Ngày 9/3, Liên minh châu Âu (EU) tuyên bố trừng phạt ông Dmitry - chủ tập đoàn hóa chất Uralchem - do “tham gia vào các hoạt động trong lĩnh vực kinh tế giúp tạo nên nguồn thu nhập đáng kể cho Chính phủ Nga”.

Theo hãng tin Financial Times, “tỷ phú phân bón” người Nga Dmitry Mazepin, đã kêu gọi các nhà giao dịch hàng hóa toàn cầu cân nhắc một thỏa thuận do Liên Hợp Quốc làm trung gian để tiếp tục vận chuyển amoniac, thành phần phân bón được coi là thiết yếu để giảm bớt cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.

Liên Hợp Quốc muốn nối lại hoạt động xuất khẩu amoniac của Nga nhằm mục đích “hạ nhiệt” giá phân bón toàn cầu, trong khi các nước thành viên EU kêu gọi khối này miễn trừ áp trừng phạt xuất khẩu nông sản của Nga nói chung trong bối cảnh tình trạng thiếu lương thực leo thang.

Kyiv và các thủ đô phương Tây không muốn cho phép lĩnh vực phân bón của Nga thu được lợi nhuận xuất khẩu đáng kể vào thời điểm mà các lệnh trừng phạt được cho là sẽ làm tê liệt nền kinh tế Nga, nhưng họ đang chịu áp lực phải bảo vệ các quốc gia dễ bị tổn thương khỏi tình trạng thiếu lương thực và phân bón.

Một thỏa thuận được Nga và Ukraine thông qua Liên Hợp Quốc tại Istanbul vào mùa hè này và được gia hạn vào tháng trước đã mở đường cho việc xuất khẩu ngũ cốc của Ukraine bị phong tỏa. Thỏa thuận này bao gồm cam kết khởi động lại xuất khẩu amoniac, một thành phần quan trọng trong sản xuất phân bón nitrat.

“Tôi đã yêu cầu giúp đỡ, thông qua các kênh ngoại giao, để một lần nữa xem xét lại các thỏa thuận đã được ký kết ở Istanbul liên quan đến thỏa thuận ngũ cốc để mở amoniac,” tỷ phú Dmitry Mazepin chia sẻ trong một cuộc phỏng vấn với Financial Times, về cuộc gặp vào tháng 11 giữa ông với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Mazepin, người sáng lập và cựu chủ sở hữu đa số của nhà sản xuất phân bón lớn của Nga là Uralchem, đã phác thảo một đề xuất cho một thỏa thuận liên quan đến một đường ống nối nhà máy TogliattiAzot của họ với một cảng của Ukraine.

Kế hoạch này sẽ liên quan đến một công ty thương mại của Hoa Kỳ hoặc một công ty thương mại không phải của Nga, ông nói, "được chọn trong số ba hoặc bốn thương nhân quốc tế hàng đầu", mua amoniac ở Nga và vận chuyển qua Ukraine đến cảng vận chuyển hàng hoá Odesa qua Biển Đen.

Ông Mazepin cho biết xuất khẩu có thể bắt đầu ngay lập tức, đồng thời cho biết thêm rằng khoảng 80% sản lượng sẽ hướng đến các nước châu Phi. “Tập đoàn hóa chất Uralchem đã sẵn sàng sản xuất thêm”.

Theo một nguồn tin, xung đột Nga - Ukraine đã khiến các nhà đàm phán của Kiev khó chấp nhận mở lại tuyến đường cho phép Nga vận chuyển hàng triệu tấn amoniac - trị giá khoảng 1.000 USD/tấn theo giá hiện hành - mỗi năm qua Ukraine.

Tuy nhiên, Liên Hợp Quốc hy vọng rằng việc khôi phục xuất khẩu amoniac sẽ là giảm giá phân bón toàn cầu xuống. Một số quốc gia châu Phi cũng đổ lỗi cho sự chậm trễ vận chuyển phân bón là do các lệnh trừng phạt của EU, vốn không nhắm vào nông nghiệp, nhưng đã khiến các lĩnh vực thanh toán, vận chuyển và bảo hiểm tránh giao dịch với các nhà cung cấp của Nga.

Các thủ đô của EU trong một báo cáo lập trường vào tuần trước đã thúc giục Brussels đưa ra sự miễn trừ rõ ràng hơn đối với các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu thực phẩm và phân bón của Nga để dễ dàng giao hàng cho các nước nghèo hơn. Các quốc gia thành viên EU đang tranh luận về khả năng sửa đổi các biện pháp trừng phạt trong tuần này, khi họ cố gắng thúc đẩy gói trừng phạt thứ chín đối với Nga.

Mặc dù xuất khẩu phân bón của Nga ban đầu giảm sau cuộc tấn công vào Ukraine, nhưng xét về giá trị, doanh thu của nước này từ việc bán phân bón cây trồng đã tăng vọt, nhà phân tích Josef Schmidhuber tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc cho biết.

Theo những người quen thuộc với các cuộc đàm phán, các quan chức Nga và Ukraine đã thảo luận về khả năng trao đổi tù nhân có thể liên quan đến việc mở lại hoạt động xuất khẩu amoniac. Ông Mazepin nhận định Kyiv đang gắn “các yêu cầu chính trị và các yêu cầu khác” vào thỏa thuận, mà không nêu tên những yêu cầu này là gì.

Lê Na (Theo FT)