“Tại sao tôi phải tiêu tiền?”

Giảm bớt áp lực thất nghiệp và nâng cao triển vọng tăng trưởng tài sản công là một trong những nhiệm vụ chính được các nhà lãnh đạo hàng đầu Trung Quốc vạch ra trong năm mới, khi nền kinh tế hậu Covid phải vật lộn trước rủi ro giảm lạm phát dai dẳng trong bối cảnh thị trường bất động sản sụt giảm và tâm lý kinh doanh ảm đạm.

Nhưng bất chấp nguồn tiết kiệm dồi dào và sự hấp dẫn của các dịch vụ VIP từ các nhà quản lý tài sản tại ngân hàng, ngay cả những người Trung Quốc tương đối giàu có cũng không còn mặn mà với việc đầu tư hoặc chi tiêu như trước.

“Thị trường chứng khoán và bất động sản đang suy thoái và hầu hết các loại hình đầu tư đều bị thu hẹp, không ai dám chi tiêu”, một chủ doanh nghiệp nhỏ tên Huo đến từ trung tâm công nghệ phía nam Trung Quốc, Thâm Quyến cho biết.

“Nền kinh tế không tốt nên ai cũng lo lắng cho tương lai, vậy tại sao tôi phải tiêu tiền? Tiêu dùng không thể được thúc đẩy bằng cách mua thêm quần áo hoặc đồ trang sức”, Huo nói.

Dữ liệu chính thức đã chứng minh sự bi quan của Huo. Theo Cục Thống kê Quốc gia, doanh số bán bất động sản theo diện tích sàn trong 11 tháng đầu năm 2023 đã giảm 8% so với cùng kỳ năm ngoái. So với năm 2019, mức giảm là hơn 32%.

Doanh số bán lẻ đã tăng 10,1% vào tháng 11 trong bối cảnh tiếp tục phục hồi sau quý 2 ảm đạm, mặc dù điều này chủ yếu là do cơ sở so sánh thấp vào năm ngoái.

Đối với Luo, chủ một công ty xuất khẩu dệt may và đồ nội thất cũng ở Thâm Quyến, một tia hy vọng đã xuất hiện trong vài tháng qua. Tuy nhiên, “vẫn còn sớm và sự phục hồi sẽ không nhanh chóng vì sẽ phải mất vài tháng để đặt hàng và giao sản phẩm”, Luo nói.

Daniel Zipser, đối tác cấp cao của McKinsey tại Trung Quốc, cho biết tâm lý thị trường đang “ở mức thấp nhất mọi thời đại”, mặc dù triển vọng về thị trường tiêu dùng vẫn lạc quan một cách thận trọng.

Ông nói: “Những ngày tăng trưởng hai con số về tiêu dùng của Trung Quốc đã qua rồi. Vào thời điểm đó, chúng tôi đã chứng kiến sự tăng trưởng rất mạnh mẽ về dịch vụ ăn uống, nhà hàng, quán bar và giải trí, đồng thời là sự gia tăng mạnh mẽ về du lịch”.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cho biết, tiết kiệm hộ gia đình trên toàn quốc đã tăng 17,8 nghìn tỷ nhân dân tệ (2,49 nghìn tỷ USD) vào năm 2022, với tiền gửi ngân hàng tăng khoảng 26,3 nghìn tỷ nhân dân tệ.

Các nhà kinh tế cho rằng đây là dấu hiệu đầy hy vọng rằng người tiêu dùng sẽ có tiền dư khi niềm tin được phục hồi. Nhưng câu hỏi quan trọng là khi nào điều đó sẽ xảy ra, vì cho đến nay nó vẫn chưa xảy ra, ông Zipser nói, mặc dù ông dự đoán mức tiêu thụ sẽ phục hồi nhẹ trong năm tới.

Tạo ra một “chu kỳ tích cực” trong nền kinh tế

Yao Yao, giám đốc dự án ở Thượng Hải, cho biết cô không thể không cẩn thận hơn trong việc chi tiêu dù có công việc ổn định và thu nhập ổn định.

Cô gái 28 tuổi cho biết, các nền tảng mạng xã hội tràn ngập các bài đăng về tình trạng thất nghiệp và việc tìm kiếm việc làm vô vọng đang khiến cô lo lắng.

Yao nói: “Ngay cả khi tôi muốn mua quần áo, tôi cũng sẽ do dự và nghĩ rằng tôi thực sự có rất nhiều quần áo và tôi không cần những bộ tương tự”.

Tỷ lệ thất nghiệp tại thành thị được khảo sát ở Trung Quốc đã ổn định ở mức khoảng 5% trong những tháng gần đây. Cứ năm người trong độ tuổi từ 16 đến 24 thì có hơn một người thất nghiệp khi Chính phủ ngừng công bố số liệu thất nghiệp theo độ tuổi từ tháng 7 vừa qua.

“Tiêu dùng không phải là làm rỗng túi người tiêu dùng; quan trọng hơn, đó là việc thúc đẩy một chu kỳ tích cực giữa phát triển công nghiệp, tăng việc làm, nâng cao thu nhập và tiêu dùng”, Wang Wei, người đứng đầu viện kinh tế thị trường thuộc Trung tâm Nghiên cứu Phát triển của Hội đồng Nhà nước, phát biểu tại một diễn đàn kinh tế của Đại học Renmin được tổ chức ở Bắc Kinh vào tuần trước.

“Vì vậy, việc khai thác tiềm năng tiêu dùng cần có sự hỗ trợ của các ngành sản xuất và dịch vụ. Đồng thời, cần tạo ra các ngành công nghiệp và tiêu dùng mới dựa trên nhu cầu mới nổi”, ông nói thêm.

Jeongmin Seong, đối tác tại Viện toàn cầu McKinsey, cũng chỉ ra tầm quan trọng của niềm tin kinh doanh.

“Nếu doanh nghiệp có thể nhận ra cơ hội thị trường, họ sẽ tăng cường đầu tư, dẫn đến thị trường việc làm thuận lợi. Khi người tiêu dùng nhìn thấy xu hướng này, họ sẽ tự tin hơn và bắt đầu chi tiêu,… Vì vậy, chúng ta cần thiết lập chu kỳ tích cực này”, chuyên gia Seong nói.

Các ngân hàng quốc doanh lớn nhất của Trung Quốc lại hạ lãi suất tiền gửi vào cuối tuần trước, lần thứ ba trong năm nay, một phần nhằm thúc đẩy tiêu dùng.

Nhưng theo Xu Tianchen, nhà kinh tế cấp cao tại The Economist Intelligence Unit, động thái này dường như không có tác động lớn và “thậm chí có thể có tác dụng ngược lại, vì lợi nhuận kỳ vọng từ tiền gửi thấp hơn có thể khuyến khích mọi người tiết kiệm nhiều hơn”.

EIU dự kiến mức tiêu thụ sẽ tăng 5,5% theo giá trị thực trong năm tới, nghĩa là nó sẽ tiếp tục vượt xa mức tăng trưởng thông thường.

“Tuy nhiên, khó có thể có bất kỳ thay đổi lớn nào về tiêu dùng trong năm tới. Sức mua của các hộ gia đình có thu nhập thấp sẽ tăng lên khi tình hình tài chính của họ phục hồi. Các nhà lãnh đạo phải cố gắng hết sức để thu hẹp \'khoảng cách niềm tin\' đang lan rộng trước khi người giàu và tầng lớp trung lưu sẵn sàng chi tiêu nhiều hơn”, ông Xu nói.

Hồng Vân (Theo SCMP)