Vào cuối năm 2022, giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu đã giảm bất ngờ, cụ thể, giá hợp đồng chuẩn của châu Âu, Cơ sở chuyển nhượng quyền sở hữu của Hà Lan (TTF) có giá 76 euro mỗi megawatt giờ (MWh), gần với mức giá ghi nhận tiền chiến tranh Nga - Ukraine (khoảng 75 euro/MWh vào tháng 12 năm 2021).

Chỉ một thời gian ngắn trước đó vào tháng 8/2022, giá LNG của EU đã tăng lên mức cao nhất mọi thời đại đạt 350/MWh do tình trạng thiếu hụt nguồn cung năng lượng của Nga.

Khi giá khí đốt tự nhiên ở châu Âu tăng, người mua châu Âu đã tìm kiếm các giải pháp thay thế, nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ và các nơi khác để đáp ứng lượng dự trữ bắt buộc trước mùa đông.

Điều tồi tệ nhất đã tan biến?

Các chuyên gia cho rằng điều tồi tệ nhất đối với năng lượng châu Âu hiện đã qua, với giá LNG giảm đáng kể từ mức đỉnh lịch sử. "Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là cuộc khủng hoảng năng lượng đã kết thúc", Toby Copson, người đứng đầu bộ phận giao dịch toàn cầu tại Trident LNG, chia sẻ với DW.

Và mùa đông tới, “lục địa già” có thể khó khăn hơn, với rất ít nguồn cung của Nga để lấp đầy kho dự trữ. Ước tính, Nga đã cung cấp 60 tỷ mét khối khí đốt cho châu Âu vào năm 2022, bằng khoảng một nửa so với hợp đồng.

Adi Imsirovic, một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Năng lượng Oxford, nói với DW: “Việc này khó khăn đến mức nào sẽ phụ thuộc vào thời tiết, nhu cầu của Trung Quốc và sự sẵn có của LNG”.

Một số yếu tố đang giữ châu Âu ở vị trí tốt hơn so với năm ngoái: nhiệt độ ôn hòa hơn bình thường, nhu cầu sưởi ấm giảm, tỷ lệ lưu trữ cao và nguồn cung sẵn có nhiều hơn.

Tuy nhiên, điều này có thể thay đổi đáng kể nếu thời tiết thay đổi và kho lưu trữ bắt đầu cạn kiệt. “Hơn hết, còn mối lo ngại khác của EU về việc Trung Quốc thoát khỏi zero - Covid và trở lại nhập khẩu năng lượng - tất cả những điều này sẽ khiến châu Âu phải cạnh tranh để giành lấy những gì có sẵn với một trong những khách hàng mua lớn nhất trên thị trường.

Thời tiết là yếu tố then chốt

Thời tiết sẽ đóng một vai trò quan trọng trong cuộc chiến năng lượng của châu Âu. Bram Claeys, cố vấn cấp cao của Cơ quan quản lý cho biết: "Hiện tại, tình hình có vẻ tốt, nhưng Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) đã tính đến một đợt lạnh khác vào cuối tháng 3. Vì vậy, châu Âu vẫn chưa ra khỏi tình thế nguy hiểm".

Tuy nhiên, dự báo là châu Âu sẽ kết thúc mùa đông với lượng dự trữ dưới 15% (so với mức lịch sử 30-35%) và điều này sẽ dẫn đến giá duy trì trên mức lịch sử do nhu cầu nạp đầy kho dự trữ cao hơn," Ashley Kelty, giám đốc dầu khí tại Panmure Gordon, một công ty ngân hàng đầu tư doanh nghiệp, nói với DW.

Dự đoán giá khí đốt

Các chuyên gia tin rằng giá khí đốt tự nhiên (LNG) sẽ vẫn tăng trong ít nhất vài năm cho đến khi nhu cầu giảm và có nhiều nguồn cung hơn từ Mỹ và các quốc gia tiềm năng khác.

"Tôi không nghĩ giá khí đốt sẽ quay trở lại mức lịch sử trong tương lai gần. Điều này là do LNG đắt hơn, thiếu nguồn cung từ khí đốt ngoài khơi ở châu Âu và không có nguồn cung từ Nga", một chuyên gia nhận định.

Gần đây, năng lượng gió rất hữu ích và ở Bỉ, các lò phản ứng hạt nhân Tihange 1 đã hoạt động trở lại.

Nhưng điều này cũng có thể nhanh chóng thay đổi. Chiến tranh ở Ukraine dự kiến còn lâu mới kết thúc, nguồn cung cấp khí đốt từ Nga đã và vẫn bị suy giảm, và công viên hạt nhân của Pháp phần lớn vẫn ở trong tình trạng ảm đạm.

Ken Medlock, đồng tác giả của một báo cáo gần đây cho biết: "Giá LNG đã giảm so với mức cao nhất vào cuối năm 2022, nhưng việc coi 77 euro/MWh là mức giá cho thấy mọi thứ đang tốt là một cách hiểu sai. Nhưng tôi đoán tất cả chỉ là tương đối" về lĩnh vực khí đốt của EU.

Lưu trữ LNG tương đối “khỏe mạnh”

Tính đến đầu tháng 12/2022, mức dự trữ khí đốt của châu Âu đã đầy khoảng 92%, mức cao vào thời điểm này trong năm và gần mức cao nhất trong 10 năm do điều kiện thời tiết ôn hòa bất thường khi lục địa bước vào mùa đông.

Theo ước tính, mức dự trữ khí đốt của hầu hết các nước EU đều cao hơn nhiều so với mức trung bình 5 năm ọ, nhưng các câu hỏi chính phụ thuộc vào cách dự trữ của châu Âu sẽ được bổ sung sau mùa đông, giả định rằng nguồn cung của Nga không tiếp tục.

Goldman Sachs dự kiến các cơ sở lưu trữ LNG sẽ duy trì mức đầy ít nhất 20% vào cuối tháng 3/2023, trong khi công ty tư vấn nghiên cứu năng lượng Wood Mackenzie cho biết mùa đông lạnh bất thường ở Bắc bán cầu có thể làm giảm lượng khí đốt dự trữ của châu Âu xuống 4% tổng công suất vào tháng 3.

Trung Quốc – nước nhập khẩu năng lượng lớn toàn cầu

Một yếu tố quan trọng là Trung Quốc sẽ ảnh hưởng như thế nào đến nền kinh tế và nhu cầu khí đốt ở châu Âu.

Ông Claeys cho hay: "Châu Âu đã có thể lấp đầy kho dự trữ của mình vào năm ngoái, một phần là do nhu cầu về LNG ở Trung Quốc thấp. Điều này có thể thay đổi và gây ra hậu quả đối với khả năng thu hút đủ LNG của châu Âu trước mùa đông tới".

China National Offshore Oil Corp đã dự báo rằng nhập khẩu khí đốt tự nhiên của Trung Quốc sẽ cao hơn 7% so với cùng kỳ năm ngoái vào năm 2023.

Nhu cầu bổ sung này có thể thử thách nỗ lực của châu Âu trong việc mang thêm hàng hóa khi những người mua ở đó làm việc để bổ sung hàng tồn kho cho mùa đông tới mà không cần nhập khẩu từ Nga.

Giới hạn giá LNG Nga: Lợi bất cập hại?

Các chuyên gia cảnh báo quyết định của EU nhằm hạn chế giá khí đốt Nga có thể gây nguy hiểm cho những nỗ lực của khối trong việc bổ sung hàng tồn kho vào mùa hè này.

Các thành viên EU ủng hộ cơ chế áp trần giá LNG như một cách để hạn chế ảnh hưởng của Nga đối với thị trường khí đốt EU. Một số quốc gia đang chi hàng tỷ euro để hạn chế tác động của việc tăng giá năng lượng đối với các hộ gia đình.

Giới hạn này sẽ được kích hoạt nếu hợp đồng TTF tháng tới vượt quá 180 euro/MWh trong ba ngày liên tiếp. Nếu được kích hoạt, giới hạn này sẽ giữ ổn định trong ít nhất 20 ngày.

Ngoài những người đồng tình, có một số bộ phận đã chỉ trích cho rằng mức trần giá sẽ thúc đẩy những người mua châu Á như Trung Quốc và Ấn Độ trở nên cạnh tranh hơn trên thị trường giao ngay.

Tác động lâu dài

Chia sẻ với DW, Anna Mikulska, một chuyên gia năng lượng tại Đại học Rice, nói: “Các hiệu ứng dây chuyền kinh tế có thể thực sự là một vấn đề khá khó khăn trong dài hạn”.

Mặc dù vấn đề về sự sẵn có của khí đốt là nghiêm trọng, nhưng tác động lâu dài của loại năng lượng này có thể là sự tháo chạy của các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng và đặc biệt là sử dụng nhiều khí đốt. Trong thời gian gần đây, đã có một số doanh nghiệp sản xuất, công nghiệp di dời tới nơi có mức giá LNG ổn định, thấp hơn.

Dự kiến, vào năm 2023, các nhà lãnh đạo EU vẫn bắt buộc phải không khuất phục trước “vũ khí hóa năng lượng” của Nga, thay vào đó, hỗ trợ Ukraine với càng nhiều viện trợ quân sự và nhân đạo cần thiết để đạt được các mục tiêu đã nêu của Ukraine là khôi phục hoàn toàn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của mình", Benjamin L. Schmitt, cộng tác viên nghiên cứu tại Đại học Harvard và thành viên cấp cao tại Trung tâm Phân tích Chính sách Châu Âu, nói với DW.

Điệp Nguyễn (Theo DW)