Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 23, cuối giờ chiều 10/5, tại Nhà Quốc hội, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã trong giai đoạn 2023 - 2030.

Trình bày tờ trình về dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, việc xây dựng dự thảo Nghị quyết nhằm thể chế hóa quan điểm chỉ đạo của Đảng về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện và cấp xã giai đoạn 2023 - 2030, bảo đảm tính tổng thể, đồng bộ, thực hiện theo từng giai đoạn, mỗi giai đoạn có trọng tâm và cách làm phù hợp, chặt chẽ, thận trọng, hiệu quả. Đồng thời, bảo đảm sự thống nhất trong hệ thống chính trị và sự đồng thuận của nhân dân; phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp uỷ, chính quyền địa phương trong việc lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã.

Dự thảo Nghị quyết gồm 4 chương, 26 điều. Để nâng cao chất lượng của đơn vị hành chính đô thị, góp phần khắc phục bất cập, hạn chế trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2019 - 2021, dự thảo Nghị quyết quy định một điều riêng về sắp xếp đơn vị hành chính đô thị.

Để bảo đảm chất lượng của đơn vị hành chính đô thị và khuyến khích các địa phương thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính gắn với mở rộng không gian phát triển đô thị, dự thảo Nghị quyết quy định về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính đô thị trong từng giai đoạn sắp xếp. Trong mỗi giai đoạn, tuỳ từng trường hợp mà xem xét điều kiện về sự phù hợp với quy hoạch và các tiêu chí về cơ cấu và trình độ phát triển kinh tế - xã hội, tiêu chí trình độ phát triển cơ sở hạ tầng và kiến trúc cảnh quan đô thị cho phù hợp.

Cho ý kiến về vấn đề này, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ nêu rõ: Việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã sẽ có những nội dung lớn cần phải xin ý kiến Đảng đoàn Quốc hội, cấp có thẩm quyền để bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng. Do đó, các cơ quan cần lưu ý thực hiện “đúng vai, thuộc bài, đúng quy trình, thủ tục”. Việc các cơ quan tích cực, chủ động phối hợp từ sớm, từ xa là cần thiết nhưng cần bảo đảm mỗi cơ quan thực hiện đúng chức năng, nhiệm vụ.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị phải triệt để bám sát thể chế hóa Nghị quyết và Kết luận của Bộ Chính trị về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023 - 2030. Trong đó, Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định các vấn đề về tiêu chí, tiêu chuẩn để sắp xếp gồm dân số và diện tích để làm căn cứ pháp lý cho tổ chức thực hiện.

Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, nội dung sắp xếp đơn vị hành chính đơn thuần là tổ chức lại một cách hợp lý các đơn vị hành chính các cấp huyện, cấp xã cho phù hợp tiêu chí, tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên và dân số. Không được đưa vào những đề án thành lập mới đơn vị hành chính, nhất là việc thành lập thị trấn, thị xã, thành phố, Chủ tịch Quốc hội nêu rõ.

Từ kinh nghiệm tổ chức thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính trong giai đoạn trước, Chủ tịch Quốc hội chỉ rõ đã có những đề án thành lập thành phố thuộc tỉnh mà nhập cả một huyện vào, có những tỉnh thành lập một loạt thị xã nhưng thực tế là “vỏ đô thị, ruột nông thôn”, không có kinh phí, không có quy hoạch, không có kế hoạch để nâng cấp chất lượng đô thị. Đây là những vấn đề đã được chỉ ra trong quá trình giám sát để từ đó phát huy những kết quả tốt, những gì chưa tốt cần tiếp tục hoàn thiện.

Nêu rõ nguyên tắc Ủy ban Thường vụ Quốc hội không có quyền làm khác các quy định của Đảng và pháp luật Nhà nước, trừ khi luật pháp cho phép. Do đó đối với những vấn đề lớn cần xin ý kiến, Chủ tịch Quốc hội đề nghị cần có tổng hợp để xin ý kiến Đảng đoàn Quốc hội, còn những vấn đề lớn khác nếu cần thiết phải báo cáo Bộ Chính trị trước khi ban hành nghị quyết cụ thể.

Trên cơ sở ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội đề nghị các cơ quan nghiên cứu, tiếp thu, hoàn thiện hồ sơ, tài liệu, báo cáo.