Trong nửa đầu năm 2023, Trung Quốc nhập khẩu dầu thô của Nga trung bình 2,13 triệu thùng mỗi ngày (bpd), giúp Nga vượt lên đối tác Saudi Arabia nắm vị trí là nhà cung cấp lớn nhất cho nhà nhập khẩu dầu thô hàng đầu thế giới, theo ước tính của Financial Times dựa trên dữ liệu hải quan Trung Quốc.

Theo tính toán của FT, nhập khẩu từ nhà xuất khẩu dầu thô hàng đầu thế giới, Saudi Arabia, đạt trung bình 1,88 triệu thùng/ngày từ tháng 1 đến tháng 6.

Chỉ riêng trong tháng 6, Trung Quốc đã phá vỡ kỷ lục nhập khẩu dầu thô của Nga, theo dữ liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc được Reuters trích dẫn. Cụ thể, nhập khẩu của Trung Quốc từ Nga đạt trung bình 2,56 triệu thùng/ngày, tăng 44% so với cùng tháng năm 2022.

Trước đó vào tháng 5, Trung Quốc đã nhập khẩu 2,29 triệu thùng/ngày khi các nhà máy lọc dầu của họ tiếp tục mua dầu giảm giá của Nga.

Trong khi đó, nhập khẩu dầu thô từ Saudi Arabia cũng tăng trong tháng 6, so với tháng 5 và tháng 6 năm ngoái. Nhưng ở mức 1,93 triệu thùng/ngày vào tháng 6 năm 2023, lượng nhập khẩu đó vẫn kém so với mức nhập khẩu dầu thô kỷ lục của Trung Quốc từ Nga.

Tổng lượng dầu nhập khẩu của Trung Quốc cũng đang tăng mạnh. Nhập khẩu dầu thô của Trung Quốc trong tháng 6 đã tăng 45,3% so với cùng kỳ năm ngoái lên mức cao thứ hai hàng tháng được ghi nhận, do các nhà máy lọc dầu tiếp tục tích trữ hàng tồn kho mặc dù nhu cầu trong nước yếu.

Nhập khẩu dầu trong tháng 6 đạt tổng cộng 12,67 triệu thùng/ngày, tăng mạnh so với một năm trước khi đất nước vẫn đang trong thời gian phong tỏa vì Covid-19.

Nhờ tăng cường nhập khẩu, lượng tồn kho dầu thô của Trung Quốc tiếp tục tăng trong bối cảnh kinh tế vĩ mô không chắc chắn. Theo dữ liệu từ tư vấn hàng hóa Vortexa ước tính lượng dầu ở các kho dự trữ trên đất liền của Trung Quốc đạt 980 triệu thùng vào cuối tháng 6, chỉ thấp hơn 20 triệu thùng so với mức kỷ lục được ghi nhận vào 8-2020.

Trong khi đó, hoạt động mua dầu tích trữ của Trung Quốc diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới phục hồi chậm chạp. Đồng thời, cho thấy các biện pháp trừng phạt của phương Tây giáng vào Nga đang định hình lại thị trường dầu mỏ toàn cầu. Trung Quốc đang nhận được lợi ích kép: mua dầu thô giá rẻ và có cơ hội thúc đẩy xuất khẩu các sản phẩm dầu mỏ tinh chế.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây nhằm vào Nga sau chiến sự Ukraine đã khiến các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc chú ý đến vấn đề an ninh năng lượng.

Michal Meidan, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu năng lượng Trung Quốc tại Viện Nghiên cứu năng lượng Oxford, hạ thấp kiến giải về an ninh năng lượng. “Chắc chắn có một nhận thức ở Trung Quốc rằng môi trường bên ngoài đang xấu đi và nước này đang chuẩn bị cho các biện pháp trừng phạt, nhưng ý thức đó đã tồn tại trong nhiều năm”, Meidan nói.

Dữ liệu hải quan cho thấy Bắc Kinh mua dầu giá rẻ của Nga nhiều hơn dầu từ các nước khác trong liên minh OPEC+ khác kể từ khi chiến tranh ở Ukraine nổ ra.

So với giá dầu của Saudi Arabia, dầu của Nga rẻ hơn 9 USD Mỹ mỗi thùng vào cuối năm 2022 và 11 USD mỗi thùng vào tháng 6 vừa qua.

Nhưng các nhà phân tích lưu ý, mức chiết khấu dầu của Nga thấp hơn so với mức chiết khấu đối với dầu của Iran hoặc Venezuela.

Sự xoay trục của hoạt động mua dầu của Trung Quốc về phía Nga dường như mang tính cơ hội hơn là một sự thay đổi mang tính hệ thống.

Các nhà phân tích của Công ty dữ liệu thị trường Kpler chỉ ra rằng, các công ty lọc dầu Trung Quốc có động lực mạnh mẽ để tăng cường sản xuất, nhờ biên lợi nhuận chế biến dầu của họ cao hơn tới 3 đô la mỗi thùng so với các đối thủ châu Á.

Kpler dự báo lợi thế sử dụng dầu giá rẻ của Nga sẽ cho phép các công ty lọc dầu của Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu và chiếm lĩnh thị trường, gây áp lực lên các nhà sản xuất nhiên liệu ở Hàn Quốc và Nhật Bản.

Điệp Nguyễn (Theo Oilprice, FT)