Chiều 18/8, tại Hà Nội, Hội đồng Lý luận, phê bình văn học nghệ thuật Trung ương tổ chức hội thảo khoa học “80 năm ‘Nhật ký trong tù’ - Những giá trị bền vững và sức lan tỏa sâu rộng”.

Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa tham dự và chủ trì hội thảo.

Hội thảo là hoạt động thiết thực kỷ niệm 78 năm Cách mạng tháng Tám thành công và Quốc khánh 2/9; kỷ niệm tròn 80 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh viết tác phẩm bất hủ "Nhật ký trong tù".

Trong hành trình 13 tháng đầy gian lao, khổ cực qua 18 nhà giam khắp 13 huyện của tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc (từ tháng 8/1942 đến tháng 9/1943), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết tập thơ “Nhật ký trong tù” bằng chữ Hán ghi lại những suy nghĩ, cảm xúc của mình về hiện thực đời sống trong tù, những điều trông thấy trên đường đi, tấm lòng nhớ thương đất nước, nhân dân mình và mong ngóng sớm trở về tiếp tục lãnh đạo cách mạng.

Qua hội thảo này, Ban tổ chức mong muốn cung cấp một cách nhìn nhận, đánh giá khoa học và đầy đủ hơn về sự ra đời, sức sống và giá trị lớn lao, sức lan tỏa, ảnh hưởng lớn lao, sâu rộng của tác phẩm bất hủ này.

Kết quả của hội thảo là những luận cứ khoa học để Hội đồng Lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật Trung ương tư vấn giúp Đảng, Nhà nước, các ban, bộ, ngành, địa phương, các cơ quan nghiên cứu, giáo dục có những chủ trương, chính sách, biện pháp tiếp thu và phát huy tốt hơn giá trị đặc biệt của bảo vật quốc gia “Nhật ký trong tù”.

Gần 30 bài tham luận của các nhà khoa học trong nước và nước ngoài gửi đến Ban tổ chức và các ý kiến phát biểu tại hội thảo đã làm sáng tỏ hơn về quá trình chuyển ngữ “Ngục trung nhật ký” cùng hành trình lan tỏa sâu rộng của tác phẩm ở trong nước và thế giới; những giá trị tư tưởng, tầm cao trí tuệ, nghị lực phi thường của Hồ Chí Minh; giải pháp để phát huy tốt nhất giá trị độc đáo, đặc sắc của tác phẩm...

GS Phong Lê nhận định, “Nhật ký trong tù” là bức chân dung tự họa của Hồ Chí Minh. Tìm hiểu cuộc đời Hồ Chí Minh, chúng ta càng hiểu thêm giá trị “Nhật ký trong tù”.

Dẫu vậy, thơ chỉ mới nói được một phần nhỏ về Người. Con người Hồ Chí Minh lớn hơn bất kỳ sự thể hiện nào trong thơ. Nhưng qua thơ để hiểu con người và để hiểu rộng ra nhiều điều khác nữa. Và thơ, trong những lay động sâu xa về tình cảm và khát vọng hướng tới cái đẹp, cái cao thượng như trong “Nhật ký trong tù” lại là một sản phẩm quý giá không gì thay thế được, càng không gì so sánh được.

GS Hà Minh Đức, nguyên Viện trưởng Viện Văn học cho rằng, thông qua “Nhật ký trong tù”, chúng ta thấy được 5 bài học lớn về tư tưởng, đạo lý nhân sinh quan, nghệ thuật. Đó là bài học không gì quý hơn tự do; bài học “gian nan rèn luyện mới thành công”; bài học đưa chất thép vào thơ, nhà thơ là chiến sĩ; bài học về trí tuệ, bản lĩnh trong phân tích và nắm bắt thời cơ; bài học về tinh thần lạc quan cách mạng.

Phát biểu tổng kết Hội thảo, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh những bài học mà Bác đã suy ngẫm và rút ra trong những ngày tháng bị giam cầm cho đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Đó là bài học được đúc kết từ thực tiễn hoạt động phong phú và trí tuệ sáng suốt của một vị lãnh tụ thiên tài. Đến với tập thơ “Nhật ký trong tù”, chúng ta gặp một người chiến sĩ cộng sản kiên cường, có nghị lực phi thường, vượt qua mọi khó khăn gian khổ trong chốn ngục tù để đi đến ngày tự do.

Theo Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương, từ tác phẩm “Nhật ký trong tù” của Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng ta tiếp nhận được nhiều bài học bổ ích, quý báu về bản lĩnh và đạo đức cách mạng thật cảm động và thấm thía.

Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương mong rằng, các nhà khoa học, văn nghệ sĩ tiếp tục đầu tư nghiên cứu, giới thiệu những giá trị to lớn, đặc sắc về tư tưởng và nghệ thuật của tập thơ, để lan tỏa sâu rộng hơn nữa đến đồng bào ta ở trong và ngoài nước, cùng bạn bè quốc tế.

Tác phẩm “Nhật ký trong tù” có nhiều giá trị to lớn, có sức lan tỏa sâu rộng trong nước và trên thế giới. Từ năm 1960, tập “Ngục trung nhật ký” (tên chữ Hán của “Nhật ký trong tù”) đã được chuyển từ tiếng Hán sang tiếng Việt và sau đó được dịch ra tiếng Nga, tiếng Ba Lan, tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Trung, tiếng Hungary, tiếng Đan Mạch, tiếng Đức… Cho đến nay tác phẩm đã được dịch ra gần 40 thứ tiếng, được đông đảo người đọc trên thế giới đón nhận nồng nhiệt.

Thế Vũ