400.000 người không thể tiếp cận tiền gửi tiết kiệm của chính mình

Peter đã gửi khoản tiết kiệm cả đời khoảng 6 triệu USD vào tài khoản của anh tại 3 ngân hàng nhỏ ở tỉnh Hà Nam, miền Trung Trung Quốc. Nhưng anh đã không thể truy cập vào tài khoản của mình kể từ tháng 4.

Peter, doanh nhân 45 tuổi này chỉ là một trong số hàng nghìn người đã đấu tranh để thu hồi tiền gửi tiết kiệm từ ít nhất 6 ngân hàng ở các tỉnh nông thôn miền Trung Trung Quốc.

"Tôi sắp bị suy nhược thần kinh. Tôi không thể ngủ được", Peter nói với CNN Business.

Khi anh cố gắng truy cập tài khoản của mình, một thông báo sẽ xuất hiện trên trang chủ thông báo cho anh biết rằng trang web đang được bảo trì và các dịch vụ sẽ không khả dụng trong một thời gian, Peter nói với CNN Business. Hai tháng sau, những dịch vụ đó vẫn chưa được khôi phục.

Rắc rối bắt đầu vào tháng 4, khi 4 ngân hàng ở Hà Nam đình chỉ hoạt động rút tiền mặt.

Ở Trung Quốc, các ngân hàng địa phương chỉ được phép nhận tiền gửi từ cơ sở dữ liệu khách hàng ở địa phương, nhưng các nhà chức trách nói rằng "nền tảng của bên thứ ba" đã được sử dụng để lấy tiền từ những người gửi tiền bên ngoài khu vực. Ví dụ như trong trường hợp của Peter, quê hương của anh ấy cách các ngân hàng ở Hà Nam hơn 700 dặm.

Cơ quan quản lý ngân hàng quốc gia đã cáo buộc một cổ đông lớn của bốn ngân hàng thu hút tiền bất hợp pháp từ những người gửi tiết kiệm. "Henan New Fortune Group, một cổ đông của bốn ngân hàng ở nông thôn, đã nhận trái phép tiền của người dân thông qua cấu kết nội bộ và bên ngoài, sử dụng các nền tảng của bên thứ ba và các nhà môi giới quỹ", Ủy ban Quản lý Ngân hàng và Bảo hiểm Trung Quốc nói với Tân Hoa xã vào tháng 5.

"Cảnh sát đã mở một vụ án để điều tra về vấn đề này", đại diện Uỷ ban này nói thêm.

Các cuộc chạy đua thu hút tiền gửi tiết kiệm vào các ngân hàng nhỏ của Trung Quốc đã trở nên thường xuyên hơn trong những năm gần đây và một số bị cáo buộc là có hành vi sai trái hoặc tham nhũng về tài chính. Nhưng các chuyên gia lo ngại rằng một vấn đề tài chính lớn hơn nhiều có thể đang rình rập, gây ra bởi sự sụp đổ từ một vụ sụp đổ bất động sản và các khoản nợ xấu tăng cao liên quan đến đại dịch Covid-19.

Chưa có ước tính chính thức về tổng số tiền mà người gửi tiền tiết kiệm tại các ngân hàng này không thể rút. CNN Business không nhận được bình luận từ cảnh sát địa phương hoặc cơ quan quản lý ngân hàng quốc gia.

Theo ước tính vào tháng 4 của Sanlian Lifeweek , một tạp chí thuộc sở hữu nhà nước, có tới 400.000 khách hàng ngân hàng trên khắp Trung Quốc không thể tiếp cận khoản tiền tiết kiệm của họ.

Đó là một sự sụt giảm của hệ thống ngân hàng rộng lớn của Trung Quốc, nhưng khoảng 1/4 tổng tài sản của ngành được nắm giữ bởi khoảng 4.000 người cho vay nhỏ, thường có cấu trúc quản trị và sở hữu không rõ ràng và dễ bị tham nhũng và suy thoái kinh tế hơn, các chuyên gia cho biết.

Frank Xie, giáo sư tại Đại học Nam Carolina Aiken, người nghiên cứu về kinh doanh Trung Quốc, cho biết: "Phạm vi của các vụ bê bối ngân hàng trong đó các quan chức ngân hàng biển thủ và ăn cắp tiền từ người gửi tiền là đáng báo động và những gì bị phanh phui chỉ có thể là phần nổi của tảng băng”.

Điều gì đằng sau sự việc ở Hà Nam?

Tại Hà Nam, Ủy ban Điều tiết Bảo hiểm và Ngân hàng Trung Quốc đã đổ lỗi cho công ty đầu tư tư nhân nắm giữ cổ phần lớn tại cả bốn công ty cho vay.

Cụ thể, vào tuần trước, cảnh sát Hà Nam cho biết một băng nhóm tội phạm do người kiểm soát công ty đầu tư cầm đầu "bị tình nghi sử dụng các ngân hàng nông thôn để phạm tội nghiêm trọng". Cảnh sát cho biết một số nghi phạm đã bị bắt.

Cuối ngày 20/6 vừa qua, 4 ngân hàng tại Hà Nam cho biết họ sẽ bắt đầu thu thập thông tin từ những khách hàng bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa hệ thống giao dịch trực tuyến của mình. Động thái này là do các cơ quan quản lý tài chính yêu cầu, các ngân hàng đã bổ sung trong các báo cáo riêng trên trang web của họ mà không cần giải thích thêm.

Đó là điều không mấy thoải mái cho khách hàng của các ngân hàng. Khoản tiền gửi lên tới 500.000 nhân dân tệ (gần 75.000 USD) được đảm bảo trong trường hợp ngân hàng gặp sự cố, nhưng điều đó là không đủ đối với một số người – giống như Peter - và nếu cuộc điều tra của Chính phủ phát hiện ra rằng khoản tiết kiệm của người dân với ngân hàng là giao dịch không hợp pháp, họ có thể mất tất cả.

"Tôi khá lo lắng về cách chính quyền sẽ xử lý tiền của chúng tôi", Ye, một công nhân 30 tuổi đến từ thành phố Đông Quan, tỉnh Quảng Đông - cách các ngân hàng anh sử dụng ở Hà Nam khoảng 1.500 km nói. Anh cho biết anh có tổng cộng 160.000 nhân dân tệ (khoảng 24.000 USD) tiền gửi vào các ngân hàng này.

Anh chia sẻ: “Chúng tôi được các ngân hàng thông báo rằng các sản phẩm tiền gửi là hợp pháp và chúng được bảo vệ bởi chương trình bảo hiểm tiền gửi tiết kiệm. Chúng tôi chỉ muốn lấy lại tiền của mình”.

Bốn ngân hàng - Yuzhou Xinminsheng Village Bank, Shangcai Huimin County Bank, Zhecheng Huanghuai Community Bank, New Oriental Country Bank of Kaifeng - chưa trả lời yêu cầu bình luận.

Sức khỏe tài chính suy giảm

Cuộc khủng hoảng tiền gửi tiết kiệm tại Hà Nam diễn ra vào thời điểm niềm tin của công chúng vào hệ thống ngân hàng của Trung Quốc đang suy yếu.

Trong thập kỷ qua, Bắc Kinh đã kiểm soát hoạt động của các "ngân hàng ma" - có nghĩa là các tổ chức tài chính cho vay ngoài sổ sách, không được kiểm soát - do lo ngại rằng hầu hết các khoản tiền đã được chuyển sang các nhà phát triển bất động sản và các dự án cơ sở hạ tầng của chính quyền địa phương, dẫn đến nợ nần chồng chất nhanh chóng và rủi ro tài chính ngày càng tăng.

Vào năm 2019, Trung Quốc đã nắm quyền kiểm soát Baoshang Bank, có trụ sở tại Nội Mông, với lý do bên cho vay có rủi ro tín dụng nghiêm trọng. Đây là vụ tịch thu ngân hàng đầu tiên ở Trung Quốc trong hơn 20 năm qua và công ty cho vay bị tuyên bố phá sản.

Logan Wright, Giám đốc nghiên cứu thị trường Trung Quốc tại Rhodium Group cho biết: “Các tổ chức tài chính vẫn đang phải vật lộn với một số thiệt hại gây ra, đặc biệt là ở các tỉnh phía đông bắc, trung tâm và miền tây của Trung Quốc, nơi các hoạt động ngân hàng ma đã mở rộng nhanh nhất trong thập kỷ qua”.

Điều này khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn, "sự suy thoái liên tục của nền kinh tế trong đại dịch Covid-19 đã khiến các tổ chức tài chính cũng phải đối mặt với những rủi ro tín dụng mới", Wright nói thêm.

Sơn Tùng (Theo CNN)