Lithium là thành phần quan trọng trong pin sạc cho xe điện và nguồn năng lượng mặt trời/gió. Trong khi đó, mật độ năng lượng cao và tuổi thọ dài của pin lithium-ion cũng khiến chúng trở thành thành phần phổ biến trong các thiết bị điện tử tiêu dùng như điện thoại thông minh và máy tính xách tay.

Trung Quốc không chỉ thống trị ngành công nghiệp lọc lithium toàn cầu mà còn kiểm soát phần lớn chuỗi cung ứng lithium. Trớ trêu thay, chính Trung Quốc lại sở hữu chưa đến 7% trữ lượng lithium của thế giới.

Đây cũng là nhà nhập khẩu và tinh chế kim loại lớn nhất, tiêu thụ tới 70% tổng lượng hợp chất lithium. Trong khi đó, quốc gia này chiếm 70% sản lượng lithium toàn cầu, chủ yếu dành cho các nhà sản xuất pin lithium trong nước.

Giá lithium giảm vào năm 2023, nguồn cung vẫn còn gây tranh cãi

Trong khi Mỹ và một số quốc gia châu Âu muốn thoát khỏi sự thống trị này của Trung Quốc thì chính Trung Quốc vẫn tiếp tục lùng sục khắp thế giới để tìm nguồn lithium.

Trên thực tế, vài ngày trước, Bloomberg đã đưa tin rằng nhà sản xuất linh kiện pin nổi tiếng của Trung Quốc CNGR đang xem xét các phương án mua cổ phần tại các mỏ nước muối của Argentina trong nỗ lực xây dựng một mắt xích khác trong chuỗi cung ứng của mình.

Theo báo cáo, đích thân các giám đốc điều hành CNGR đã xem xét ba mỏ ở Argentina vào tuần trước, bao gồm dự án Jama ở tỉnh Jujuy và dự án Rincon ở tỉnh Salta. Công ty CNGR đặt mục tiêu phát triển chuỗi cung ứng lithium thượng nguồn cho khách hàng ở các quốc gia phương Tây.

Gần đây, công ty này đã thành lập 90% cổ phần trong dự án nước muối Solaroz Lithium của Lithium Energy Ltd. ở Argentina. Trong khi đó, công ty và quỹ đầu tư tư nhân châu Phi Al Mada đã ký thỏa thuận xây dựng một trung tâm công nghiệp ở Maroc vào tháng 9 năm ngoái.

Chỉ vài tuần trước, POSCO Holdings và CNGR của Trung Quốc đã công bố thành lập các cơ sở sản xuất niken và tiền chất tại Pohang, Hàn Quốc, đánh dấu bước tiến đáng kể trong chuỗi cung ứng nguyên liệu pin toàn cầu.

Ấn Độ cũng có những động thái nhằm đảm bảo nguồn cung cấp lithium

Trong khi đó, nước láng giềng Ấn Độ của Trung Quốc đang nỗ lực đảm bảo nguồn cung cấp lithium của riêng mình. Theo báo cáo phương tiện truyền thông, nhà sản xuất vật liệu pin Altmin hiện đang thảo luận với chính phủ Australia để tiếp cận nguồn cung cấp lithium của quốc gia đó.

Là nhà sản xuất vật liệu hoạt tính cực âm duy nhất của Ấn Độ, Altmin lấy lithium cacbonat từ Brazil và Bolivia. Do thiếu các cơ sở chế biến lithium, chính phủ nước này tiếp tục đưa ra các ưu đãi để khuyến khích các công ty tư nhân thành lập các cơ sở này tại địa phương.

Khoảng một năm trước, Altmin đã hợp tác với Yacimientos de Litio Bolivianos thuộc sở hữu nhà nước của Bolivia để thành lập một nhà máy ở nước này nhằm sản xuất vật liệu lithium sắt photphat. Altmin cuối cùng có kế hoạch cung cấp nguồn lithium cacbonat từ nhà máy Bolivia của YLB cho các hoạt động ở Ấn Độ. Ngoài ra, công ty được cho là đang dự tính xây dựng các nhà máy lọc lithium ở Brazil và Australia.

Bản lề thị trường lithium ở Trung Quốc và châu Phi

Khi thế giới chuyển sang sử dụng năng lượng bền vững, sự sẵn có của lithium có thể sẽ đóng một vai trò quan trọng trong sự thành công và hiệu quả của các dự án năng lượng tái tạo trong tương lai. Trung Quốc có số lượng xe điện lớn nhất thế giới và cũng là nhà tinh chế lithium hàng đầu.

Trong những năm qua, Trung Quốc đã thiết lập thế độc quyền trong chuỗi cung ứng một số khoáng sản, bao gồm coban, lithium và nhiều kim loại đất hiếm.

Các nước giàu lithium ở châu Phi từ lâu đã thu hút được sự quan tâm của Trung Quốc. Chỉ có khoảng 5% trữ lượng quặng lithium tự nhiên toàn cầu là ở châu Phi. Một số quốc gia như Cộng hòa Dân chủ Congo, Ethiopia, Ghana và Mali, cùng một số quốc gia khác, có trữ lượng lithium khá lớn. Trong bối cảnh nhu cầu toàn cầu về linh kiện pin, đây là cơ hội lý tưởng để tạo ra doanh thu đáng kể.

Con đường dẫn tới sự bùng nổ ngành công nghiệp lithium ở châu Phi

Điều đó nói lên rằng, việc thiết lập một nhà máy chế biến lithium chính thức ở bất kỳ quốc gia châu Phi nào cũng sẽ yêu cầu nguồn cung cấp điện và lithium thô ổn định. Những thách thức lớn khác bao gồm việc thiếu cơ sở hạ tầng giao thông và tình hình chính trị thất thường trong khu vực.

Tuy nhiên, báo cáo phân tích này chỉ ra rằng người Trung Quốc tiếp tục thu mua các mỏ đất hiếm và các khoáng sản khác ở châu Phi, gửi nguyên liệu thô về Trung Quốc để tinh chế. Trong khi đó, châu Phi cần sự thúc đẩy này của Trung Quốc để phát triển ngành công nghiệp lithium của riêng mình, ít nhất là trong ngắn hạn.

Để châu Phi được hưởng lợi hoàn toàn từ nguồn cung lithium của mình, châu lục này phải tăng cường năng lực và quản lý hiệu quả mối quan hệ với Trung Quốc.

Đến thời điểm đó, tranh chấp đang diễn ra ở Namibia có thể tạo tiền lệ cho các quốc gia châu Phi sản xuất lithium khác đảm bảo các điều khoản tốt hơn với Trung Quốc.

Cuối cùng, sự thành công của quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu có thể phụ thuộc vào việc châu Phi đàm phán việc thăm dò lithium với Trung Quốc và các quốc gia phát triển khác hiệu quả như thế nào.

Lê Na (Theo Oilprice)