Việc điều chỉnh giá xăng dầu 7 ngày, 10 ngày hay 15 ngày không quá quan trọng

Trong dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 95 và Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu, Bộ Công Thương đề xuất rút ngắn thời gian điều hành giá xăng dầu từ 10 ngày xuống mức 7 ngày, cố định vào ngày thứ 5 hàng tuần không kể ngày nghỉ lễ, nhưng trừ trong 3 ngày Tết Nguyên đán sẽ được điều chỉnh vào ngày mùng 4 Tết.

Theo Bộ Công Thương, việc rút ngắn thời gian điều hành nhằm bảo đảm giá xăng dầu bám sát hơn với diễn biến giá xăng dầu thế giới, tránh được những biến động lớn ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng hoặc doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu.

Với đề xuất này, giá xăng dầu trong nước sẽ biến động gần hơn với giá xăng dầu thế giới, nhất là khi giá tăng sẽ được sự ủng hộ của các doanh nghiệp.

PGS. TS Ngô Trí Long, chuyên gia kinh tế cho rằng, việc Bộ Công Thương đề xuất rút ngắn kỳ điều chỉnh xăng dầu và ấn định vào thứ 5 là hợp lý. Dù vậy, vẫn có một số doanh nghiệp ủng hộ việc điều chỉnh 10 ngày/lần, bởi nó phù hợp với khả năng nhập và bán hàng, đồng thời phù hợp với chỉ số giá của Tổng cục Thống kê.

“Việc rút ngắn thời gian điều chỉnh có ưu điểm là sát với giá thị trường, nếu để thời gian điều chỉnh quá lâu sẽ rất bất cập, vì nhiều khi giá thị trường thế giới đang lên, nhưng nếu tính bình quân giá bán trong nước lại giảm hoặc ngược lại, có thể giá thị trường thế giới đang xuống nhưng giá xăng dầu trong nước lại tăng”, PGS.TS Ngô Trí Long nói.

Trong khi đó, trao đổi phóng viên Báo Nhà báo và Công luận, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh, chuyên gia kinh tế lại có ý kiến khá trái chiều.

Theo ông Thịnh, việc điều chỉnh giá xăng dầu 7 ngày, 10 ngày hay 15 ngày không quá quan trọng, miễn là không vượt quá thời hạn 15 ngày là được. Bởi lẽ, các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu thường ký hợp đồng mua bán theo kỳ hạn 1 tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng. Đây là các hợp đồng mua bán xăng dầu theo thông lệ quốc tế.

Các bản hợp đồng mua bán theo kỳ hạn thường quy định rõ giá mua bán tại thời điểm đó. Tức là, sau khi ký hợp đồng, việc giá xăng thế giới tăng hay giảm đã không còn quan trọng, người mua và người bán cứ căn cứ vào hợp đồng đã ký để thanh toán, cho đến hết kỳ hạn là điều chỉnh lại giá bán khác theo giá thế giới.

“Như vậy, việc điều chỉnh giá xăng dầu 7 ngày, 10 ngày hay 15 ngày không quá quan trọng. Ngay cả việc Bộ Công Thương lý giải rằng, việc rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng trong nước, nhằm đảm bảo giá xăng trong nước bám sát với giá thế giới cũng không đúng. Vì bản chất giá xăng khi nhập khẩu về đã được khoán theo kỳ hạn rồi”, PGS.TS Đinh Trọng Thịnh nói.

Ngoài ra, PGS. TS Đinh Trọng Thịnh cho biết, 30% nguồn cung xăng dầu của Việt Nam là nhập khẩu từ Singapore. 70% còn lại là đến từ các nhà máy lọc dầu trong nước.

“70% nguồn cung đến từ các nhà máy lọc dầu trong nước phải cần tối thiểu 15 ngày để tới được các doanh nghiệp phân phối. Do đó vì sao tôi cho rằng, việc điều chỉnh xăng dầu không được vượt quá 15 ngày, nếu vượt sẽ có sai lệch về giá thị trường và giá thế giới”, ông Thịnh nói.

Điểm sáng của dự thảo

Trong dự thảo, ngoài đề xuất rút ngắn thời gian điều chỉnh giá xăng dầu trong nước, Bộ Công Thương còn cho phép thương nhân phân phối được mua hàng từ tối đa 3 thương nhân đầu mối kinh doanh xăng dầu, không được lấy từ thương nhân phân phối xăng dầu khác.

Đề xuất này nhằm kiểm soát tốt hơn số lượng đơn vị cấp hàng cho hệ thống của thương nhân phân phối, nhưng vẫn bảo đảm sự linh hoạt cho thương nhân phân phối, nhất là những thương nhân phân phối có địa bàn kinh doanh rộng khắp trên cả nước, có thể lựa chọn lấy hàng của 3 đơn vị cung cấp hàng tại 3 miền đất nước.

Trong các quy định hiện hành, các doanh nghiệp bán lẻ chỉ được nhập từ 1 thương nhân đầu mối.

Theo PGS. TS Ngô Trí Long, sự điều chỉnh này là phù hợp, bởi quy định chỉ cho phép nhập hàng từ 1 đơn vị phân phối như các Nghị định hiện hành khiến thị trường xăng dầu chưa phát huy được lợi thế cạnh tranh. Do đó, khi quy định không tạo được tính cạnh tranh, nếu gây ảnh hưởng không tốt đến thị trường cần phải nghiên cứu, xem xét thay đổi cho phù hợp.

Trước đó, trong đơn thư kiến nghị tới các cơ quan chức năng, gần 9.000 cửa hàng bán lẻ xăng dầu đã đề cập tới vấn đề bị các doanh nghiệp đầu mối chèn ép.

Trong đó, các doanh nghiệp bán lẻ nêu ví dụ như khi giá tăng doanh nghiệp bán lẻ mua hàng thường bị nhà cung cấp từ chối bán, không giao hàng, họ để tồn trữ, giữ lại để hưởng chênh lệch giá dù doanh nghiệp bán lẻ sắp hết hàng dẫn đến tình trạng phải đóng cửa. 

Do đó, các doanh nghiệp cũng kiến nghị cho doanh nghiệp bán lẻ được mua xăng dầu từ 3 doanh nghiệp đầu mối hoặc thương nhân phân phối theo hợp đồng mua bán xăng dầu.