rằng nguồn cung cấp điện nhất quán là yếu tố quan trọng đối với khát vọng tăng trưởng của Trung Quốc.

Bên cạnh đó, ông Li nói trong chuyến thăm một trung tâm truyền tải điện ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc sẽ "kiên quyết" ngăn chặn tình trạng mất điện khác trong năm nay.

Cơ quan Quản lý Năng lượng Quốc gia đã đặt mục tiêu sản xuất 4,4 tỷ tấn cho các mỏ của Trung Quốc trong năm nay, tăng 300 triệu so với sản lượng kỷ lục của năm ngoái.

Trong một động thái khác để đảm bảo nguồn cung, chính phủ nước này đã giảm tất cả thuế nhập khẩu than xuống 0 trong khoảng thời gian từ ngày 1 tháng 5 năm nay đến ngày 30 tháng 3 năm 2023. Các mức thuế trước đây dao động từ 3% đến 6%, tùy thuộc vào loại than.

Do hiệp định thương mại tự do giữa Trung Quốc và các quốc gia ASEAN, Indonesia, nhà cung cấp số 1 hiện nay của Trung Quốc, đã được hưởng mức thuế bằng 0 trong nhiều năm. Tuy nhiên, cho đến tháng này, Nga vẫn phải chịu các nghĩa vụ thuế của mình.

Một sự kết nối thương mại giữa Trung Quốc và Nga có thể dễ dàng hơn.

Tháng trước, cây cầu đường sắt đầu tiên nối hai nước đã được xây dựng. Theo truyền thông nhà nước Trung Quốc, cây cầu dài 2.215 mét này chủ yếu được sử dụng để chuyển than, quặng sắt và các mặt hàng khác từ Nga sang Trung Quốc.

Lê Na (Theo CNN)