Tỉnh Quảng Ninh được thành lập ngày 30/10/1963, trên cơ sở hợp nhất tỉnh Hải Ninh và khu Hồng Quảng. Trải qua 60 năm xây dựng và phát triển, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh đã không ngừng phấn đấu vươn lên, đoàn kết, sáng tạo để đạt được nhiều thành tựu nổi bật trên mọi phương diện, mọi thời kỳ: chiến tranh, xây dựng Chủ nghĩa xã hội và thời kỳ đổi mới đất nước…

Giai đoạn chống chiến tranh phá hoại của giặc (1963 – 1985)

Ngay sau khi thành lập tỉnh, Quảng Ninh đã cùng cả nước bước vào cuộc chiến đấu ác liệt chống chiến tranh phá hoại của địch. Quân và dân các dân tộc tỉnh Quảng Ninh đã chiến đấu anh dũng, đánh trả 7.417 đợt máy bay phá hoại, bắn rơi trên 200 máy bay hiện đại, đánh chìm nhiều tàu chiến, diệt và bắt nhiều giặc lái của địch.

Giai cấp công nhân, lực lượng nông dân và các tầng lớp người lao động luôn “Vững tay cày, chắc tay súng”, duy trì nhịp độ sản xuất, đảm bảo giao thông thông suốt. Năm 1964, lần đầu tiên khai thác vượt mức một triệu tấn than, trở thành địa phương đầu tàu trong khai thác than của cả nước. Năm 1975 giá trị sản xuất công nghiệp đạt 2.169 tỷ đồng, tăng gấp 1,37 lần; giá trị sản lượng nông nghiệp tăng 1,21 lần so với năm 1965.

Sau giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (năm 1975), hàng vạn thợ mỏ luôn bám máy, bám mỏ để sản xuất thật nhiều than cho đất nước. Quảng Ninh đã thành lập đoàn tàu viễn dương để xuất khẩu hảng hóa, giao thương với nước ngoài thu ngoại tệ. Từ năm 1981 đến 1985, kim ngạch xuất khẩu đạt trên 26,7 triệu đồng Rúp – Đô la; góp phần đẩy mạnh đầu tư phát triển, cải thiện đời sống nhân dân và bước đầu có tích lũy.

Những năm đầu đổi mới (1986 - 2010)

Đường lối đổi mới theo tinh thần Đại hội VI của Đảng đã tạo cho Quảng Ninh một diện mạo mới và bước phát triển mới. Với việc chú trọng phát triển các ngành: khai thác than đá, sản xuất thực phẩm, hàng tiêu dùng, hàng xuất khẩu; giai đoạn 1996 – 2005, tăng trưởng GDP của Quảng Ninh đã đạt 12,65% năm; tăng 3,05 điểm % so với  giai đoạn 1986 -1985; kim ngạch xuất khẩu tăng từ 18 đến 20% năm… Từ một tỉnh Trung ương phải hỗ trợ 90% nhu cầu lương thực, thực phẩm, 70% - 80% về ngân sách, đến năm 1995 đã cân đối được ngân sách, có đóng góp cho Trung ương, tự giải quyết được những khó khăn lớn về hàng hóa tiêu dùng, lương thực, thực phẩm…

Từ năm 2005 sản lượng khai thác than liên tục tăng cao; năm 2011, lần đầu tiên đạt 48,2 triệu tấn than, doanh thu vượt ngưỡng 93 nghìn tỷ đồng. Giai đoạn 2006-2011, Quảng Ninh có mức tăng trưởng GDP 12%/năm, cao gần gấp đôi mức tăng trưởng trung bình của cả nước; GRDP năm 2011 cao gấp 1,6 lần mức trung bình cả nước, bình quân đạt 46,7 triệu đồng/đầu người; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực; dịch vụ chiếm 37% trong GDP.

Năm 2011 so với năm 2006, tổng vốn đầu tư phát triển tăng gấp đôi, từ 16,5 lên 38,4 nghìn tỷ đồng (bình quân vốn đầu tư hằng năm đạt 96% GDP, lớn gấp 2,3 lần mức đầu tư trung bình của cả nước); thu ngân sách nhà nước tăng hơn 5 lần (từ 6,679 tăng lên 37,398 nghìn tỷ đồng).

Vững vàng phát triển đi lên

Giai đoạn 2010 - 2016, Quảng Ninh bước vào thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước đặc biệt khó khăn. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh đã đoàn kết một lòng, quyết tâm duy trì sự phát triển ổn định. GDP nửa nhiệm kỳ tăng 8,53% mỗi năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực. Thu ngân sách bình quân tăng 12,37% năm, số tăng tuyệt đối cao gấp 2,79 lần nửa nhiệm kỳ trước.

Tổng vốn đầu tư toàn xã hội tăng mạnh, nhất là đầu tư nước ngoài; các dự án, công trình quan trọng, nhất là các công trình giao thông huyết mạch được tập trung nguồn lực triển khai. Tổng vốn đầu tư cho giao thông nửa nhiệm kỳ đạt 4.633 tỷ đồng, tăng 128% so với cả nhiệm kỳ trước. Chi an sinh xã hội nửa nhiệm kỳ đạt gần 3.000 tỷ đồng, tăng 640% so với giai đoạn trước.

Giải quyết 2,69 vạn lao động mỗi năm, góp phần giảm 1,72% tỷ lệ hộ nghèo hằng năm. Công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, đấu tranh phòng chống tham nhũng, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí tiếp tục được đẩy mạnh. Quốc phòng, an ninh được tăng cường, chính trị - xã hội ổn định. Trật tự an toàn xã hội được bảo đảm. Công tác đối ngoại, hoạt động xúc tiến đầu tư đạt kết quả nổi bật...

Diện mạo ngày nay (2016 - 2023)

Trải 60 năm xây dựng và phát triển, đến nay Quảng Ninh đã trở thành trung tâm đổi mới của Vùng đồng bằng Bắc Bộ, cực tăng trưởng toàn diện của phía Bắc; bảy năm liên tục (2016 – 2023) đạt tốc độ tăng trưởng GRDP trên hai con số, tốc độ đô thị hóa đứng ở tốp đầu cả nước. Chất lượng tăng trưởng được cải thiện đáng kể; quy mô, tiềm lực của nền kinh tế tăng lên rõ rệt; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực.

Quảng Ninh đã hoàn thành đưa điện lưới quốc gia đến 100% các thôn, bản vùng cao, biên giới và các đảo có người dân sinh sống. Mở rộng cơ hội tiếp cận các dịch vụ y tế, giáo dục chất lượng cao và nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe nhân dân, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Diện mạo thành thị và nông thôn được thay đổi rõ rệt, nhất là tại các khu vực đặc biệt khó khăn, nông thôn, miền núi, biên giới, biển, đảo.

Là địa phương đi đầu cả nước về thực hiện các mô hình có tính đột phá như: Mô hình “Dân tin - Đảng cử”; mô hình “Trung tâm Truyền thông tỉnh Quảng Ninh”; mô hình “Lãnh đạo công, quản trị tư”, “đầu tư tư, sử dụng công”, “sở hữu công, quản trị tư";… mô hình “Lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư gắn với thúc đẩy xã hội hóa nguồn lực và quản lý”, mô hình thúc đẩy chính quyền số, chính quyền điện tử...

Liên tục nhiều năm, Quảng Ninh nằm trong nhóm đứng đầu cả nước về Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), Chỉ số cải cách hành chính (PAR Index), Chỉ số hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) và Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công (PAPI). Đồng thời, Quảng Ninh tiếp tục sắp xếp, tinh gọn bộ máy, giảm bớt các tầng nấc trung gian, bảo đảm hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành.

Phát huy thành tích đã đạt được, Quảng Ninh đã đề ra mục tiêu: đến năm 2025, trở thành tỉnh có nền dịch vụ, công nghiệp hiện đại, một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của khu vực phía Bắc, tăng trưởng hằng năm trên 10%, GRDP bình quân đầu người đạt trên 10.000 USD.

Đến năm 2030, là tỉnh kiểu mẫu giàu đẹp, văn minh, hiện đại; trung tâm du lịch quốc tế, trung tâm kinh tế biển, cửa ngõ của Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và cả nước; đô thị phát triển bền vững theo mô hình tăng trưởng xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu; GRDP bình quân đầu người đạt trên 15.000 USD, như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV đã đề ra.

Nguyễn Quân