Theo VCCI, dự thảo Luật bổ sung quy định về việc ưu đãi trong đấu thầu đối với sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam, đây là một chủ trương đúng đắn, có ý nghĩa quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp trong nước, thúc đẩy sản xuất nội địa, phát triển công nghiệp hỗ trợ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. 

Việc ưu tiên hàng hóa, dịch vụ sản xuất trong nước sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa tích cực, hỗ trợ chuỗi cung ứng trong nước, nhất là trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh thực hiện các chính sách phát triển công nghiệp, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tuy nhiên, để áp dụng được cơ chế ưu đãi này trong thực tiễn, điều kiện tiên quyết là phải có tiêu chí rõ ràng, minh bạch để xác định như thế nào là “sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam”. 

Thực tế cho thấy, cho đến nay chưa có một văn bản pháp lý nào quy định cụ thể, đầy đủ và có giá trị pháp lý cao về tiêu chí xác định hàng hoá sản xuất trong nước, xuất xứ Việt Nam. Việc thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng dẫn đến khó khăn trong việc tổ chức đấu thầu, gây lúng túng cho bên mời thầu trong việc áp dụng ưu đãi, đồng thời tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tranh chấp và khiếu kiện từ phía nhà thầu.

Hiện nay, Bộ Công Thương vẫn đang gặp nhiều khó khăn trong việc ban hành các quy định về ghi nhãn “Made in Vietnam” hoặc tiêu chí xác định xuất xứ hàng hóa nội địa do tính chất phức tạp, liên quan đến nhiều loại hình sản xuất, gia công, lắp ráp khác nhau. 

Trong khi đó, để bảo đảm việc thực thi hiệu quả quy định ưu đãi trong đấu thầu, cần có một cơ chế xác định rõ ràng, dễ áp dụng và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Do vậy, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung cơ chế cấp chứng nhận xuất xứ hàng hoá. Trước mắt, VCCI đề xuất sử dụng cơ chế Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O) do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cấp – theo đúng thông lệ quốc tế, làm căn cứ xác định hàng hóa có xuất xứ nội địa để áp dụng chính sách ưu đãi trong đấu thầu. 

Đây là công cụ đang được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế, có quy trình rõ ràng, đã được công nhận bởi các đối tác thương mại của Việt Nam và hoàn toàn có thể áp dụng trong bối cảnh trong nước. 

“Việc áp dụng ưu đãi, căn cứ xác định sẽ theo quy định pháp luật để đảm đảm tính linh hoạt, vừa tạo điều kiện để Chính phủ ban hành các hướng dẫn chi tiết, phù hợp với thực tiễn và cam kết quốc tế của Việt Nam”, VCCI nêu.