+ Theo ông vòng xoáy lạm phát và suy thoái mà kinh tế thế giới phải đối mặt kéo dài bao lâu và tác động tới Việt Nam thế nào?

- Vòng xoáy lạm phát và suy thoái mà kinh tế thế giới phải đối mặt sẽ còn tiếp diễn tới cuối năm 2023 và năm 2024. Theo đó, tiêu dùng và cầu nhập khẩu của thế giới giảm, doanh nghiệp phải thu hẹp sản xuất, cắt giảm lao động, giảm việc làm, giảm doanh thu, giảm lợi nhuận khả năng cắt giảm đơn hàng nhập khẩu có thể tiếp tục…

Đồng thời mâu thuẫn cạnh tranh địa chính trị ngày càng gia tăng, chưa biết cuộc chiến Nga - Ukraine sẽ đi đến đâu. Châu Âu bị chia cắt và cấm vận toàn diện và kéo dài, dẫn đến đứt gãy chuỗi cung ứng.

Chính phủ các nước tiếp tục thực hiện đồng thời chính sách tài khoá và tiền tệ thắt chặt, có thể kéo dài đến 2024, lãi suất vẫn cao. Tỷ giá USD cao… sẽ làm tăng chi phí sản xuất trong nước.

Khủng hoảng năng lượng, giá năng lượng thế giới tiếp tục ở mức cao, và đứt gãy nguồn cung năng lượng. Trung Quốc vẫn có thể tiếp tục thực hiện chính sách zero COVID-19.

Những tình hình đó gây bất lợi không nhỏ đối với kinh tế nước ta, có thể các doanh nghiệp chúng ta sẽ bị tác động mạnh.

+ Trải qua một năm đầy khó khăn trong bối cảnh thế giới biến động mạnh mẽ, nhưng năm 2022 nền kinh tế vẫn đạt được những con số đẹp, tăng trưởng GDP vượt mục tiêu, điều này nhờ đâu, thưa ông?

- Những kết quả kinh tế - xã hội đạt được trong năm 2022 nhờ có đà phục hồi từ năm 2021, bắt nguồn từ sự chuyển hướng kiểm soát dịch tốt, các chính sách phục hồi và phát triển được đưa ra kịp thời, nền kinh tế mở cửa trở lại. Khi mở cửa nền kinh tế thì hoạt động kinh tế và xã hội trong nước dần dần  bình thường hóa  lại và đó chính đó động lực để thúc đẩy phục hồi nhanh của năm 2022. Các chính sách vĩ mô được điều hành đồng bộ, linh hoạt.

Các hoạt động sản xuất kinh doanh 3 quý đầu năm phục hồi mạnh mẽ. Nhưng thế giới có nhiều biến động và nguy cơ khủng hoảng kinh tế thế giới xảy ra sẽ trầm trọng hơn khiến sự phục hồi mạnh mẽ trong 3 quý đầu của năm 2022 đã trở thành nhất thời và không kéo được sang năm 2023 này.

Tôi muốn nhấn mạnh việc này để có những chính sách phù hợp. Nếu như chúng ta lạc quan quá mức và cho rằng chúng ta đang rất tốt, phục hồi rất tốt thì sẽ ảnh hưởng đến việc ra chính sách, có thể vì quá lạc quan sẽ ra chính sách không phù hợp với tình hình thực tế.

+ Trong điều kiện và hoàn cảnh như hiện nay, làm thế nào để duy trì đà tăng trưởng?

- Theo tôi nên tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô bằng các giải pháp phù hợp, thúc đẩy tăng trưởng hợp lý, bảo đảm an sinh xã hội. Đồng thời nên miễn, giảm thuế, phí với quy mô lớn hơn so với nghị quyết 43 QH15 cho đến hết năm 2025; Giảm và ổn định tiền thuê đất, áp dụng mức tiền thuê đất đã giảm đến năm 2025; miễn tiền thuê đất đối với doanh nghiệp nhỏ 2022-2025. Đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Chương trình phục hồi và phát triển KTXH, 03 Chương trình mục tiêu quốc gia, tạo điều kiện tốt cho DN phát triển. Đồng thời cần tập trung tháo gỡ những vấn đề cố hữu trong nội tại nền kinh tế.

Bên cạnh đó là khôi phục niềm tin thị trường và niềm tin của nhà đầu tư. Mở rộng một bước quyền tự chủ đầu tư kinh doanh của DNNN. Phân bố lại nguồn lực các chương trình quốc gia và chương trình an sinh trong gói phục hồi để hỗ trợ nhiều hơn, kịp thời hơn cho người lao động mất việc làm. Và cải cách thể chế đủ mạnh, nhất quán hướng theo thị trường đúng với vai trò là đột phá chiến lược (thực hiện đầy đủ nội dung tương ứng đã xác định trong chiến lược 2021-2030). Đồng thời cần có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị trường, hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng thị phần trên thị trường nội địa…

+ Vậy để khôi phục lại niềm tin thị trường, niềm tin của nhà đầu tư, chúng ta cần làm gì?

- Chúng ta nên thực hiện nhất quán, không hình sự hoá quan hệ kinh tế - dân sự theo hướng tách biệt rõ ràng về pháp lý cổ đông, người quản lý bị truy cứu hình sự với doanh nghiệp liên quan, đảm bảo các doanh nghiệp có cổ đông, người quản lý tiếp tục hoạt động bình thường, không gây hại đến lợi ích của các bên có liên quan. Và quản lý, điều tiết thị trường bằng các giải pháp thị trường, không bằng mệnh lệnh hành chính. Không thay đổi luật pháp theo lối “giật cục”, khó đoán định, làm đứt gãy hoạt động bình thường của thị trường.

Và cần Thủ tướng thường xuyên chỉ đạo bằng văn bản yêu cầu các bộ, địa phương đẩy mạnh thực hiện các chính sách, nghị quyết đã ban hành, tháo bỏ các rào cản, vướng mắc đối với huy động nguồn lực phát triển kinh tế địa phương.

Đồng thời cần truyền thông mạnh mẽ và hiệu quả về sự cần thiết phải đẩy mạnh cải cách thể chế, cải thiện môi trường kinh doanh để phục hồi và duy trì tăng trưởng cao, bền vững cũng như những chỉ đạo của Chính phủ, của Thủ tướng và những nỗ lực của Chính phủ, các bộ ngành, và địa phương, các thực tiễn tốt trong cải cách cải thiện môi trường kinh doanh, tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho đầu tư kinh doanh.

Đặc biệt cần hoá giải các nỗi sợ của công chức nhà nước, nhất là ở địa phương và các nhà đầu tư: Sợ làm sai quy định; Sợ trách nhiệm; Sợ rủi ro; Sợ thanh tra, kiểm tra và truy cứu trách nhiệm hình sự, Sợ mất cả sự nghiệp và liên lụy khác; loại bỏ tâm lý làm việc bất an của công chức “thà đứng trước hội đồng kỷ luật chứ không đứng trước hội đồng xét xử”. Giải pháp có thể là tổ chức giao ban định kỳ (2 lần/tháng) hoặc đột xuất với sự tham dự của bí thư, chủ tịch UBND, chủ tịch HĐND và người đứng đầu các ban, sở có liên quan.

+ Quyền tự chủ của doanh nghiệp Nhà nước (DNNN) nên được mở rộng như thế nào, theo ông?

-Nên mở rộng có chọn lọc mô hình kinh doanh đa ngành, nhất là những ngành nghề trong hệ sinh thái của ngành kinh doanh chính, hoặc/và các ngành nghề mà DNNN có thể sử dụng tài sản, nguồn lực hiện có một cách hiệu quả hơn. Để DNNN tự chủ cơ cấu lại danh mục tài sản, danh mục đầu tư, chuyển đổi sang mua sắm loại tài sản tạo giá trị gia tăng cao hơn.

Hiện tại DNNN đang quản lý và sử dụng nguồn lực rất lớn, nhất là đất đai. Nhưng sau khi đã di dời sản xuất ra khỏi đô thị thì nhiều mảnh đất, nhiều khu nhà xưởng bị để không. Và đây là những nguồn lực lớn đã để “chết”, không tạo ra giá trị cho xã hội vì DNNN không được đầu tư ngoài ngành nghề chính, không thể mở rộng kinh doanh sang các ngành nghề khác để tận dụng hết các nguồn lực đó.

Nếu mở rộng thêm quyền tự chủ đầu tư, kinh doanh cho DNNN thì danh mục tài sản, danh mục đầu tư được cơ cấu lại, được sử dụng có hiệu quả hơn, từ đó nâng cao được hiệu quả hoạt động DNNN, góp phần thêm vào tăng trưởng kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động.

+ Xin cảm ơn ông!

Hà Anh (Thực hiện)