Ford, General Motors (GM) và Stellantis dự kiến sẽ sa thải hàng nghìn nhân viên trong những tháng tới. Tại châu Âu, Volkswagen đã thông báo sẽ đóng cửa ba nhà máy tại Đức, đồng nghĩa với việc có thể gây ra các đợt sa thải lớn.

Những khó khăn này không chỉ bắt nguồn từ một vấn đề duy nhất, mà là tổng hợp của nhiều thách thức lớn đang đan xen, từ chi phí sản xuất cao, lợi nhuận thấp, đến sự thay đổi nhanh chóng trong yêu cầu quy định và động lực thị trường. Tất cả điều này khiến ngành công nghiệp ô tô lâm vào tình trạng đầy khó khăn.

Chuyển đổi sang xe điện: Đầu tư khổng lồ nhưng chưa sinh lời

Kể từ năm 2016, ngành công nghiệp ô tô đã đầu tư hơn 300 tỷ USD vào sản xuất xe điện và pin tại Mỹ, theo ước tính của Hội đồng Bảo vệ Tài nguyên Thiên nhiên (NRDC). Điều này đã giúp đưa nhiều mẫu xe mới ra thị trường với mức giá cạnh tranh hơn.

Tuy nhiên, mặc dù xe điện hiện chiếm khoảng 10% doanh số ô tô tại Mỹ, ngoại trừ Tesla, các hãng xe khác vẫn chưa thể biến lĩnh vực này thành một nguồn lợi nhuận ổn định.

General Motors, chẳng hạn, đã đầu tư 35 tỷ USD vào xe điện và các công nghệ lái tự động, dẫn đến sự ra đời của những mẫu xe như Hummer EV và Cadillac Lyriq. Dù được công chúng đón nhận tích cực, lợi nhuận của GM trong năm nay vẫn chủ yếu dựa vào doanh số mạnh mẽ của các dòng xe chạy xăng như xe bán tải và SUV. Công ty kỳ vọng sẽ đạt được lợi nhuận từ xe điện trước khi năm nay kết thúc, nhưng con đường vẫn đầy chông gai.

Ford cũng gặp tình cảnh tương tự. Bộ phận xe điện Model e của hãng đã lỗ gần 3,7 tỷ USD trong 9 tháng đầu năm nay, bao gồm 1,2 tỷ USD chỉ riêng trong quý vừa qua.

Thị trường Trung Quốc: Từ trung tâm lợi nhuận đến thách thức mới

Trung Quốc từng là nguồn lợi nhuận lớn của các nhà sản xuất ô tô toàn cầu, với sự tăng trưởng vượt bậc trong hai thập kỷ qua. GM, ví dụ, từng kiếm trung bình 2 tỷ USD mỗi năm từ các liên doanh tại Trung Quốc trong giai đoạn 2014–2018.

Tuy nhiên, người tiêu dùng Trung Quốc ngày càng chuyển sang ủng hộ các hãng xe nội địa như BYD và Geely Group, với doanh số đạt 1,6 triệu xe trong năm nay. Thị phần của GM tại Trung Quốc đã giảm mạnh, từ mức đỉnh 15% vào giữa thập niên trước xuống chỉ còn 6,5% trong quý gần đây.

Volkswagen cũng không tránh khỏi tác động. Doanh số của tập đoàn tại Trung Quốc, thị trường lớn nhất của hãng, đã giảm khoảng 10% so với năm ngoái, và công ty dự báo tình hình có thể còn tồi tệ hơn.

Trước làn sóng cạnh tranh này, các lãnh đạo châu Âu đang chuẩn bị áp thuế lên xe nhập khẩu từ Trung Quốc. Tuy nhiên, Volkswagen cảnh báo rằng bất kỳ động thái trả đũa nào từ Trung Quốc đối với xe châu Âu có thể làm tình hình thêm khó khăn.

Cạnh tranh gia tăng tại thị trường nội địa

Ngay cả trên sân nhà, các hãng xe lớn cũng phải đối mặt với áp lực cạnh tranh khốc liệt. Tại Mỹ, doanh số của Stellantis đã giảm 17% trong năm nay, chủ yếu do các dòng xe Jeep và Ram bán chậm.

Giá cả là một yếu tố quan trọng. Mức giá trung bình cho một chiếc xe của Stellantis vào khoảng 56.000 USD, cao hơn đáng kể so với mức trung bình của ngành là 48.000 USD. Hãng buộc phải đưa ra các chương trình khuyến mãi mạnh mẽ và giảm sản lượng để giúp đại lý xử lý lượng tồn kho.

Tuy nhiên, bất chấp những nỗ lực này, các chuyên gia vẫn lo ngại rằng những thay đổi chính sách có thể làm trầm trọng thêm tình hình. Ví dụ, nếu Mỹ áp dụng thuế nhập khẩu mới hoặc cắt giảm các khoản tín dụng thuế cho xe điện, doanh số có thể bị ảnh hưởng đáng kể.

Một tương lai nhiều bất định

Ngành công nghiệp ô tô đang đứng trước ngã rẽ lớn khi phải đối mặt với sự kết hợp của các yếu tố nội tại và ngoại cảnh đầy thách thức. Dù các hãng xe đã nỗ lực điều chỉnh chiến lược, nhưng con đường phía trước vẫn đầy chông gai, đòi hỏi sự thích nghi nhanh chóng và những quyết định sáng suốt để duy trì sức cạnh tranh.

Tương lai của ngành ô tô toàn cầu không chỉ nằm ở khả năng chuyển đổi sang xe điện, mà còn phụ thuộc vào việc tìm ra cách cân bằng giữa chi phí, lợi nhuận và sự thay đổi không ngừng của thị trường.

Hải Hà (Theo Business Insider)