Một luật sửa đổi nhiều luật

Trong kỳ họp Quốc hội bất thường sắp diễn ra, Quốc hội dự kiến sẽ xem xét, quyết định một luật sửa 8 luật nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh, nhất là trong điều kiện vừa phòng, chống dịch COVID-19, vừa phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Trong đó, 8 luật được Quốc hội xem xét sửa đổi bao gồm: Luật Đầu tư công, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư, Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Điện lực, Luật Doanh nghiệp, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Thi hành án dân sự.

Nhận định về điều này, TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương (CIEM) nhận định: Khi xem xét sửa các luật trong dự án luật này, mục tiêu đầu tiên phải đặt ra là việc sửa luật để huy động thêm nguồn lực, sử dụng nguồn lực hiệu quả hơn, tạo ra cơ hội kinh doanh đầu tư mới cho doanh nghiệp và người dân, từ đó thúc đẩy thêm tăng trưởng, tạo công ăn việc làm.

Sau đó, rà soát xem những vướng mắc, cản trở mục tiêu này nằm ở đâu để sửa đổi. Là một luật sửa nhiều luật, thì phải chọn điểm gì ưu tiên nhất, cốt lõi nhất, cấp bách nhất mà doanh nghiệp cần để sửa, có tác dụng lâu dài, rộng khắp chứ không ngắn hạn hay sự vụ nhỏ lẻ. 

Với những mục tiêu như vậy, cần đi từ nội dung rồi mới đến thủ tục cụ thể, nếu cần thiết. 

“Trong bối cảnh hiện nay, việc dự thảo luật đạt được những mục tiêu này là rất quan trọng bởi nó liên quan việc phân bổ nguồn lực trong chương trình phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội mà tới đây chúng ta sẽ triển khai. Đó cũng là trọng tâm cải cách thể chế mà Đại hội 13 đã nói, là phát triển các thị trường nhân tố sản xuất”, TS Nguyễn Đình Cung nói.

Theo ông Cung, việc Chính phủ trình dự án luật lúc này để Quốc hội xem xét, quyết định là rất cần thiết, kịp thời. Tuy nhiên, bên cạnh một số nội dung đã bám sát được mục tiêu, quan điểm đề ra khi xây dựng luật, thì còn những vấn đề chưa được đánh giá tác động rõ, chưa thực sự bám sát mục tiêu đề ra, một số nội dung cần phải được rà soát, tính toán quy định kỹ lưỡng hơn khi sửa đổi bởi nó có thể mang lại cả những hạn chế, rủi ro, bên cạnh lợi ích. 

Mỗi một thủ tục, quy trình khi đưa ra trong luật là đều có mục đích nhất định, có tính nhất quán trong xây dựng pháp luật. 

“Hiện nay, chúng ta đã thấy có những vấn đề ách tắc không phải do luật, mà do ở quá trình thực thi. Do đó, luật được sửa đổi, cần phải được thực thi 1 cách nghiêm túc”, ông Cung nêu quan điểm.

Sửa đổi luật cần gắn liền với thực tế

Theo TS Nguyễn Đình Cung, việc sửa đổi, bổ sung 8 luật nêu trên là điều cần thiết, thế nhưng cũng cần xem xét thêm một số yếu tố khác để phù hợp với giai đoạn hiện nay.

Chẳng hạn như với Luật Đầu tư, điều quan trọng, căn bản nhất chính là khuyến khích, ưu đãi, thu hút đầu tư như tính chất nguyên thủy của luật, chứ không phải các thủ tục, nguyên tắc đầu tư.

Đồng thời, danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện hiện nay cần được tiếp tục cắt giảm để thu hút thêm nguồn lực vào đầu tư kinh doanh. Thực tế danh mục này được xây dựng trên tập hợp kiến nghị của các bộ, ngành, theo yêu cầu quản lý nhà nước.

 Do đó, không tránh khỏi có sự thiếu cân đối như đảm bảo quyền tự do kinh doanh, nhu cầu phát triển kinh doanh của doanh nghiệp và yêu cầu kiểm soát, quản lý hành chính, chưa hướng theo mục tiêu Nhà nước kiến tạo. 

Đặc biệt danh mục này cần phải là “Danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện” chứ không phải “Danh mục ngành nghề đầu tư, kinh doanh có điều kiện”. Việc có thêm hai chữ “đầu tư” mở ra phạm vi áp dụng rất lớn, tăng thêm các cấp quản lý, xét duyệt hoạt động của doanh nghiệp ngay từ khâu bỏ tiền ra đầu tư, mà đáng lẽ chỉ có điều kiện ở lúc doanh nghiệp đi vào kinh doanh. 

Việc có thêm các cấp phê duyệt ngay từ khâu đầu tư khiến hoạt động doanh nghiệp bị chậm trễ, tăng chi phí gia nhập thị trường, ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh… 

“Hơn nữa, các điều kiện về kinh doanh đã được quy định cụ thể, còn các điều kiện về đầu tư thì chưa có quy định cụ thể, dễ dẫn đến tình trạng tùy ý, xin cho”, ông Cung nói.