Thị trường tiền ảo, vàng thau lẫn lộn

Trong khoảng 10 năm gần đây, thị trường tiền ảo bùng nổ ở khắp nơi trên thế giới. Ngay tại Việt Nam, cộng đồng nhà đầu tư rót vốn vào thị trường tiền ảo ngày càng đông đảo, có người đã rót hàng chục tỷ đồng để thu lời từ việc đầu tư tiền ảo.

Thế nhưng, thị trường tiền ảo Việt Nam hiện nay hầu hết là hoạt động kinh doanh chui, không được cơ quan chức năng cấp phép. Do đó, việc nhà đầu tư rót tiền bất chấp vào thị trường tiền ảo, sẽ phải đối mặt với vô vàn rủi ro.

Trên thị trường tiền ảo hiện nay có hàng trăm loại tiền khác nhau, và có nguồn gốc khác nhau. Trước năm 2021, thị trường tiền ảo chi xoay quanh sự biến động tăng - giảm của đồng Bitcoin, đồng tiền có giá trị vốn hóa lớn nhất hiện nay.

Bước sang năm 2021, đồng Dogecoin trở thành một “hiện tượng” trên thị trường tiền ảo, khi giá trị của loại đồng tiền mã hóa này tăng tới 1.200% chỉ trong vòng 4 tháng.

Ông Hoài Thanh, một nhà đầu tư tiền ảo tại Việt Nam cho biết: Đồng Dogecoin liên tục phá vỡ kỷ lục giá, là do tỷ phú Elon Musk, tỷ phú giàu thứ 2 thế giới, đồng thời là chủ tịch của hãng xe điện nổi tiếng Tesla.

“Những chia sẻ gần đây của Elon Musk về tương lai của đồng Dogecoin, về sự hợp pháp của đồng tiền này trên trang cá nhân Twitter, đã làm tăng giá chóng mặt”, ông Thanh nói.

Tuy nhiên, ông Thanh cảnh báo: Chỉ vì vài chia sẻ của một cá nhân đã khiến giá trị đồng Dogecoin dậy sóng, chứng tỏ yếu tố bền vững của đồng tiền này không có, và rất dễ bị làm giá.

“Đồng Dogecoin giống như một trò đùa của thị trường tiền ảo. Tiền ảo vốn dĩ đã ảo, nhưng đồng Dogecoin còn ảo hơn các đồng tiền khác”, ông Thanh nói.

Hoạt động đầu tư tiền ảo tại Việt Nam là trái pháp luật

Trong khi đó, trao đổi với PV Báo Nhà báo và Công luận, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, Giảng viên Học viện Tài chính chia sẻ thẳng thắn: Trước hết, nhà đầu tư phải hiểu ý nghĩa của “tiền” là gì. Theo định nghĩa, “tiền” là vật ngang giá chung để trao đổi hàng hóa và dịch vụ.

Tiền được xã hội chấp nhận sử dụng, do Nhà nước phát hành và bảo đảm giá trị bởi các tài sản khác như vàng, kim loại quý, trái phiếu hoặc ngoại tệ.

Trong khi đó, về bản chất, sự hình thành của tiền ảo dựa trên nền tảng số, của một số doanh nghiệp cá nhân nào đó. Tiền ảo cũng không đại diện cho bất kỳ lượng giá trị hay hàng hóa nào, nên nó là một sản phẩm vô giá trị. Do đó, không thể đánh đồng tiền ảo là một loại tiền, đại diện cho một Chính phủ hay một quốc gia.

Theo PGS.TS Đinh Trọng Thịnh, đến thời điểm hiện tại, không có một Chính phủ, quốc gia nào thừa nhận tiền ảo là một đồng tiền hợp pháp, cho phép coi tiền ảo là một phương thức thanh toán hoặc giao dịch hàng hóa trên thị trường. Ngay cả các quốc gia phát triển hay tại Nhật Bản, quốc gia được cho là “cái nôi” của tiền ảo, cũng chỉ coi đây là một tài sản ảo.

Trước sự phát triển “thần tốc” của tiền ảo, và sự giao dịch tự do, trôi nổi trên thị trường, nhiều quốc gia đã bỏ ra hàng tỷ USD tiền thật, để đầu tư nghiên cứu vào tiền ảo, với mong muốn quản lý chặt chẽ sản phẩm tiền điện tử này.

“Tuy nhiên, như tôi đã nói, về bản chất, tiền ảo không phải là một loại tiền giao dịch, không được đảm bảo giá trị bởi các tài sản khác, không được bất kỳ quốc gia nào kiểm soát, nên cách thực hoạt động của nó khá “hoang dã” và không có tính ổn định. Ví dụ như đồng Bitcoin, trong 1 năm tăng giá tới vài trăm phần trăm, hay như mới đây nhất là đồng Dogecoin tăng hơn 1.000% chỉ trong vài tháng. Do đó, việc quản lý tiền ảo vô cùng khó và gần như bất khả thi”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nhìn nhận.

Quay trở lại Việt Nam, tiền ảo như Bitcoin hay Dogecoin đều không có cơ quan nào thừa nhận, coi đây là tiền thanh toán trên thị trường. Nên về mặt pháp luật, tiền ảo không có ý nghĩa tại Việt Nam.

“Rõ ràng tiền ảo không phải là tiền, không phải ngoại tệ, nên các hoạt động thành lập các sàn tiền ảo, tổ chức lôi kéo người tham gia vào sàn đầu tư tiền ảo thực tế là những người đang vi phạm pháp luật”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh khẳng định.

Nghệ sĩ cổ súy cho đầu tư tiền ảo: Vừa liều vừa thiếu hiểu biết

Trong tuần vừa qua, thị trường tiền ảo trong nước xôn xao việc hàng chục nghệ sĩ, ca sĩ, diễn viên cổ súy trong việc đầu tư tiền ảo, cụ thể là đồng Dogecoin. Trong đó, có các nghệ sĩ như diễn viên hài Lê Dương Bảo Lâm, diễn viên Khả Như, Kiều Minh Tuấn, người mẫu Ngọc Trinh;....

Chưa dừng ở đó, nhiều người nổi tiếng tiếp tục khiến người hâm mộ hoang mang khi đồng loạt đăng bài tư vấn về tiền ảo, đầu tư vào tiền ảo, còn gọi là tiền mã hóa như một... chuyên gia tài chính.

Trao đổi với PV Báo Nhà báo và Công luận, anh A., một nhân viên môi giới, chuyên nhận quảng cáo, PR trên các trang cá nhân nghệ sĩ nổi tiếng tiết lộ: Dù các nghệ sĩ cổ súy đầu tư tiền ảo trong thời gian qua không phải là ngôi sao hạng A, thế nhưng, chi phí đăng bài rẻ nhất cũng là 10 triệu đồng/chia sẻ.

Những ngôi sao lớn hơn, chi phí đăng bài có thể lên tới vài trăm triệu đồng, thậm chí tiền tỷ cho một chia sẻ. Tuy nhiên, những ngôi sao hạng A, những nghệ sĩ lớn rất kén đăng quảng cáo. Còn các nghệ sĩ trẻ, ít tiếng tăm thì đăng quảng cáo theo dạng “thượng vàng hạ cám”.

“Chắc chắn, trong dàn nghệ sĩ cổ súy cho tiền ảo tuần trước, có người còn chẳng biết tiền ảo là gì. Nhưng vì tiền, họ sẵn sàng nhận đăng tải các thông tin quảng cáo theo các dòng nội dung đã được viết sẵn, bất chấp các thông tin quảng cáo đó có đúng pháp luật hay không”, A. chia sẻ.

 Dù các nghệ sĩ nêu trên đã nhanh chóng xóa dòng trạng thái quảng cáo, cổ súy cho đầu tư tiền ảo. Thế nhưng, nhiều người hâm mộ, người dùng đã vô cùng bức xúc, khi giới nghệ sĩ vừa liều, vừa thiếu hiểu biết khi quảng cáo cho mô hình đầu tư trái phép.

Về hành động cổ súy, lôi kéo người hâm mộ đầu tư tiền ảo, Luật sư Nghiêm Quang Vinh, Văn phòng Luật sư Nghiêm Quang, Đoàn Luật sư Hà Nội cho biết: Hoạt động nghệ sĩ quảng cáo tiền ảo là không được phép, bởi Nhà nước chưa công nhận giao dịch bằng tiền ảo, Nhà nước Việt Nam cũng chưa công nhận tiền ảo là đồng tiền.

Theo Luật sư Vinh, những nghệ sĩ đóng theo kịch bản hoàn thành hợp đồng dân sự với bên hợp đồng quảng cáo, nhưng đã là nghệ sĩ có tiếng nói, dù vô tình hay cố ý cũng đều vi phạm pháp luật. Bởi, hoạt động đầu tư tiền ảo quy định là quảng cáo trên mạng về tiền ảo mà Chính phủ Việt Nam khẳng định tiền mặt không có giá trị.

“Việc vi phạm quy định đã rõ, nhưng để xử phạt các nghệ sĩ cổ súy cho hoạt động đầu tư tiền ảo trái phép còn phải kiểm tra hợp đồng quảng cáo. Từ khâu lên kịch bản cho đến khâu phát sóng. Từ đó, mới truy xét được trách nhiệm của nghệ sĩ”, ông Vinh nói.

Nếu người hâm mộ tin tưởng vào lời quảng cáo của giới nghệ sĩ để đầu tư tiền ảo. Trong trường hợp phát sinh rủi ro, người hâm hộ có khởi kiện nghệ sĩ ra tòa. Dựa vào thiệt hại tòa án sẽ quyết định nghệ sĩ quảng cáo có vi phạm một số điều khoản trong Luật An ninh mạng hay không.

“Nếu vi phạm thì dựa vào điều khoản của Luật An ninh mạng có thể  bị xử phạt hành chính, hoặc cao hơn nữa có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự”, ông Nghiêm Quang Vinh nói.

Bên cạnh đó Luật sư Nghiêm Quang Vinh cho rằng: Việc kinh doanh tiền ảo không được phép tại Việt Nam. Trong trường hợp nhà đầu tư, nghệ sĩ vẫn duy trì thực hiện việc kinh doanh tiền ảo, người dân có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự quy định tại Điều 159 Bộ Luật hình sự năm 1999 (Luật hình sự sửa đổi, bổ sung năm 2009).

Quy định tại Khoản 6, Điều 26 Nghị định 88/2019/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và hoạt động ngân hàng thì các hành vi phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp (bao gồm cả Bitcoin và các loại tiền ảo tương tự khác) sẽ bị xử phạt vi phạm hành chính mức từ 50 - 100 triệu đồng.