+ Kinh tế Việt Nam trong năm 2022 vẫn đạt được nhiều tiến bộ và có sự ổn định nhất định. Ông nhìn nhận thế nào về vai trò của kinh tế tư nhân trong kết quả này?

- Thời gian qua, kinh tế tư nhân trong nước liên tục duy trì tốc độ tăng trưởng khá và luôn cao hơn tốc độ tăng trưởng chung của nền kinh tế. Kinh tế tư nhân đã thực sự trở thành một trụ cột quan trọng của nền kinh tế. Trong tổng GDP năm 2020 là 6,29 triệu tỷ đồng thì kinh tế tư nhân trong nước đã tạo ra 2,46 triệu tỷ đồng, đóng góp khoảng 39,9% GDP (kinh tế nhà nước đóng góp 27,3% và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp 20,1%).

Đầu tư tư nhân trong tổng nguồn vốn đầu tư toàn xã hội tăng mạnh, với tỷ trọng đầu tư tư nhân chiếm tới xấp xỉ 60% trong tổng số vào năm 2021. Khu vực này tạo việc làm cho 85% lực lượng lao động và đóng góp quan trọng vào ngân sách nhà nước và các nguồn lực cho đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh, tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Trong năm 2022 hiện chưa có đầy đủ dữ liệu nhưng chúng ta cũng có thể thấy, kinh tế tư nhân vẫn đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của nền kinh tế.

+ Nhưng nhiều chuyên gia chưa thực sự hài lòng vì doanh nghiệp tư nhân còn nhỏ bé, chỉ đóng góp khoảng 10% GDP?

- Khu vực kinh tế tư nhân hiện bao gồm hai khu vực nhỏ gồm kinh tế tư nhân chính thức (khoảng 850.000 DN đăng ký chính thức) và khu vực kinh tế cá thể, bao gồm hơn 5,2 triệu hộ kinh doanh cá thể, các cá nhân kinh doanh và các thực thể kinh doanh cá thể khác.

Rõ ràng là chúng ta chưa thể hài lòng khi phần đóng góp lớn nhất của khu vực kinh tế tư nhân là đến từ khu vực kinh tế tư nhân không chính thức. Trong 39,19% đóng góp vào GDP của khu vực kinh tế tư nhân thì 29,5% là từ khu vực cá thể. Các doanh nghiệp đăng ký chính thức đóng góp có 9,65%, chưa bằng một phần ba mức đóng góp khu vực phi chính thức. Trong tổng số 46,57 triệu việc làm do khu vực kinh tế tư nhân tạo ra, có tới 37,5 triệu việc làm không nằm trong khu vực kinh tế tư nhân được đăng ký chính thức.

+ Chúng ta đã một lần lỡ không đạt được mục tiêu phát triển. Vậy ông đánh giá thế nào về mục tiêu năm 2025 có khoảng 1,5 triệu doanh nghiệp?

- Hiện nay, chúng ta mới có khoảng 850 nghìn doanh nghiệp đang hoạt động và có kết quả SXKD. Như vậy về mục tiêu trong giai đoạn 2021-2025, mỗi năm phải có khoảng 160.000 doanh nghiệp mới đi vào hoạt động. Nếu trừ số doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường hàng năm rất cao bằng khoảng 55-60% số doanh nghiệp thành lập mới thì để đạt mục tiêu 1,5 triệu, mỗi năm ít nhất phải có thêm 400.000 doanh nghiệp mới, gấp gần 4 lần so với con số doanh nghiệp đăng ký hàng năm hiện nay.

Đây là con số đầy thách thức nếu tính đến năm 2025. Nhưng chúng ta hoàn toàn có thể tiệm cận được mục tiêu 2 triệu DN hoạt động vào năm 2030 nếu như có những cải cách mạnh mẽ, đột phá về khung khổ pháp lý để hoàn thiện và củng cố mô hình doanh nghiệp một chủ, doanh nghiệp cá thể để cho các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyển dịch vào.

Kinh nghiệm quốc tế từ các nước OECD, Mỹ, EU hay tại nhiều quốc gia châu Á cho thấy để tăng mạnh về số lượng doanh nghiệp đăng ký thì phải phụ thuộc vào việc tăng mạnh loại hình doanh nghiệp một chủ. Nhưng các khung khổ pháp luật hiện nay của chúng ta không hề thuận lợi cho việc đăng ký, hoạt động theo hình thức doanh nghiệp một chủ.

Ở Việt Nam, ngôi sao hy vọng cho việc đạt được mục tiêu này chính là khu vực hộ kinh doanh và các cá nhân kinh doanh. Song họ vẫn đang loay hoay, lưỡng lự vì hiện chưa có được một khung khổ pháp lý thuận lợi dành cho doanh nghiệp một chủ hay doanh nghiệp cá thể - loại hình phù hợp nhất với đặc điểm và bản chất của họ để họ đăng ký. Chúng ta cần tháo gỡ được khó khăn này để hướng tới mục tiêu 1,5 triệu DN như đã đề ra.

+ Việc chính thức hóa đưa hộ kinh doanh trở thành doanh nghiệp đã được xác định từ nhiều năm trước, nhưng tình hình hầu như không biến chuyển. Vậy phải làm như thế nào?

- Cách tốt nhất là xây dựng và hoàn thiện mô hình doanh nghiệp một chủ, doanh nghiệp cá thể, thêm sự lựa chọn cho người dân thay vì các biện pháp hành chính.

Luật Doanh nghiệp cần được sửa đổi theo hướng dọn chỗ cho hộ kinh doanh cá thể lựa chọn chuyển vào. Cần cải cách hình thức doanh nghiệp tư nhân trong Luật Doanh nghiệp, trước tiên bằng việc thay đổi thuật ngữ “doanh nghiệp tư nhân” thành “doanh nghiệp cá thể” hay “doanh nghiệp một chủ” nhằm phản ánh đúng hơn bản chất pháp lý của loại hình doanh nghiệp này.

Tiếp đó là tách bạch các quy định áp dụng đối với các nhân kinh doanh, doanh nghiệp một chủ với các hình thức khác là thể nhân kinh doanh. Và cần có các quy định về chế độ kế toán, BHXH, thuế, lao động… phù hợp với loại hình doanh nghiệp một chủ hay doanh nghiệp cá thể cho phù hợp với bản chất cá nhân kinh doanh. Giảm chi phí thuế, chi phí tuân thủ của loại hình doanh nghiệp một chủ tiệm cần gần mức đối với hộ kinh doanh hiện nay. Đồng thời phân quyền việc đăng ký doanh nghiệp một chủ xuống cấp quận, huyện.

Các quy định như vậy sẽ khiến việc đăng ký kinh doanh để bước chân sang khu vực kinh doanh chính thức trở nên hấp dẫn hơn với hộ kinh doanh và những người khởi sự doanh nghiệp.

+ Đó là nói về mục tiêu số lượng. Thế còn chất lượng và sự vững mạnh. Phải làm gì để doanh nghiệp Việt lớn lên, vững vàng hơn và theo kịp thời đại?

- Chúng ta phải đẩy mạnh hơn các cải cách môi trường đầu tư kinh doanh để các DN, doanh nhân luôn giữ được nhiệt huyết khởi nghiệp, tinh thần kinh doanh, luôn dám mạo hiểm, đổi mới sáng tạo, dám đầu tư vốn ở mức cao và bài bản hơn cho công nghệ, cho các hình thức kinh doanh mới, khai thác thị trường mới. Nuôi dưỡng được tinh thần khởi nghiệp không ngừng nghỉ sẽ là nền tảng cho chất lượng và sự vững mạnh của doanh nghiệp Việt nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng.

+ Xin cảm ơn ông!

Hà Nguyễn (Thực hiện)