Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho biết, Việt Nam là nước đang phát triển với thu nhập trung bình thấp, nhu cầu khám chữa bệnh cao. Trung bình chi phí khám chữa bệnh những năm trước đây có 70% liên quan đến thuốc, chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm. Mấy năm gần đây rút xuống còn khoảng 60%, trong đó máy móc phải là tốt nhất, thuốc tốt, thiết bị, vật tư cũng chất lượng cao. Riêng về thuốc, có tới hơn 90% là nhập từ bên ngoài.

Cũng theo Phó Thủ tướng, mệnh giá bảo hiểm y tế của Việt Nam (BHYT) tính trung bình một người (người dân, người nghèo, người mua bảo hiểm theo hộ) là 1 triệu VNĐ/người/năm, không bằng 1/10-1/30 của các nước phát triển. Muốn giải quyết vấn đề giữ biên chế cho ngành y nói chung, cần tăng thu nhập cho cán bộ, nhiên viên y tế thông qua việc tính đúng, tính đủ giá dịch vụ y tế. Nhưng muốn tính đúng, tính đủ thì chỉ có cách là người dân đóng góp, mua bảo hiểm y tế hoặc lấy ngân sách bù vào. Tuy nhiên, người dân thì nghèo, ngân sách nhà nước (NSNN) thì khó.

Về lâu dài, phải giải quyết được nút thắt trong việc tính đúng, tính đủ, có thể mức chưa được như các nước khác nhưng không thể như bây giờ. "Chúng ta cũng phải tăng đầu tư ngân sách. Hiện nay, cứ 100 đồng tiền mua BHYT thì có 60 đồng của người dân và 40 đồng của NSNN, cần phải tăng mức này. Không thể nào đòi chữa bệnh như các nước tiên tiến nhất mà giá lại như nước nghèo nhất", Phó Thủ tướng nói.

Về biên chế, theo Phó Thủ tướng đây là câu chuyện dài. Hiện nay, Việt Nam có 8,8 bác sĩ/vạn dân, trong khi con số này ở Australia là 36, Pháp là 34, Trung Quốc là 22. Việt Nam ngang với Ấn Độ, cao hơn Indonesia. Cũng theo Phó Thủ tướng, quan trọng hơn nữa là điều dưỡng viên. Nếu theo nguyên lý ngành y mong muốn hướng tới là chữa trị, chăm sóc, người bệnh, chứ không trị bệnh nhưng cũng không có điều dưỡng viên.

Phó Thủ tướng cho biết, trên thế giới, cứ 1 bác sĩ thì có 3-4 điều dưỡng viên, Nhật Bản thậm chí có đến 9-10 người, còn ở Việt Nam 1 bác sĩ chỉ có 1,5 điều dưỡng viên. Trong khi đó, yêu cầu về biên chế là giảm khoảng 10%. Như vậy, khoảng cách giữa yêu cầu đặt ra và điều kiện, mong muốn triển khai là quá xa. Cần phải giải quyết vấn đề trên yếu tố thực tế.

"Ngay cả vấn đề tự chủ y tế cũng vậy, cần phải có cơ chế. Bộ Y tế phải khởi xướng, Bộ Tài chính đồng hành", Phó Thủ tướng nêu rõ.

Vấn đề quan trọng là y tế cơ sở. Phó Thủ tướng cho biết, theo Nghị quyết Quốc hội, 30% chi cho dự phòng. Trung bình hiện nay chi chỉ có 17%. Muốn chi phải lên được danh mục dịch vụ y tế. Khái niệm y tế cơ sở trong Nghị quyết 20 cũng nói rất rõ, y tế cơ sở được hiểu là y tế huyện, y tế xã là cánh tay nối dài của y tế huyện. Không nên quá máy móc là xã nào cũng phải có bác sĩ, mà đặt vấn đề là chăm sóc sức khoẻ ban đầu cho mọi người dân trên khắp các địa bàn. Có nơi cần bác sĩ ở xã nhưng có nơi xã cách y tế huyện một khoảng cách không xa, thì có cần thiết hay không? Phải nhìn vào thực tế.

"Tôi tha thiết đề nghị các đồng chí Chủ tịch tỉnh chỉ đạo UBND huyện làm sao phải có chương trình chăm sóc sức khoẻ cho người dân trên mọi địa bàn. Từ đó, sẽ ra được các công việc, các mảng dịch vụ mà trạm y tế cơ sở buộc phải làm, nâng cao trình độ và tăng thu nhập. Khi có thu nhập tốt thì sẽ ngành y sẽ thu hút lao động nhiều hơn", Phó Thủ tướng đề nghị.

Đối với tháo gỡ tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Y tế hoàn thành dự thảo Nghị quyết về vấn đề này và trình Chính phủ. Khi Nghị quyết được ban hành, nếu vẫn không mua được trang thiết bị, vật tư y tế thì Bộ Y tế phải chịu trách nhiệm.