Trung Quốc sẽ tái cơ cấu ba nhà sản xuất đất hiếm để thành lập một công ty nhà nước với gần 70% hạn ngạch sản xuất trong nước đối với các kim loại hiếm thiết yếu để sản xuất các sản phẩm công nghệ cao.

Động thái này nhằm đẩy nhanh sự phát triển của các nguồn tài nguyên và công nghệ chế biến, cũng như tăng cường sự kiểm soát của Bắc Kinh đối với lĩnh vực khai khoáng trước những căng thẳng thương mại kéo dài với Washington.

Bằng cách tái cơ cấu các công ty đất hiếm lớn của đất nước, chính phủ tìm cách mở rộng quyền kiểm soát từ sản xuất đến toàn bộ chuỗi cung ứng, bao gồm cả xuất khẩu. Động thái này diễn ra khi Mỹ có ý định hợp tác với Úc để tìm cách tạo ra một chuỗi cung ứng thay thế cho đất hiếm – một loại khoáng sản quý mà Trung Quốc nắm giữ sản lượng nhiều nhất trên thế giới.

China Minmetals Corporation (CMC), một công ty tài nguyên lớn thuộc sở hữu nhà nước, China Aluminium Corporation, một công ty kim loại màu lớn thuộc sở hữu nhà nước và chính quyền thành phố Ganzhou ở tỉnh Giang Tây, khu vực nổi tiếng với các mỏ đất hiếm, đang “lập kế hoạch theo công ty con niêm yết của CMC.”

Peng Huagang, Tổng thư ký Ủy ban Giám sát và Quản lý Tài sản Nhà nước, cơ quan giám sát các doanh nghiệp nhà nước, cho biết tại một cuộc họp báo trong tuần này rằng chính phủ sẽ “thúc đẩy tái cơ cấu đất hiếm để tạo ra một công ty đẳng cấp thế giới.”

Mặc dù định nghĩa về “tái cấu trúc” không rõ ràng, nhưng nếu đây là một sự hợp nhất hoàn toàn thì thị phần của công ty mới trong hạn ngạch sản xuất đất hiếm vừa và nặng ở Trung Quốc sẽ là gần 70% của đất hiếm nói chung, bao gồm cả đất hiếm nhẹ, sẽ là gần 40%.

Đất hiếm vừa và nặng, chẳng hạn như dysprosi và terbi, được coi là những nguyên tố cần thiết để sản xuất nam châm hiệu suất cao, được sử dụng trong động cơ và các thành phần khác của xe điện, và được cho là sử dụng trong máy bay không người lái và tên lửa của quân đội Mỹ.

Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từ lâu đã coi kim loại này là một phần quan trọng của nền kinh tế Trung Quốc, vào năm 2019, ông đã nói rằng “đất hiếm là một nguồn tài nguyên chiến lược quan trọng”. Một dự thảo luật về đất hiếm đã được đưa ra vào tháng 1 năm nay và đang được thảo luận tại Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc, quốc hội Trung Quốc.

Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ, Trung Quốc chiếm 60% sản lượng đất hiếm trên thế giới. Theo truyền thông Trung Quốc đưa tin, các điểm đến xuất khẩu hàng đầu của Trung Quốc hiện nay là Nhật Bản (49% theo giá trị), tiếp theo là Mỹ (15%).

Đối với lãnh đạo Tập Cận Bình, đất hiếm cũng có thể được sử dụng như một con át chủ bài trong các chính sách ngoại giao. Khi Trung Quốc phản đối việc Nhật Bản quốc hữu hóa quần đảo Senkaku vào năm 2010, Bắc Kinh đã ngừng xuất khẩu đất hiếm như một biện pháp để gây sức ép với phía Nhật Bản. Các nhà phân tích cảnh báo, động thái mới nhằm tái cấu trúc ngành công nghiệp đất hiếm có thể ảnh hưởng đến nguồn cung đất hiếm cho Nhật Bản và Mỹ.

Nhu cầu về đất hiếm ngày càng mở rộng do phát triển rộng trên toàn cầu của xe điện. Do bất ổn chính trị ở Myanmar, một nhà sản xuất đất hiếm hàng đầu khác, giá dysprosi và terbi ở Trung Quốc đã tăng lần lượt khoảng 60% và 90% so với một năm trước. Vào cuối tháng 9, Chính phủ Trung Quốc đã mở rộng hạn ngạch sản xuất đất hiếm cho năm 2021 lên 20% so với năm trước.

Huy Hoàng (Theo Asia Nikkei)