Thông tin trên được BS Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết tại buổi ra mắt vắc xin zona thần kinh (giời leo) được hãng dược phẩm GSK (Bỉ) sản xuất. Vắc xin zona thần kinh (giời leo) đưa vào sử dụng trên thế giới từ năm 2017. Đến nay, vắc xin này đã được phê duyệt và sử dụng ở hơn 50 nước, trong đó nhiều nước đã đặt hàng số lượng lớn để đưa vào chương trình tiêm chủng quốc gia cho toàn dân như vương quốc Anh, Úc, Hy Lạp, Canada, Đức, Ý, New Zealand…

Vắc xin được sản xuất theo công nghệ bất hoạt, tái tổ hợp và chứa dược chất đặc biệt giúp tăng hiệu quả trên người cao tuổi, người có bệnh nền, người suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Vắc xin có hiệu quả phòng ngừa zona thần kinh lên đến 97% ở người từ 50 tuổi và đến 87% trên người từ 18 tuổi bị suy giảm miễn dịch do bệnh lý. Đồng thời giảm biến chứng đau thần kinh sau zona và các biến chứng khác hơn 90%.

Vắc xin được chỉ định cho người lớn từ 50 tuổi trở lên và người từ 18 tuổi có nguy cơ cao mắc zona thần kinh (người bị suy giảm miễn dịch hoặc bị ức chế miễn dịch hoặc có khả năng bị ức chế miễn dịch do bệnh lý hoặc các thuốc điều trị…). Người từ 50 tuổi trở lên (hệ miễn dịch bình thường) tiêm 2 mũi cách nhau 2 tháng. Người từ 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh tiêm 2 mũi cách nhau 1 tháng.

Bà Vũ Thị Thu Hà, Giám đốc Cung ứng của Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết, với lợi thế là đối tác chiến lược toàn diện của hãng dược phẩm GSK trong nhiều năm liền, VNVC đã đặt hàng từ sớm với số lượng lớn và nỗ lực cùng nhà sản xuất đưa về số lượng lớn vắc xin để triển khai tiêm cho người dân Việt Nam. Vắc xin hiện đã có mặt tại gần 200 trung tâm tiêm chủng của VNVC trên toàn quốc và VNVC là hệ thống tiêm chủng đầu tiên có vắc xin này.

Đưa mẹ đi tiêm vắc xin zona thần kinh, bà Phương Thảo cho biết mẹ năm nay 81 tuổi, cùng lúc mắc nhiều bệnh nền như tăng huyết áp, mỡ máu cao, khó khăn đi lại vì di chứng đột quỵ, gia đình lại có người đang mắc zona thần kinh. Do đó, hay tin trung tâm tiêm chủng gần nhà có vắc xin, bà thu xếp đưa mẹ đến để bác sĩ tư vấn tiêm vắc xin.  

Zona thần kinh là bệnh hậu thủy đậu do virus Varicella Zoster (VZV) gây ra. Đây cũng là nguyên nhân gây bệnh thủy đậu. Người nhiễm virus VZV lần đầu sẽ mắc bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi bệnh, virus này không bị tiêu diệt hoàn toàn mà trú ẩn trong các rễ hạch thần kinh và sẽ tái hoạt động gây bệnh zona thần kinh khi gặp điều kiện thuận lợi. Bất kỳ ai đã từng bị thủy đậu đều có thể bị zona thần kinh.

Zona thần kinh biểu hiện ở người mắc với các ban đỏ, mụn nước, bọng nước tập trung thành đám, thành chùm dọc theo đường phân bố của thần kinh ngoại biên, thường sẽ bị một bên của cơ thể. Bệnh thường xuất hiện và có thể khỏi sau khoảng 2-4 tuần.

Tuy nhiên, bệnh cũng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt như: bội nhiễm các sang thương da dẫn đến nhiễm trùng huyết; viêm kết mạc, giác mạc, hoại tử võng mạc, viêm não, tai biến mạch máu não; viêm phổi, viêm gan zona thần kinh còn làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như đột quỵ, nhồi máu cơ tim cấp,...

Đặc biệt, có khoảng 5-30% người bệnh sẽ gặp biến chứng đau dây thần kinh sau zona kéo dài nhiều tháng, nhiều năm thậm chí cơn đau kéo dài dai dẳng đến suốt cuộc đời. Tuổi càng cao, nguy cơ đau dây thần kinh nhiều hơn và bệnh càng nghiêm trọng hơn. Người bị đau thần kinh sau zona kéo dài sau đợt đầu tiên và những người bị suy giảm miễn dịch, mắc bệnh mãn tính như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu… có nguy cơ tái phát cao hơn.

Chia sẻ về yếu tố thúc đẩy mắc bệnh zona thần kinh, PGS.TS.BS. Hoàng Thị Lâm, Trưởng khoa Miễn dịch lâm sàng BV Đa khoa Tâm Anh TP HCM cho biết, theo các nghiên cứu người có bệnh mạn tính có nguy cơ mắc zona, tái phát zona và gặp biến chứng đau thần kinh sau zona cao hơn từ 20-40% so với dân số chung.

Ví dụ bệnh nhân đái tháo đường tuýp 2 có nguy cơ mắc zona gần gấp đôi người không mắc, bệnh tim mạch làm tăng nguy cơ mắc zona lên đến 34%. Đau thần kinh sau zona cũng có nguy cơ tăng mạnh theo tuổi, nhất là trong độ tuổi 50-79. Ngoài ra, người thường xuyên căng thẳng tâm lý có nguy cơ mắc bệnh Zona cao hơn 47% so với người bình thường. Việc có thêm vắc xin zona thần kinh bên cạnh vắc xin thủy đậu sẽ hoàn thiện lá chắn miễn dịch, giúp người dân tăng cường phòng bệnh do virus Varicella Zoster gây ra.

Bác sĩ Trương Hữu Khanh - Phó Chủ tịch Liên chi hội truyền nhiễm TP HCM cho biết, việc tiêm phòng bệnh zona đã được khuyến cáo rộng rãi, trong đó vắc xin của GSK được khuyến cáo cho độ tuổi 50 trở lên ở hầu hết các quốc gia cũng như ưu tiên và có chỉ định cho người suy giảm miễn dịch. Khuyến cáo tiêm phòng zona thần kinh cho các bệnh nhân có bệnh nền mạn tính cũng được đưa vào khuyến cáo tiêm chủng quốc gia và các hiệp hội chuyên ngành như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, hen, đái tháo đường, cơ xương khớp.

“Vắc xin zona thần kinh ngăn chặn sự tái hoạt động của virus đang tiềm ẩn trong các hạch thần kinh sau khi mắc thủy đậu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh zona và các biến chứng liên quan. Đây là giải pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả cho người từ 50 tuổi hoặc 18 tuổi trở lên có nguy cơ cao mắc zona thần kinh”, bác sĩ Trương Hữu Khanh đánh giá.

Hải Miên